Verslag ‘Recent onderzoek laat zien dat maatregelen die na 2025 genomen worden om het broeikaseffect terug te dringen niet genoeg effect meer hebben en/of economisch niet haalbaar zullen zijn. De tijd dringt dus,’ stelt hoogleraar klimaatontwerp en duurzaamheid Andy van den Dobbelsteen (TU Delft). De twee boeken die deze middag werden gepresenteerd, ‘Het duurzame ontwerpproject’ en ‘Architectuur als klimaatmachine’ bieden handreikingen voor het integreren van duurzaamheidsmaatregelen in het ontwerp.
Boekpresentatie ‘Architectuur als klimaatmachine’ en ‘Het duurzame ontwerpproject’
Nieuwsgierig kijkt een aantal studenten naar de lichtgevende vloer die voor de gelegenheid is neergelegd in de Oostserre van de Faculteit van Bouwkunde in Delft. Heel voorzichtig wordt de energieopwekkende dansvloer zelfs door een enkeling getest. Ondertussen nemen de genodigden plaats op de tribune in de oranje gekleurde zaal. In het geroezemoes weerklinken duidelijk de woorden ‘duurzaamheid’ en ‘voetbal’. Het eerste gerelateerd aan het onderwerp van de middag, het tweede aan de locatie die tegen wil en dank deze associatie oproept. Groen versus oranje. Andy van den Dobbelsteen neemt het woord en weet de aandacht van de goed gevulde tribune direct te vestigen op het onderwerp van de middag. Twee nieuwe boeken op het gebied van duurzaamheid worden gepresenteerd. Beide zijn geadopteerd door de TU Delft, waar duurzaamheid wordt geïntegreerd in het curriculum, maar zullen hun waarde hopelijk ook bewijzen in de markt.
‘Van gestapelde ambities naar integrale antwoorden - Afbeelding 1’
Medeauteur van het boek ‘Architectuur als klimaatmachine’ Vera Yanovshtchinsky zet de toon: ‘Duurzaamheid is sexy!’ Het woord draagt een bepaalde aantrekkingskracht met zich mee en dat is niet zo gek. Duurzaamheid is big business. Dat is ook nadelig. Duurzaamheid is een modewoord geworden, een kwetsbare hype waarbij men bijna verstrikt raakt in het oerwoud van de regelgeving. Duurzaamheid moet dan ook geen doel op zich zijn, maar juist een resultaat. Het doel is dan een prettig gebouw om in te verblijven. ‘Architectuur als klimaatmachine’ beschrijft de toepassing van materialen en systemen die het binnenklimaat van het gebouw verbeteren en bovendien duurzaam zijn. Of zoals Vera Yanovshtchinsky het beschrijft: Er moet minder gestapeld worden en meer gezocht naar integrale antwoorden. Het gebouw als tweede huid, waarbij duurzaamheidsmaatregelen en benodigde installaties geïntegreerd worden in de architectonische oplossingen.
Wat momenteel echter vaak gedaan wordt is het letterlijk toevoegen van duurzame ingrepen aan het gebouw. Symbolisch voor deze aanpak is de windmolen op het dak. Dit is het ‘Mister Potatohead-principe’ zoals Alijd van Doorn (universitair docent bij de sectie Design and Construction Management van de faculteit Bouwkunde TU Delft) dat beschrijft. Iets toevoegen om te verduurzamen blijkt echter een methode die duurzaamheid kwetsbaar maakt ten tijde van bezuinigingsronden. Dingen die aan het gebouw zijn geplakt, kunnen er immers ook weer makkelijk vanaf worden gehaald. Een andere reden dat het duurzame eindresultaat achterblijft bij de oorspronkelijke ambitie is dat het enthousiasme gedurende het proces vervaagt.
Een succesvol resultaat op het gebied van duurzaam bouwen ligt dan ook vooral in het achterliggende proces. Het boek ‘Het duurzame ontwerpproject’ van Alijd van Doorn levert de bouwstenen voor het voorbereiden en uitvoeren van het duurzame ontwerpproject en geeft antwoord op de vraag hoe gestuurd kan worden op duurzaamheid. Want een duurzaam gebouw hoeft zeker geen toevalstreffer te zijn. De breedte van het begrip vraagt hier ook om. Vaak blijft het op het gebied van duurzaamheid bij vaag gedefinieerde uitgangpunten. Zo ziet een opdrachtgever het woord ‘profit’ en denkt bij zichzelf: hier kan ik wel wat mee. Hetzelfde geldt voor de architect met het woord ‘planet’ en de gebruiker met het woord ‘people’. Alle drie willen ze graag een duurzaam gebouw, maar de manier waarop komt vaak niet overeen. Het is dus belangrijk dat de eisen rondom duurzaamheid in de vorm van een visie en doelstellingen worden opgenomen in het programma van eisen. Daarnaast spelen onder andere de organisatievorm, selectie- en gunningmethode en teameffectiviteit een belangrijke rol. Het geloof in een duurzaam project moet er zijn, en men dient elkaar ervan te overtuigen dat er wordt gewerkt aan iets goeds. Er kan gestuurd worden op duurzaamheid en invloed worden uitgeoefend op waar men mee bezig is. In nieuwe ontwerpstrategieën (bv. Cradle to Cradle), nieuwe taken of rollen (bv. de duurzaamheidsadviseur) en nieuwe verdienmodellen (bv. Green Lease van Thomas Rau) is te zien dat deze ontwikkeling niet stilstaat. Wat blijkt is dat duurzaamheid tijd nodig heeft om zich te ontwikkelen en dat er moeite voor moet worden gedaan om het te bewerkstelligen.
Marlon Huysmans van MH projects, Vastgoedvrouw van het Jaar 2009, sluit de middag af met een presentatie rondom de vraag; ‘En... doe je nog wat met duurzaamheid?’ Deze veelgestelde vraag waar zij vaak mee wordt geconfronteerd, is het bewijs dat duurzaamheid nog lang geen automatisme is, maar als extra gezien wordt. Andy van den Dobbelsteen drukt iedereen nog eens op het hart dat het toch deze generatie is die het duurzaam bouwen op een juiste manier van de grond moet krijgen. De boodschap lijkt door te dringen bij de aanwezigen. We zijn in staat duurzaam te bouwen. De manier waarop wordt ons bij dezen aangereikt. Laten we het dan ook doen!
Zie voor de volledige publicatie:
