Winnaars Archiprix 2014 bekend

De beste Nederlandse afstudeerplannen op gebied architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur.

Gedeelde eerste prijs

The Ems Full Hybrid
Remco van der Togt, Jonas Papenborg, Wageningen Universiteit (landschapsarchitectuur)

Recording and Projecting Architecture
Filippo Maria Doria, TU-Delft (architectuur)

Eervolle vermeldingen

De noodzaak van ruïnes
Claire Laeremans, AvB Amsterdam (landschapsarchitectuur)

Potsdams collectief
Bob L‘Herminez, TU-Eindhoven (architectuur)

Juryverslag

De oogst levert het beeld op van een zoekende generatie met veel idealisme en een brede onderzoekende blik. Bij de rondgang langs de inzendingen signaleerde de jury algemene trends waarvan hieronder kort verslag wordt gedaan. De jury is gevraagd om vanuit haar positie in de beroepspraktijk te reflecteren op de selectie van de beste afstudeerplannen van het afgelopen onderwijsjaar. Deze notities zijn dan ook vooral bedoeld voor de opleidingen, ze zijn in zekere zin te lezen als kritische opmerkingen met betrekking tot de focus van de opleidingen. Dit commentaar is uiteraard gebaseerd op een selectie van het totaal aan afstudeerplannen, zij het wel de toplaag. In het algemeen lijkt er sprake van een existentiële twijfel over het vakgebied. Blijkbaar zijn er geen duidelijke ‘basisvaardigheden’ meer waarmee men met vertrouwen een opgave aan kan pakken. Wat er uiteindelijk in de beroepspraktijk uit deze verwarring gaat groeien, moet nog blijken. Het is in ieder geval hoopvol dat de situatie tegemoet getreden wordt door een geëngageerde generatie die op een integere wijze een breed scala aan mogelijke oplossingen aandraagt voor actuele opgaven.

maatschappelijke opgaven

Een ruime meerderheid van de plannen heeft raakvlakken met . Er lijkt sprake van het heruitvinden van het idealisme. Er is geen sprake van cynisme. Sommigen proberen met vormgeving een maatschappelijk probleem op te lossen anderen gaan op een meer fundamentele wijze met de maatschappelijke aspecten om. Vaak wordt de idealistische insteek gekozen vanuit een persoonlijke betrokkenheid. Er is sprake van een groot engagement waarbij de rol van de ontwerper, alsook zijn instrumenten kritisch aan de orde worden gesteld.

infrastructuur

Veel plannen hebben betrekking op duurzaamheid. Het thema wordt wel anders gedefinieerd dan voorheen. Het is geen doel meer op zich, het thema is verinnerlijkt. Er lijkt een tendens te zijn om voort te bouwen op bestaande kwaliteiten, een fundamenteel verlangen naar vernieuwing ontbreekt. De ontwerpen zijn in de regel voorzichtig, in ieder geval minder hemelbestormend dan bij vorige generaties. Veel plannen positioneren zich in de bestaande stad en de formele bravoure is op zijn retour. Daarbij wordt soms teruggegrepen op het traditionalisme en in het verlengde daarvan een classicistische vormentaal. In opvallend veel plannen vormt de een belangrijk onderdeel van de opgave. Op verschillende schaalniveaus wordt daarbij de relatie van de infrastructuur met de openbare ruimte beschouwd maar zonder dat daarbij de stedenbouwkundige mogelijkheden worden doorgrond. Door de infrastructuur als een integraal onderdeel van de ontwerpopgave mee te nemen is zowel in kwalitatief als economisch opzicht nog winst te behalen. Dat wordt in verschillende plannen duidelijk, waarbij het voornamelijk gaat om de verkeersinfrastructuur als de hydrologische infrastructuur. Er lijkt zich een tendens voor te doen waarbij de aard van het afstudeerplan verschuift van een ‘meesterproef’ waarbij de afstudeerder aantoont de uitwerking van een bepaalde opgave tot in de finesses te beheersen naar ontwerpend onderzoek. Deze verschuiving sluit zowel aan bij de academisering van het onderwijs als bij de ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Wel lijkt het vakmanschap van het architectonisch ontwerp aan kwaliteit in te boeten onder invloed van deze tendens. De theoretische verantwoording van het ontwerp groeit daarentegen naar een enorm hoog niveau.

Van de 27 ingediende afstudeerplannen zijn er 21 met als afstudeerrichting architectuur, van 2 plannen is de afstudeerrichting stedenbouw en 6 projecten zijn ontworpen door deelnemers die afstudeerden in de landschapsarchitectuur. Dertien projecten hebben een buitenlandse locatie.

De samenstelling van de jury die de afstudeerplannen van de Archiprix 2014 beoordeelde is als volgt: Floris Alkemade (architectuur), Tom Avermaete (theorie), Riëtte Bosch (stedenbouw), Hans van der Heijden (architectuur) en Saline Verhoeven (landschapsarchitectuur). De secretaris van de jury is Henk van der Veen van Archiprix.

Indruk van de jury

De jury selecteerde na een uitvoerige discussie en na stemming twee projecten voor een prijs en twee voor een eervolle vermelding. Bij alle vier is sprake van rijke, plannen met een enorme diepgang. Inhoudelijk zijn ze totaal verschillend, ze excelleren op verschillende aspecten. De jury brengt geen rangorde aan in de twee prijswinnende ontwerpen, ze zijn beide op hun eigen wijze meesterlijk. Elk vertegenwoordigt een ander uiterste van het spectrum. De een, The Ems Full Hybrid, is een grootschalig, realistisch landschapsarchitectuurplan dat de waarde van het vak in een complexe context ondubbelzinnig aantoont. De andere winnaar, Recording and Projecting Architecture, is een volstrekt autonoom poëtisch onderzoek dat de absolute verleidende kracht van het architectonisch denken aantoont. Ook de eervolle vermeldingen hebben elk hun specifieke eigen kwaliteiten. De noodzaak van ruïnes is mooi voorbeeld van een agenderend landschapsarchitectuurplan, het architectuurplan Potsdams collectief wordt gewaardeerd vanwege de gedegen onderzoekende aanpak.

Expositie

De tentoonstelling Archiprix 2014 is vanaf eind juni in Het Nieuwe Instituut te bezichtigen.

Archiprix 2014 Nederland

Redactie: Henk van der Veen
Design: Femke Herregraven
€ 24,50 | verschijnt 22 juni 2014
Nederlands/Engelse editie ISBN 978-94-6208-144-7
Paperback | 112p | 24x30 cm | geïllustreerd (kleur)
nai010 uitgevers in samenwerking met Stichting Archiprix