10 trends voor woningmarkt en leef­omgeving in 2021

1. Wonen kristallisatiepunt van oplossingen bij maatschappelijke opgaven
Het besef groeit dat wonen geen verdienmodel is, maar een maatschappelijke voorziening. Wonen vormt de onmisbare schakel tussen voldoende betaalbare volkshuisvesting (Woningwet), goede ruimtelijke ordening (Omgevingswet) en zelfstandig thuis kunnen blijven wonen (wonen en zorg).

2. Nieuw financieel evenwicht tussen haalbaar en betaalbaar
Het rijk past de huurtoeslag aan: vereenvoudigd en minder foutgevoelig. Hopelijk is deze blijvend gericht op betaalbaar wonen. En wat doet een nieuw kabinet met de verhuurderheffing en hypotheekrenteaftrek? Aanpassing is nodig voor een nieuw, noodzakelijk evenwicht tussen betaalbaar voor de consument en haalbaar voor de corporatie of bouwer.

3. Revival van de rol gemeenten en regio’s
Oplossingen voor de woningmarkt moeten op lokaal of hoogstens regionaal niveau gevonden worden. Gemeenten nemen steeds meer die verantwoordelijkheid: door regie en samenwerking. Een minister van Volkshuisvesting in het nieuwe kabinet blijkt een impuls voor deze lokale verantwoordelijkheid.

4. Corporaties meer actief op de randen van het speelveld
Met de Woningwet zijn corporaties aanvankelijk terug naar hun vermeende kerntaak gegaan. Door trends als huisvesting van zeer kwetsbare (zorg)groepen, strikte domeinafbakening van zorg en wonen, en minder draagkracht van de omgeving krijgen corporaties meer op hun bord. Corporaties werken daarom bewust steeds meer op de randen van het speelveld.

5. Langer thuis goed mogelijk, maar met grenzen
De taskforce 'wonen en zorg' moedigt gemeenten aan om woonzorgvisies te integreren in het woonbeleid. Deze verbinding is cruciaal, omdat langer zelfstandig wonen een gecombineerde vastgoed- en maatschappelijke opgave is. We vinden steeds meer wegen om mensen zo goed mogelijk hun plek te bieden in de samenleving. Ondanks goede bedoelingen, lukt dit niet altijd. Specifiek woonzorgaanbod blijft noodzakelijk.

6. Herwaardering van gezondheid in en om woningen
De Woningwet kent zijn oorsprong in de volksgezondheid. Als gevolg van de pandemie krijgt ruimte in en om de woning hernieuwde aandacht: op naar een groene en frisse woonomgeving zonder hittestress, dus minder verdichten en meer aandacht voor groen in de omgeving. Dit heeft hernieuwde betekenis voor spreiding van woningbouw: over Nederland en met evenwicht tussen inbreiding en uitbreiding.

7. De drieslag van 2021: energiezuinig, circulair, klimaatbestendig
In 2021 maken de gemeenten hun transitievisie warmte. Deze vormt het vertrekpunt voor de lokale dialoog over zuinig omgaan met warmte en energie. De transitievisies fungeren daarmee als vliegwiel voor acties voor een toekomstbestendige leefomgeving: met zorg voor energie, klimaatbestendigheid en circulariteit.

8. Publieke en private partners: een voor allen, allen voor een
Bouwbedrijven, ontwikkelaars, corporaties en overheid zoeken elkaar meer en meer op. De een kan niet presteren zonder de ander: in plaats van 'hoe bereik ik míjn resultaat', is de vraag 'wat kunnen we voor elkaar betekenen?'. Publiek-private samenwerking kent een wederopstanding.

9. Oplossen woningtekort: meer dan bouwen
De aandacht bij het oplossen van het woningtekort ligt naast nieuwbouw op het anders gebruiken van bestaand vastgoed. Er kan meer met de bestaande woningvoorraad door bijvoorbeeld splitsen en co-housing. Overheden beseffen dat ze hiervoor binnen hun systemen ruimte moeten bieden.

10. Anders bouwen: flexibel, conceptueel en industrieel
We staan op een kruispunt, want traditionele bouwvormen zijn te duur en te star. Flexwonen biedt ruimte aan de veranderende vraag: van spoedzoekers, arbeidsmigranten, kleine huishoudens en statushouders. Conceptueel en zeker industrieel bouwen helpt kosten verlagen. Dit vraagt nieuwe organisatievormen om ruimte te geven aan deze concepten en gezamenlijke inkoop voor schaal. Dit geeft een nieuwe rol voor (samenwerkende) gemeenten, namelijk de inkoop van bouwstromen.

Cover: Photo by Max van den Oetelaar on Unsplash