Nieuws De vervroegde verkiezingen in november zorgen voor teleurstelling en lichte spanning bij het College van Rijksadviseurs. Om te zorgen dat de politiek de komende jaren wél de juiste ruimtelijke keuzes maakt, deelt het College alvast zestien adviezen uit voor een waardevolle leefomgeving.
Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving én columnist van Gebiedsontwikkeling.nu Wouter Veldhuis schreef het vorige week al: zelden ging hij met een grotere kater op vakantie. De val van het kabinet was de boosdoener. Vlak voor de zomervakantie stond volgens Veldhuis alles klaar om de kómende anderhalf jaar met vernieuwend beleid en wetgeving de eerste stappen te zetten richting een ander en beter Nederland. “Wat we nu alleen maar kunnen doen, is hopen dat het demissionair kabinet niet op haar handen gaat zitten en dat de grote vernieuwing binnen de politieke partijen ook leidt tot een nieuw politiek elan. Een politiek die weer genereus en precies wordt, in plaats van rancuneus en oppervlakkig. Want met macht komt verantwoordelijkheid.”
Wederombouw
Maar Veldhuis wil meer doen dan alleen hopen. Samen met zijn twee collega’s van het College van Rijksadviseurs (CRa) publiceerde hij vorige week zestien adviezen voor een waardevolle leefomgeving. Het drietal bundelde de belangrijkste zestien punten uit de recente adviezen van het CRA en de verkenningen met de verschillende politieke partijen. “In november zijn er vervroegde verkiezingen. Veel keuzen die op tafel liggen, hebben ruimtelijke impact. Op veel terreinen, die ook nog eens nauw met elkaar verknoopt zijn, moeten belangrijke beslissingen worden genomen: klimaat, energie, mobiliteit, economie, landbouw, wonen, water en sociale rechtvaardigheid.”
Het is vooral ook een oproep om het werk voort te zetten dat de afgelopen twee jaar binnen de rijksoverheid is verricht om weer grip te krijgen op de ruimtelijke ordening
De zestien adviezen zijn gebundeld in vier thema’s: ‘Leven in een verstedelijkte delta’, ‘Brede welvaart centraal’, ‘Voorbij de woningnood’ en ‘Rijk als rentmeester’. Onder het eerste thema vallen de ruimtelijke veranderingen die volgens het College nodig zijn om tot ‘de wederombouw van Nederland’ te komen. Water en bodem moeten écht sturend worden en er moet met de invoering van de Omgevingswet ruim baan komen voor ruimtelijke innovaties. Een collectieve aanpak is nodig om gebiedsfondsen op te kunnen zetten, in plaats van sectoraal gelabelde geldstromen. Deze fondsen zijn nodig zijn om samenhangende plannen effectief uit te kunnen voeren. Tot slot is er een sleutelrol voor de landbouw weggelegd. Het College stelt een ruimtelijke landbouwvisie voor waarin het zelfoplossend vermogen van de sector wordt benut.
Goede ruimtelijke voorbeeld
Het nieuwe buzzbegrip ‘Brede welvaart’ maakt volgens het drietal integraal onderdeel uit van nieuw beleid. Dat betekent ruimte maken voor de circulaire economie en het herijken van de logistieke sector. “Nederland Distributieland en het mainportbeleid hebben hun langste tijd gehad.” Omdat de beschikbaarheid van drinkwater of energie niet vanzelfsprekend meer is bij gebiedsontwikkeling, is het van belang de sturende kracht van netwerken te benutten. Regionaal en Europees denken zijn daarbij essentieel.
Het College ziet het oplossen van het tekort aan woningen als meer dan een getalsmatige kwestie. De vragen hoe we gaan bouwen en aan wat voor woningen behoefte is, zijn net zo belangrijk. Bouwen moet met kwaliteit, biobased en natuurinclusief gebeuren en zowel voor groei als krimp. Een belangrijk uitgangspunt is het versterken van bestaande wijken en buurten en in het algemeen het benutten van het bestaande. Als laatste moet het Rijk weer als rentmeester gaan functioneren. Zij doet dat door ontwerpend denken en handelen een vanzelfsprekende plek in alle fasen van beleid en uitvoering te geven. Een generatietoets en een minister van Ruimtelijke Ontwikkeling en Leefomgeving kunnen helpen die stap te zetten. En bovenal moet het Rijk zelf het goede ruimtelijke voorbeeld geven, aldus het College.
Niet verslappen nu
Het drietal sluit de publicatie af met een laatste wens richting de politici en hun adviseurs die op dit moment bezig zijn met het opstellen van de verkiezingsprogramma’s. “Het College van Rijksadviseurs hoopt dat de urgentie die spreekt uit de adviezen, onderstreept dat de inzet op nationaal omgevingsbeleid, onder andere door het werken aan een ambitieuze Nota Ruimte, niet kan verslappen. Sterker, het is vooral ook een oproep om het werk voort te zetten dat de afgelopen twee jaar binnen de rijksoverheid is verricht om weer grip te krijgen op de ruimtelijke ordening. Nationale kaders bieden provincies, gemeenten en waterschappen immers houvast om op hun schaalniveau de verantwoordelijkheid voor de leefomgeving in te vullen.”
Lees de volledige publicatie op de website van het College van Rijksadviseurs.
Cover: ‘Aquaduct Vechtzicht’ door Steve Photography (bron: Shutterstock)
Door Jasper Monster
Waarnemend hoofdredacteur Gebiedsontwikkeling.nu
