Almere Duin: stadsstrand van de Randstad

Allereerst de achtergrond waarbinnen de gebiedsontwikkeling Almere Duin tot stand kwam:
Rondom 2000 legt het Rijk de gemeente Almere de opgave op om 60.000 woningen bij te bouwen tussen 2010 en 2030 om daarmee te voldoen aan een groot deel van de woningbouwopgave in de Noordvleugel, het noordelijke deel van de Randstad. Dit wordt de Schaalsprong van Almere genoemd.

De gemeente Almere heeft destijds besloten om de bestaande stad niet te belasten met die uitbreidingsopgave. De suburbane, meerkernige opzet van new town Almere moet ook voor uitbreiding van de stad het uitgangspunt zijn. Gezien de opzet van Almere en daarmee de nog beschikbare ruimte kom je dan al snel uit op gebiedsontwikkelingen aan de oost- en westkant van Almere, ook wel de Schaalsprong-as genoemd, met al dan niet uitgevoerde plannen als Oosterwold, Almere Pampus en Almere Poort. 

Voor het stadsdeel Almere Poort schreef de gemeente in 2008 – net voor het uitbreken van de financiële crisis – een tender uit voor een woon-, werk- en recreatiegebied aan de westkant van de groeigemeente, een gebied aan het IJmeer dat nog niet op de tekentafel had gelegen. Almere Poort werd met de beleidsagenda Schaalsprong en vervolgens in de concepstructuurvisie Almere 2.0 aangewezen als ontwikkellocatie. Veertig jaar na de ontwikkeling van Almere Haven ontdekte de stad opnieuw de potentie van wonen aan het water. Dit keer met Amsterdam aan de overkant in het zicht.

Twee miljoen kubieke meter zand

De gemeente gebruikt dan al de slogan ‘Strandstad van de Randstad’, vanwege de ligging aan het IJmeer. Dat klinkt goed, maar voor gebiedsontwikkelaars is dat een hele uitdaging aangezien het gebied 6 meter onder dijkniveau ligt. “Hoe zorg je ervoor dat de ligging aan de kust in het hele gebied te beleven is? Het idee om strand en woonwijk te verbinden door middel van een duinlandschap over de dijk leek ons eigenlijk erg logisch”, vertelt Maarten Janssen, projectdirecteur bij Amvest. “We hebben onszelf de vrijheid gegeven een plan te bedenken waarin we bijna 2 miljoen kubieke meter zand storten om duinen te fabriceren en om daar weer huizen op te bouwen; dat is natuurlijk best een beetje een rare move”, blikt Janssen terug. “Het moet echt waarachtig zijn, terwijl alles nep is. Dan moet je het tot in detail uitwerken.”

En het was aldus een geslaagd concept, want ze wonnen de tender. In gesprek met Janssen kom ik meer te weten over het ontstaan van Almere DUIN: een integrale gebiedsontwikkeling van gemeente Almere en Amvest met een stedenbouwkundig en landschapsontwerp van de bureaus BVR en ZUS. Een gebiedsontwikkeling waarin het landschap met duinen tot wel 10 meter hoog de hoofdrol speelt.

Nederlandse maakbaarheid ten voeten uit

Als er nou een stad is die de maakbaarheid van Nederland en onze complete ingenieursgeschiedenis vertegenwoordigt, dan is het wel Almere. In een polder waar vroeger een meer was – waar voorheen een zee was – wordt met Duin een zoet duinlandschap aangelegd. 

Ten tijde van het uitschrijven van de tender was het imago van Almere niet denderend. Dit is echter aan het kantelen, begin dit jaar werd bekend dat Almere gestegen is van plaats 18 naar plaats 6 in de ranglijst van meest populaire woonsteden van Nederland. “Op het moment dat de positieve kant van Almere in beeld wordt gebracht, letterlijk in beeld, zie je bijna altijd een plaatje van Duin,” vertelt Janssen trots. Het succes van Duin is volgens hem dat het een heel andere woonomgeving biedt dan die Almere al heeft, met een heel sterk concept.

Geen standaardverhaal, maar totaalconcept

Dat het ten tijde van de planvorming crisis was en in Almere nog voldoende ruimte is om iets bijzonders te doen dat elders in de Randstad niet mogelijk is, maakte dat belegger Amvest nog meer overtuigd raakte van het plan om niet middle of the road te bouwen. “Financieel is het misschien niet helemaal rond te rekenen , maar het klopt wel op gevoel”, aldus Janssen over de overweging van destijds.

Omdat het plan voor een duingebied alleen werkt als totaalconcept en bij elke keuze wordt vastgehouden aan de duinbeleving, heeft Amvest ervoor gekozen het gehele plangebied en al het vastgoed (dus ook retail, kantoren en leisure) te ontwikkelen. Een kwaliteitsteam ziet er bovendien op toe dat het duinconcept gedurende de lange looptijd van de gebiedsontwikkeling wordt vastgehouden.

De realisatie van Duin vindt gefaseerd plaats; in 2013 is een viertal modelwoningen in een eerste stukje duinlandschap gebouwd waar geïnteresseerden zich een voorstelling konden maken van het geheel. Het was zelfs mogelijk voor potentiële bewoners om een weekendje te logeren in een van de modelwoningen om de ervaring compleet te maken.

In 2014 is de bouw van de eerste fase gestart. Volgens het plan worden er in een tijdsbestek van circa 15 jaar, verdeeld over 6 deelgebieden, zo’n 2.300 woningen en 80.000 vierkante meter commercieel vastgoed gebouwd. Er komen eengezinswoningen en vrije kavels in een duinlandschap maar ook in een bos. Daarnaast komen er in Duin straks ook appartementengebouwen, kantoren, scholen, winkels, horeca et cetera, alles wat een stadsuitbreiding nodig heeft. En dat direct aan het strand en de jachthaven. Over een jaar of 7 is het gebied ‘af’, waarna het duinlandschap zich nog jaren verder kan ontwikkelen tot het volgroeid is.

Dagje strand in het midden van het land

Duin is naast een bijzondere nieuwbouwwijk ook een publieke badplaats waar je kunt fietsen, wandelen of watersporten. Zijn de zoute stranden wat te druk bezocht deze zomer? Breng dan eens een bezoek aan het goed bereikbare, zoete strand van Almere! Let bij het wandelen door Duin op het detailniveau waarmee het concept is doorgezet in de openbare ruimte: van straatprofiel tot hekwerk, van schelpenasfalt tot helmgras. En? Krijg jij ook dat beoogde vakantiegevoel?