Amstel 3 transformeert via online platform

In 2011 beet ik me vast in de transformatie van kantorengebied Amstel3. Ik deed dit op eigen initiatief, met behulp van een startstipendium van het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst. Onder de naam Glamourmanifest benaderde ik de stakeholders om stap voor stap samen na te denken en werken aan de opwaardering en transformatie van het gebied. 

In het begin was dit vooral veel praten, duwen en trekken. In de loop van de jaren werd het lokale netwerk echter steeds groter en kwamen er steeds meer initiatieven, vragen en verzoeken op Glamourmanifest af. Soms gebeurde dit vanuit lokale stakeholders die bijvoorbeeld extra parkeerplekken zochten of een evenement voor bedrijven in de buurt wilden organiseren. Daarnaast kwamen er verzoeken vanuit externe partijen en programma’s, die bijvoorbeeld collectief zonnepanelen wilden aanleggen of circulaire afvalverwerking op gebiedsniveau wilden opzetten, en waarvoor de actieve betrokkenheid van de stakeholders nodig was.  

Toegankelijk en persoonlijk

Ik merkte dat met het succes van het project, de werklast steeds overweldigender werd. Door de centrale positie die ik had ingenomen, dreigde ik de zwakste schakel in mijn eigen netwerk te worden. Ik kwam daarom op het idee voor het online platform Transformcity. De gedachte daarachter was tweeledig. Enerzijds moest het collectiviteit, inclusiviteit en empowerment aanjagen in gebiedsontwikkeling, inclusief de borging daarvan. Anderzijds moest het platform het proces van gebiedstransformatie - met alle initiatieven, stakeholders en tijdspaden - efficiënter en overzichtelijker maken. Concreet hield dit voor Amstel3 in dat Transformcity stakeholders online rechtstreeks met elkaar in contact brengt, zodat zij data, plannen, ideeën en middelen kunnen uitwisselen. Dat directe contact (in plaats van alles via mij laten verlopen) is immers veel minder kwetsbaar en dus duurzamer. 

Deze aanpak pakte goed uit. Want waar eerst creatieve plannen van lokale ondernemers niet van de grond kwamen zonder actieve hulp van mij (omdat zij bijvoorbeeld geen idee hadden hoe ze de eigenaar van een pand konden bereiken), kunnen ze sinds Transformcity online op het pand klikken, zien wat de plannen en behoeften van de eigenaar zijn, en rechtstreeks contact opnemen. Gebiedsontwikkeling wordt zo toegankelijk en persoonlijk, waardoor het lokale creatieve potentieel veel meer wordt verzilverd. Zo zijn er inmiddels contacten gelegd tussen tijdelijke ondernemers in het gebied en projectontwikkelaars om straks ruimte te huren in een van de plinten. Ook hebben we al de vraag gekregen wanneer mensen zich via het platform kunnen inschrijven voor een woning in een van de nieuwe ontwikkelingen.

Transformcity zorgt er als tool dus voornamelijk voor dat het proces minder extra tijd kost, omdat veel processen zonder tussenpersonen af kunnen. Zet je het platform op tijd in (zodat mensen er vanaf het begin mee werken en aan wennen), dan bespaart het je steeds meer tijd. Bovendien houd je als begeleidend team altijd overzicht van wat er gebeurt en wie waaraan werkt.

Dure grap?

Het is uiteraard wel van belang dat het platform structureel en actief wordt gebruikt binnen de gebiedsontwikkeling. Het platform alleen online zetten is niet genoeg, de bijbehorende community moet ook opgebouwd en onderhouden worden. Dit kan via online en offline activiteiten. Hoe groter en diverser de community op het platform, hoe relevanter en actueler de content, en hoe meer gelegenheden voor het netwerk om elkaar ook in levenden lijve te ontmoeten. Zo groeit het zelforganiserend vermogen in het gebied, wat de gemeentelijke organisatie van de gebiedsontwikkeling des te efficiënter maakt.

Dat efficiënter organiseren van het gebiedstransformatieproces, één van de doelen van het platform, is iets dat veel gemeenten nastreven. Datzelfde geldt voor de noodzaak en wens om alle stakeholders actief te betrekken. Toch valt het ons op dat gemeenten regelmatig bang zijn dat het platform hun meer tijd gaat kosten. “Dan hebben we ook een communitymanager nodig, en dan wordt het al met al een dure grap”, is een veelgehoorde kritiek. Maar wat diezelfde gemeenten hierbij over het hoofd zien, is dat het niet het platform, maar de gebiedsontwikkeling zelf is die steeds meer tijd kost wanneer deze op gang komt. Ook zonder platform zijn er steeds meer mensen nodig om de toenemende stroom van initiatieven, vragen en verzoeken te kunnen faciliteren. Daar hoort sowieso een communitymanager bij. 

Kantoorgebied Amstel III (beeld:"Amsterdam" (CC BY 2.0) by corno.fulgur75)

Het gemeentelijke team van Amstel3 snapte dat goed. Sinds het aantrekken van de markt in 2015, is het heel snel gegroeid om de veelheid aan initiatieven te kunnen coördineren en faciliteren. De transformatie van gebieden met veel stakeholders en versnipperd eigendom is simpelweg een tijdsintensief en complex proces met een behoorlijke mate van onvoorspelbaarheid en chaos. Initiatieven komen uit verschillende hoeken en je weet niet precies wanneer dit gebeurt en hoeveel het er zijn. Dit proces vraagt daarom nieuwe vaardigheden in een team. 

Werkdruk verlagen

Een belangrijk inzicht dat we opdeden tijdens overleg met de gemeente, is dat er aandacht nodig is om het platform goed te integreren in de interne organisatie en in bestaande werkprocessen. Welke andere taken en kanalen kunnen vervallen of worden gebundeld wanneer het platform er is? Dan ontstaat immers de besparing. Denk bijvoorbeeld aan eenduidige communicatie en participatie via het platform, het slim koppelen van andere communicatiekanalen aan het platform, via het platform (deels) geautomatiseerde werkprocessen rondom vergunnings- en subsidieaanvragen aanbieden, en het borgen en stimuleren van zelforganisatie in een gebied. Dit zijn allemaal aspecten die efficiëntie en overzicht verhogen en (gemeentelijke) werkdruk verlagen.

Voor een succesvolle toepassing van een online platform bij een gebiedstransformatie is er dus een integrale aanpak nodig. Hierbij pak je gefaseerd zowel de interne als externe manier van werken aan. Verbind je gemeentelijke organisatie met de stakeholders, dan ontstaat er een samenwerkingscollectief dat duurzaam geborgd is én de handvatten en middelen heeft om resultaten te boeken. 

Taken verdelen

Een bekende valkuil is dat het platform niet van de grond komt als het gemeentelijke traject groot en complex is. Transformcity gaat juist over actiegerichtheid, luchtigheid en samen uitproberen. Dat betekent klein beginnen, testen, bijsturen en groeien. We bieden daarom ook de mogelijkheid om een kort en intensief uitprobeertraject te doen. Hierin gaan we met het projectteam en een aantal belangrijke stakeholders aan de slag. Aan de hand van echte projecten testen we de nieuwe werkwijze en het platform, identificeren we waar tijd bespaard kan worden, hoe de taken het beste verdeeld kunnen worden, en stimuleren we meteen het draagvlak voor samenwerking in het gebied. Vervolgens kan het projectteam bepalen welke vervolgstappen nodig zijn en of het platform daar een rol in speelt. Op deze manier loopt het veranderen van de werkwijze en het inzetten van nieuwe instrumenten, zoals het online platform, gelijk op met het de start van een collaboratieve gebiedstransformatie.

Cover: TransformCity