Interview Met obesitas in aantocht als de grote nieuwe volksziekte is beweging belangrijker dan ooit. Ook tijdens werktijd. Stichting Wandelnet zet zich in om de buitenruimte op bedrijventerreinen zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor wandelaars. In drie proeftuinen wordt getracht de werknemers aan het wandelen te krijgen – en dan niet alleen met de boterham tijdens de lunch.
Frank Hart, coördinator belangenbehartiging van Stichting Wandelnet, gaat voor de oorsprong van het idee om werknemers meer te laten bewegen acht jaar terug in de tijd. “Toen organiseerden we voor het eerst de wandel-naar-je-werkdag, een idee van Ankie van Dijk die toen belangenbehartiger was en inmiddels onze directeur. Zij zette het op Twitter voor de eerste donderdag van april en dat werd een groot succes, veel mensen deden mee. Voor hen die wat verder weg wonen van hun werk werd bijvoorbeeld aangeraden om een bushalte of een station eerder uit te stappen en de route wandelend te vervolgen.” Inmiddels heeft Wandelnet de aandacht voor het bewegen van werkers verbreed naar het wandelen tijdens het werk, zo geeft Hart aan: “De urgentie daarvan is overduidelijk. Nederland is Europees kampioen zitten, dat doen we meer dan acht uur per dag. Voor de gezondheid is dat niet best.”
Tegen overgewicht
Onderzoek heeft uitgewezen dat een ommetje lopen een flink gezondheidseffect oplevert, mentaal en fysiek. In de kolommen van Gebiedsontwikkeling.nu is onder meer gewezen op het ideale wandelpad en de ingrepen die nodig zijn voor een wandelbare stad. Niet voor niets werd in 2018 het Nationaal Preventieakkoord gesloten waarin dit onderwerp werd benadrukt. Hart: “De Fietsersbond en Wandelnet hebben dat akkoord medeondertekend, vanuit ons beider ambitie om overgewicht tegen te gaan. Ons aanbod destijds was om actieve mobiliteit te bevorderen, door lopend of fietsend naar je werk te gaan.”
Om weeting aantrekkelijker te maken, helpt het wanneer de werkomgeving uitnodigt om het kantoor of bedrijfspand te verlaten
De bedrijventerreinen waar een groot deel van de Nederlandse bevolking de dag doorbrengt, werden uitgekozen als test-site. “Onze aanvankelijke inzet op het gebruik van fiets en benenwagen om naar je werk te komen, hebben we uitgebreid door het werkwandelen te promoten. Naast de lunch-ommetjes die al populair zijn bij bedrijven kun je ook nog tal van andere werk-activiteiten buiten doen, al bewegend. Telefoontjes plegen bijvoorbeeld maar ook wandelend vergaderen met een aantal collega’s.” Uiteraard is hier al een naam voor bedacht: weeting, een samenvoegsel van walking en meeting. “Martine de Vaan heeft hier een interessant boek over geschreven. Ik merk zelf ook dat het werkt; als ik bijvoorbeeld kennismaak met een nieuwe vrijwilliger, gaan we even een uurtje lopen. Dan leer je iemand veel beter kennen, zij of hij laat bijvoorbeeld de eigen omgeving zien en vertelt daarover.”
Betere buitenruimte
Om weeting aantrekkelijker te maken, helpt het wanneer de werkomgeving uitnodigt om het kantoor of bedrijfspand te verlaten. In het kader van het genoemde Preventieakkoord legden Wandelnet en Fietsersbond daartoe samen de propositie ‘Werken in beweging’ neer. “In eerste instantie ging het daarbij om het aanreiken van instrumenten aan bedrijven – bijvoorbeeld de HRM-medewerkers – om het bewegen in werktijd te bevorderen. Het ministerie van VWS heeft in dat kader ook de Beweegalliantie opgericht, een platform van meerdere organisaties dat zich ervoor inzet dat jaarlijks een kleine 300.000 Nederlanders meer gaan bewegen. Wij kregen steun om ons project uit te breiden naar de buitenruimte van bedrijfsterreinen, om deze aantrekkelijker en toegankelijker te maken voor wandelen en fietsen. Denk daarbij aan het inrichten van ‘groene lopers’ naar openbaar vervoer-haltes door inzaai-acties en verplaatsbare groenbakken of bomen. Maar ook aan slimme nieuwe doorsteekjes die een wandelrondje af kunnen maken en veiligere oversteken voor fiets en voetganger. We hebben tot eind 2025 de tijd gekregen om door middel van systematische monitoring te ontdekken wat wel of niet werkt.”
Hart geeft aan dat zijn organisatie ook toenadering heeft gezocht tot het initiatief ‘Werklandschappen van de toekomst’, een grootschalig initiatief van IVN dat ondersteund wordt door het Nationaal Groeifonds. “IVN zet in op het omvormen van bedrijventerreinen naar werklandschappen; gebieden waar ruimte is voor natuur en mensen. Daar lag een mooie kans voor samenwerking.”
‘Centrale Lage Weide in Utrecht’ door Make more Aerials (bron: Shutterstock)
Op drie terreinen is een proeftuin gestart onder de noemer ‘Beweegvriendelijke werklandschappen’: Lage Weide in Utrecht, Gelderse Poort (Arnhem) en Ecofactorij (Apeldoorn). Niet geheel toevallig zijn dit ook gemeenten die in hun eigen beleid de laatste jaren veel meer nadruk leggen op gezondheid en daarmee op de kwaliteit van wandel- en fietspaden en de openbare ruimte in bredere zin. “We zetten in deze gebieden onder meer in op placemaking, waarbij samen met de bedrijven op de drie terreinen een actieprogramma is ontwikkeld.” Verantwoordelijk voor de aansturing is Martine Sluijs, zij werkte lang bij de provincie Utrecht en heeft ook veel ervaring met placemaking. Zij heeft allerlei verborgen parels ontdekt op Lage Weide, die aanleidingen bieden voor mensen om te gaan wandelen. Er loopt nu een route met kunstobjecten van 1,5 kilometer langs het kanaal. In het voorjaar van 2025 is er een bloemrijk hooilandje plus wandelroute gereed.”
Sterk parkmanagement
Om te achterhalen of de werknemers van de aangesloten bedrijven (op Lage Weide al meer dan 10) ook daadwerkelijk naar buiten gaan, heeft bureau Ecorys de opdracht gekregen de resultaten te monitoren. Hart hierover: “Ecorys maakt een dashboard voor de meting, waarin wordt bijgehouden hoe vaak en voor hoe lang de werknemers naar buiten gaan. Daarbij maken we dankbaar gebruik van het feit dat op de drie proeftuinen een sterk parkmanagement aanwezig is. Met Wandelnet zouden we die collectiviteit niet kunnen organiseren maar in dit geval kunnen we aansluiten bij de bestaande infrastructuur.”
We hopen op een olievlekwerking om zo met elkaar beweegvriendelijkheid een boost te geven
Voor elk van de drie gebieden is door Wandelnet samen met de parkmanagers een werkdocument opgesteld waar door de aanwezige bedrijven enthousiast op wordt gereageerd: “In eerste instantie dachten wij dat bedrijven mee zouden willen doen omdat ze hierdoor de vitaliteit van werknemers kunnen verhogen en ziekteverzuim zouden kunnen verminderen. Maar in de praktijk blijkt dat veel bedrijven worstelen met het aantrekken van personeel; wie dan een aantrekkelijke werkomgeving kan bieden, maakt meer kans op de arbeidsmarkt om mensen te vinden en te behouden. We zien dat bedrijven weeting-routes adopteren en dat medewerkers hier ook actief over meedenken. Uiteindelijk gaat het vooral om bewustwording, het moet bijvoorbeeld net zo gemakkelijk worden om een wandeling te boeken als om een vergaderkamer.”
Gerichte voorstellen
Met de meetresultaten die eind 2025 beschikbaar komen, gaan Wandelnet en Fietsersbond breed naar buiten om meer bedrijven en gemeenten te enthousiasmeren. “Uiteraard zou het mooi zijn wanneer uit de monitoring blijkt dat werknemers veel meer zijn gaan bewegen. We hopen op een olievlekwerking om zo met elkaar beweegvriendelijkheid een boost te geven. Uiteindelijk werkt een op de drie mensen op een bedrijventerrein dus er is veel te winnen. Met de aanbevelingen uit de drie proeftuinen kunnen we gericht voorstellen doen om de openbare ruimte op bedrijventerrein te verbeteren en het tijdelijke karakter van de maatregelen die we nu hebben bedacht om te zetten in permanente verbeteringen.”
Via de website van Werken in Beweging is er meer informatie te vinden over het project. In 2025 organiseert de stichting ook weer de Wandel Tijdens je Werkdag en de Outdoor Office Day.
Cover: ‘Wandelaars naast huizen’ door SofikoS (bron: Shutterstock)
Door Kees de Graaf
Eindredacteur Gebiedsontwikkeling.nu
