GO Zomertour 2023 #7: Anfield Liverpool, naast een stadion ook een gemeenschap

Ik loop op Kemp Avenue. Het is een bewolkte dag, maar de voetpaden zijn breed, de huizen groot, de tuinen aangeharkt en de kozijnen recent geschilderd. Eigenlijk verraadt niks dat deze straat en de straten eromheen er vijftien jaar geleden heel anders uitzagen. In 2008 stond Kemp Avenue nog vol rijtjeshuizen met een klein tuintje. Alle ramen waren dichtgetimmerd en naast elke deur stond met graffiti geschreven dat gas en elektra waren afgesloten. Het zag er buitengewoon desolaat uit, deze uitgestorven straten waar geen einde aan leek te komen.

The Anfield Project

Deze wijk in het noordoosten van Liverpool bevindt zich al jarenlang ‘in transitie’. Anfield is een buurt, maar ook de naam van het voetbalstadion dat er ligt en dat de thuisbasis is van Liverpool FC – sinds de oprichting van die club in 1892. In de wijk rondom het stadion is lange tijd sprake van veel langdurige leegstand. De woningen zijn er in slechte conditie en de bewoners ontevreden. Als de gemeente in 2006 besluit om de wijk te herontwikkelen, lijkt dat broodnodig: Anfield behoort dan tot de 3 procent meest kansarme wijken van Engeland. Er zijn plannen om de woningen te verbeteren, een groot deel te slopen en om meer openbare voorzieningen aan te brengen.

Het duurt nog tot 2013 tot er echt verandering in Anfield komt, als de gemeente samen met Liverpool FC en verschillende ontwikkelaars een nieuw plan maakt om het gebied te transformeren: The Anfield Project. Zo’n beetje alles in de wijk moet beter: de woningen, de sociale cohesie, de openbare voorzieningen. Nu, tien jaar later, zijn de eerste fasen van de herontwikkeling af. Er zijn meer dan zeshonderd nieuwe woningen gebouwd en evenveel bestaande woningen opgeknapt. De volgende fase is de herontwikkeling van de weg die dwars door de wijk heen loopt: de Walton Breck Road.

Abseilen vanaf de tribune

Kemp Avenue en de omliggende straten zijn onherkenbaar veranderd en opgeknapt. Maar zodra je een blok verder de weg oversteekt, ziet het er nog net zo uit als in 2008 uit: leeg en verlaten. Wie doorloopt naar de Walton Breck Road ziet dat ook daar nog niet veel is veranderd. De weg is slecht toegankelijk voor voetgangers en er ligt een hoop afval. Om de muren van een oud hotel staan hekken en veel van de luiken in de straat zitten dicht.

Rondom het stadion is het het drukst. Daar kunnen voetballiefhebbers naar het museum van de club, er zijn tours door het gebouw en bezoekers kunnen zelfs van de bovenste tribune naar beneden abseilen. Vanaf de gevel van een grote, nieuwe fanshop lachen spelers Virgil van Dijk, Cody Gakpo en Mohamed Salah in kenmerkend rood voetbaltenue de voorbijgangers toe.

De levendigheid rondom het stadion staat in contrast met de deels verlaten blokken huizen eromheen. Het is misschien dan ook niet geheel verrassend dat de wijk afhankelijk is van de club, en andersom. Die relatie is soms moeizaam, hoor ik van bewoners uit de wijk. Al meerdere huizenblokken moesten wijken voor de uitbreiding van het stadion. Maar de club levert de wijk ook geld en werkgelegenheid op.

Lokaal initiatief

Anfield kan dan ook niet los gezien worden van de voetbalclub uit Liverpool, vertelt Tom Murphy (36) me. Ik kom hem tegen terwijl hij met een afvalprikker in zijn hand voor een rits leegstaande huizen op de Walton Breck Road staat waar felgekleurde posters op zijn geplakt. Murphy is de projectcoördinator van een lokaal initiatief om de sloop van de rij woningen tegen te gaan en in plaats daarvan met vrijwilligers de woningen op een betaalbare manier te renoveren.

Dat doen ze via de constructie van een Community Land Trust (CLT). In heel Engeland en Wales zijn er zo’n driehonderd CLT’s en er zijn al bijna duizend woningen gerealiseerd dankzij het gemeenschappelijk bezitten en beheren van huizen en grond. Dat kent een lange geschiedenis in het Verenigd Koninkrijk, is te lezen op de website van de CLT in Anfield.

Murphy vertelt dat ze de CLT opgericht hebben om de bakkerij op de hoek van de straat in 2012 te redden van de sloop. Maar al snel beseften ze dat er méér in zat, zegt hij: “In deze rijtjeshuizen komen nu acht woningen van verschillende grootte. Er komt ook een micro-brouwerij, en een sportschool voor vrouwen.”

“We zitten nu in het proces om de grond te mogen ontwikkelen. Een van de manieren om dat te doen is door samen te werken met een woningbouwcorporatie. De gemeente is eigenaar van de grond, dus het is een samenwerkingsverband. Samen hebben we een aannemer op het project gezet en we hopen eind dit jaar te beginnen met de bouw”, legt Murphy uit.

De gerenoveerde woningen worden duurzamer dan de nieuwbouwwoningen die de gemeente ervoor in de plaats wilde zetten, vertelt hij trots. Er zit nog steeds veel waarde in de originele woningen, vindt Murphy. Door ze te slopen, gaat er een deel van de identiteit van de lokale gemeenschap verloren.

Gemengde gevoelens

Wat vindt hij van zijn wijk? “In deze wijk zijn een hoop uitdagingen, daar kun je niet omheen. Maar er gebeurt ook veel goeds als je verder kijkt dan de statistieken, die niet al te best zijn. Anfield is een unieke plek om te wonen en heeft veel te bieden. Veel mensen wonen hier al jaren.”

“Er zijn mensen in Anfield met gemengde gevoelens over de voetbalclub. We proberen nu veel nauwer met ze samen te werken. Als je Anfield zegt, denken mensen alleen aan het stadion. Maar Anfield is veel groter dan dat, het is een gemeenschap. Het stadion is daar een onderdeel van.”

Het blijft lang aan me knagen of Anfield een succesvolle gebiedsontwikkeling genoemd kan worden. Het is er in ieder geval een van de lange adem. De wijk en haar bewoners bevinden zich nog middenin de transformatie. De verschillen in de wijk zijn groot en om de haverklap passeer je een braakliggend stuk grond. Het ziet er, al met al, voor het grootste deel nog onaf uit.

Maar toch, als ik even later in de desbetreffende bakkerij sta en om me heen de gesprekken hoor tussen buurtbewoners, werklui en een enkele toerist, realiseer ik me dat kleinschalige buurtinitiatieven heel veel voor een wijk kunnen betekenen. En dat ondanks de sloop van talloze huizen in de buurt mensen er blijven zoeken naar een gemeenschap. Dat zegt misschien meer over een wijk en haar bewoners dan hoe aangeharkt de voortuinen zijn.