Blauwer en groener: kansen scheppen voor integrale gebiedsontwikkeling in Delft

Wie is Jaap Korf?

“Ik werk bij het team Ruimtelijk Planvorming. Bij ons team komen de opdrachten van derden binnen. Zo ben ik ook bij het project Groenblauw gekomen.”

Wat is de achtergrond van het project?

“In 2009 werd een MER-procedure (milieu-effectenrapport) gestart naar aanleiding van een aantal plannen voor het gebied. Een van de conclusies was dat water en groen niet integraal waren opgenomen. We hadden een waterplan, maar in het bestemmingsplan werd daar niet genoeg rekening mee gehouden. Dat had vooral met het schaalniveau te maken. De vraag was hoe je beleid kunt omzetten tot acties in het gebied. Dat is project Groenblauw geworden. Wie zijn de partijen in het gebied? Wie zijn de belangrijke stakeholders wat betreft de vergroening en verblauwing van de openbare ruimte? Dat zijn niet alleen de overheden, maar ook DUWO, TU Delft, AM en de inwoners. Met elkaar hebben we gekeken hoe we het gebied groener en blauwer kunnen maken, zodat we niet alleen aan de normen voldoen maar het gebied ook leefbaarder maken.”

Hoe verliep de samenwerking?

“Het is begonnen met één-op-één, gevoerd door Maartje Scholten van de gemeente, de regisseur van het project. In die gesprekken werden de doelstellingen op grote lijnen voorgelegd en gevraagd of de andere partij mee wilde doen. Iedereen legde zijn agenda op tafel. Gezamenlijk keken we naar hoe groen en blauw geïntegreerd konden worden in de plannen. Zo hebben we 180 kansen geïdentificeerd en in één kaart samengebracht: natuurvriendelijke oevers, bosjes, uitbreiding van water, insectenhotels. Alle partijen hebben de ambitie uitgesproken om bij elke ontwikkeling, met de kansenkaart als inspiratiebron, het gebied blauwer en groener te maken. Een voorbeeld is het Kanaalhof. DUWO wilde in deze groene ruimte op voorhand studentenwoningen bouwen. Wij wilden hier graag waterberging. In overleg is een plan gemaakt waarin studentenwoningen én waterberging samengaan.”

“We vinden dat als je iets wilt bouwen, dat je ook wat moet doen aan het voorkomen van wateroverlast. Uiteindelijk hebben partijen als DUWO en AM er zelf ook voordeel van. De leefomgeving gaat erop vooruit en de waarde van het vastgoed wordt verhoogd. Dat vind ik het leuke aan dit soort projecten. Het gaat er om dat je elkaar leert kennen en begrijpt wat andermans drijfveren zijn. Natuurlijk kost dat tijd; we hebben twee jaar lang om de twee maanden met elkaar gesproken. Maar daardoor hebben we nu een goede samenwerking die leidt tot integrale projecten die de leefomgeving verbeteren. Er ontstaat een duurzame relatie waardoor je elkaar in toekomstige projecten weet te vinden.”

En hoe staan de inwoners in het project?

“Het belang van de inwoners is tweeledig. Zij toetsen de kwaliteit van het plan en zijn nauw betrokken bij plannen zoals die voor het Kanaalhof. DUWO is bij de bewoners op bezoek geweest om haar plan te presenteren. In een ander gebied gebeurden er dingen die voor de ontwikkelaar alleen maar problemen opleverden. Inwoners mochten in eerste instantie gebruikmaken van het te ontwikkelen terrein, maar dat liep uit de hand. Toen is er door de ontwikkelaar een hek omheen gezet. Maar inwoners wilden dat het openbaar bleef. Een conflict in belangen. We bleven door de opzet van de samenwerking wel met elkaar in gesprek. Soms kom je niet tot een oplossing, maar je kunt elkaar tenminste begrijpen.”

Hoe is TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) geïntegreerd in het project?

“We hebben met adviesbureaus gekeken naar de kosten en de baten van ingrepen. Stel we leggen een natuurvriendelijke oever aan, wat levert dat dan op? Een huis aan een watergang is meer waard dan een huis dat niet aan water ligt. Maar wie gaat dan de watergang betalen? De eigenaar van de woning heeft er wat aan, dus dan zou je denken dat hij daar aan gaat meebetalen. In de praktijk gebeurt dat niet altijd. We hebben die 180 kansen op een rijtje gezet. De grote conclusie is dat de kosten zo’n 18 miljoen euro bedragen, de baten circa 28 miljoen euro. Alleen krijgen de partijen die investeren niet de baten. Met dat onderwerp zijn Heleen Bothof van LUZ architecten, het ministerie van Economische Zaken en Platform31 verder gegaan, zie teebstad.nl.”

Struikelblokken?

“We zijn twee jaar intensief met elkaar bezig geweest. Het is niet altijd pais en vree. We lossen problemen op door elkaar te bevragen. ‘Waarom zeg je nee? En waar ligt het aan? Waarom willen wij ergens per se een sloot hebben?’ Eigenlijk gaat het helemaal niet om die sloot, maar om het voorkomen van wateroverlast. Dat kan ook op andere manieren. Weet wat je doel en belang is, dan zijn er oplossingen te vinden waar andere partijen in mee willen.”

Water is een onvermijdelijke opgave in de stad.

“De stad is de plek waar alles samenkomt. Hier is de economische schade het grootst als er iets mis gaat. In de stad is doorgaans weinig ruimte. In de historische kernen gaat er niks veranderen. De grootste opgave ligt in het opvangen van eventuele problemen in de toekomst, zoals wateroverlast. Onze focus ligt in het vinden van de partijen die er ook last van kunnen krijgen en met hen aan het begin van een project aan tafel te zitten. Zo kan het waterschap een preventieve aanpak tot stand helpen brengen. Als een halve gemeente onder water staat kun je niks. Uiteindelijk laat het klimaat zich niet vangen en kan er na uitvoering van maatregelen, alsnog overlast ontstaan. Wat doe je dan? De volgende stap is om ervoor te zorgen dat het stedelijk gebied klimaatbestendig wordt. Zorgen dat de belangrijke functies beschermd zijn, zodat de overlast en schade meevalt. Onder de noemer klimaatadaptatie proberen we dit samen met de partners in het gebied vorm te geven.”

Hoofdbeeld: LUZ Architecten

Zie ook:

• Link naar boekje groenblauw delft zuidoost
• Proeftuin Klimaat in de Stad Delft Zuidoost
• Watercoalitie