Opinie De Rotterdamse historicus en stadsgids Ferrie Weeda zegt stellig ‘nee!’ tegen de stad die uitdijt richting groen. Zijn pleidooi: laten we de natuur koesteren, al is het maar voor een rustige wandeling.
Wat een slecht idee! Minister Kajsa Ollongren (Wonen, D66) wil ‘bouwen in het groen’ stimuleren. De minister vindt dat de gemeentes en provincies ‘te weinig lef tonen’ door vooral binnen de stadsgrenzen te bouwen, zo vertelde ze eind januari in een interview met De Telegraaf: “Het moet allebei. En binnenstedelijk én in het groen.”
Projectontwikkelaars
staan al handenwrijvend klaar. Ook voor veel huizenzoekers klinkt het
aantrekkelijk: de woningmarkt is overspannen; meer bouwen betekent
lagere prijzen, toch? Verder hebben veel gemeentes (politiek en
ambtenaren) oren naar bouwen in het groen. Wethouders van Alphen aan
den Rijn (middenin het Groene Hart) hebben
al aangegeven graag een polder te willen
opofferen.
Polonaise
in de duinen
Bouwen in het groen is goedkoop en snel, maar deze makkelijke weg heeft grote milieutechnische én sociale gevolgen. De milieugerelateerde gevolgen liggen voor de hand: flora en fauna worden de nek omgedraaid, de ‘ademruimte’ voor de stad verdwijnt en het mobiliteitsprobleem wordt vergroot. Voor mij persoonlijk is het verdwijnen van de ‘leegte’ het ergst. Ik vind het afgrijselijk dat de laatste stukjes groen in de Randstad worden opgeofferd voor een huizenbrei: onafzienbare rijen troosteloze rijtjeswoningen met minuscule tuintjes.
De stad
wordt op deze manier steeds verder uitgesmeerd. Dit betekent dat
stadsbewoners die even ‘naar buiten’ willen, hun heil steeds
verder weg moeten zoeken. Natuurgebieden in Nederland zijn schaars,
klein en druk. Binnen een straal van 60 kilometer rondom Rotterdam
zijn er nauwelijks plekken waar je ‘ruimte en rust’ kunt ervaren.
Maar zelfs op 100 kilometer afstand loop je in de duinen, het bos en
op de hei vaak in polonaise. Een verstikkend idee voor mensen, maar
ook voor de natuur.
Groene
buffers
En nog iets belangrijkers: de minister bedreigt óók de stad. Door de deur open te zetten naar grote nieuwbouwprojecten aan de stadsranden, dreigt een leegloop uit de oude wijken. Kapitaalkrachtige bewoners, gezinnen voorop, verruilen de stadswijken voor een relatief goedkope grote woning in nieuwbouwwijken. Zij laten kwetsbare wijken nóg kwetsbaarder achter.
Juist dit
fenomeen is rond 1980 (!) aanleiding geweest om het stedenbouwkundig
beleid radicaal om te gooien. Tot de jaren ’70 werden stedelingen
namelijk gestimuleerd te verhuizen naar groeikernen in de polder,
zoals Spijkenisse, Zoetermeer en Almere. Toen bleek dat milieu én de
oude steden zwaar leden onder dit beleid, werd de ‘compacte stad’
het nieuwe ideaal: woningbouw moet worden geconcentreerd en groene
buffers moeten worden beschermd.
Opportunisme
Trouwens: een D66-minister die bouwen in het groen bepleit – dat is hoogst opmerkelijk. D66 is namelijk al 40 jaar pleitbezorger van het concept van de ‘compacte stad’. Deze stedenbouwkundige visie werd rond 1980 door alle progressieve partijen omarmd. Heeft D66 dit standpunt ineens verlaten? Niet dus. In het D66-verkiezingsprogramma staat namelijk te lezen: “Verdichting van de steden is […] van belang om natuur en landschap te ontzien en gelijktijdig de kracht en vitaliteit van steden te vergroten.”
Echter, de paragraaf getiteld 'natuur en ruimte beschermen en herstellen' biedt een sterk staaltje D66-opportunisme: “Voor aantasting van de natuur of de biodiversiteit […]moeten maatschappelijke kosten en batenworden afgewogen.”
De meeste gemeentes maken gelukkig steeds serieuzer werk van de ‘compacte stad’. Rotterdam loopt voorop: oude havens worden herontwikkeld, bedrijventerreinen getransformeerd, oude woonblokken ‘ingebreid’ en ‘opgetopt’. De Schiepolder bleef groen en het centrum werd weer woongebied. Rotterdam heeft gelukkig veel goede architecten en stedenbouwers in huis, die zich specialiseren zich in inventief, geconcentreerd bouwen. Dat kost veel meer geld, tijd en energie dan bouwen in het groen – maar het levert ook iets heel belangrijks op: een vitale stad én behoud van de natuur en open ruimte.
Dit artikel verscheen eerder op het Rotterdamse magazine Vers Beton
Cover afbeelding: "boerderij in groene hart" (CC BY-ND 2.0) by Gerard Stolk (vers le midi carême)
Cover: ‘groene hart flickr’ door Gerard Stolk (bron: Flickr) onder CC BY-ND 2.0, uitsnede van origineel
Door Ferrie Weeda
Historicus, Neerlandicus en zelfstandig stadsgids in Rotterdam. Hij vertelt en schrijft over de (parallelle) stad.
