Caravan wijkt voor chalet en tiny house, de luxe recreatieparken rukken op

Het oprukken van vakantieparken is niet een compleet nieuw onderwerp, in 2021 kopte BNN Vara al dat “steeds meer Nederlandse vakantieparken in handen zijn van roofinvesteerders”. Het programma Kassa nam 322 parken onder loep die in eigendom zijn van twintig grotere ketens. 125 daarvan werden de afgelopen jaren overgenomen door een nieuwe eigenaar. In enkele tientallen gevallen leidde dit tot een ingrijpende vernieuwing van de parken, waarbij de campingplaatsen werden vervangen door luxe vakantiewoningen.

Druk op de ruimte

Inmiddels zien we door het hele land de voorbeelden van ‘verroompottisering’, zoals de Radio 1-redactie van het programma Spraakmakers de ontwikkeling typeert. Met de bijbehorende pittige discussies op lokaal niveau. Bestaande campinggasten zijn niet blij en natuurorganisaties vrezen de impact op natuur en landschap.

Hoogleraar gebiedsontwikkeling Co Verdaas begrijpt dat: “Overal waar iets verandert in het landschap, is ook weerstand. Er zitten hier veel dimensies aan. De druk op de ruimte in Nederland neemt ontzettend toe. We moedigen mensen aan om in eigen land op vakantie te gaan, minder in het vliegtuig te stappen. Het klimaat verandert dus ik hoor ook wel mensen die zeggen: ik hoef niet eerst met dit weer twee dagen in de auto naar Spanje te zitten. Die mensen willen dan ook met enig comfort ergens kunnen kamperen. En daarbij zoeken we ook naar andere dragers voor het landelijk gebied, in economisch opzicht.”

Aan de ene kant zijn er dus volgens Verdaas de nodige redenen om parken te realiseren voor vakanties in eigen land. “Maar aan de andere kant is het voor de mensen die er wonen soms een probleem. Daarnaast hebben we nog een aantal andere opgaven: een miljoen woningen bouwen, water bergen: allemaal ruimtelijke vraagstukken. Er speelt heel veel.”

Over het beeld dat grote partijen de laatste jaren hun goddelijke gang hebben kunnen gaan met de bouw van vakantieparken geeft de hoogleraar aan dat gemeentelijke bestemmingsplannen daar de ruimte voor bieden: “Daarmee wordt de omslag van reguliere camping naar vaste woningen mogelijk. Dus gemeente en gemeenteraad moeten nadenken: wat willen we nu zelf? Ook de provincie moet daar over nadenken: wat is nu het gewenste aanbod, wat hebben we al? En daarbij ook rekening houden met de mensen die minder te besteden hebben, om ook voor hen goede voorzieningen te treffen.”

Hele jaar klandizie

Gemeenten zouden ook van de luxe parken profiteren, niet in de laatste plaats in financieel opzicht. Verdaas stelt dat het echt aan de politiek is om de verschillende belangen te wegen en een keuze te maken. Als je met de plaatselijke bakker of ondernemer praat, die vindt het wellicht best fijn om het jaarrond klandizie te krijgen doordat een park het hele jaar bewoond wordt.

“Het is dus niet gemakkelijk in objectieve normen te vangen of je dit als gemeente wel of niet moet doen. Het Rijk en Europa geven de nodige kaders mee, daarbinnen is het aan de provincie en de lokale overheid om de keuzes te maken. En als gemeenten bijvoorbeeld onvoldoende rekening houden met de aanwezigheid van Natura 2000-gebieden, dan krijgen de tegenstanders bij de Raad van State gewoon gelijk.”

Overigens is het volgens Verdaas nog de vraag of de natuur er met een luxe park per se op achteruit gaat: “Je hebt dan nog steeds met bebouwing te maken maar je kan dat ook circulair en met natuurlijke materialen doen en met een terreininrichting waarbij het water wel de bodem kan inzakken.”

Over deze aspecten is het aan het gemeentebestuur om goede afspraken te maken met investeerders: “De gemeente moet aangeven op welke randvoorwaarden zij medewerking wil verlenen. Dus is het niet zo dat het de gemeente overkomt. Er liggen heldere keuzes aan ten grondslag die in de gemeenteraad gemaakt moeten worden. Daar is de politiek destijds ook voor uitgevonden: wat geeft voor de lokale gemeenschap de doorslag?”

Op de vraag of er landelijk voldoende rekening wordt gehouden met mensen met een smallere beurs én met de bestaande gebruikers van kampeerterreinen, geeft Co Verdaas aan dat dit niet gebeurt: “Lokaal worden die keuzes gemaakt maar als we het belangrijk vinden dat iedereen – ook zij met een lager inkomen – in eigen land kan verblijven, moeten we nadenken over het gewenste aanbod en hoe we daarin voorzien. Op een hoger schaalniveau – net als bij elk ander ruimtelijk vraagstuk – moet je daar dan een programma voor opzetten. Provinciaal en wellicht zelfs landelijk. De Raad voor de Leefomgeving heeft een advies over de toerismesector uitgebracht over de verdringingseffecten die wel degelijk optreden. Dat vraagt om de kwestie politiek te maken.”