“Je bent 50 en we vragen best wel veel van de aarde. Dan denk ik ook weleens hoe die wereld eruit zal zien als m’n jongste zoon 50 is. En dan weet je dat je nu aan de knoppen moet gaan draaien om ervoor te zorgen dat er over 35 jaar echt wat veranderd is. Ook in ons bouwproces”, vertelde een wegenbouwer die dagelijks met een asfaltverwerkingsset te maken heeft.
De infra en de bouw vormen bij uitstek een materiaalintensieve sector. Met alle denkbare toepassingen maar op termijn ook: uitputting van grondstoffen. En met veel CO2-uitstoot, al lijkt klimaatverandering vanuit een Drentse asfaltcentrale bekeken ver weg.
Besef
Maar het besef is er, “dat we wel aan de knoppen zullen moeten draaien, willen we ook onze kinderen een goede leefomgeving bieden.” Dat was koren op de molen van Alex van Oost, kwartiermaker bij het Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie (NICE), die was gevraagd de complexe begrippen te duiden en zo mogelijk tot een gemeenschappelijke taal te komen.
Je zou denken dat we voor een technische kwantitatieve uitdaging staan, maar de mentale stap is de eerste, zei hij: “Die zegt hoe we kijken. En daarna hoe we ons werk organiseren.” Daarvoor kun je klein en dichtbij beginnen. Zijn referentiekader is de natuur waarin alles een functie heeft. Ook afval.
Dit gedachtegoed kan de basis vormen voor de ontwikkeling van een nieuw bouwsysteem, gebaseerd op hergebruik en circulariteit. Een van de lokale verkiezingsprogramma’s (die van het CDA in Emmen) heeft in dit verband wel een heel passende slogan: ‘…een Emmen om door te geven’.
Praktijk?
Maar de praktijk? Gemeenten kijken amper naar milieuprestatie. Sterker nog: de meeste verbieden het om oud asfalt in nieuwe deklagen toe te passen. Terwijl de kwaliteit minimaal gelijkwaardig is. Zo staan recycling en duurzaamheidsdoelstelling haaks op elkaar!
Om de verandering toch met elkaar teweeg te brengen en optimaal te verduurzamen is behalve innovatie ook leiderschap nodig. Bij gronduitgifte en de vaststelling van integrale bestemmingsplannen. Door bij het van het gas afkoppelen van een wijk te zeggen waar het op staat. Door na het sociaal domein nu ook te investeren in ambtelijke capaciteit, in de ‘harde’ sector. En door zich een betrouwbare overheid met een realistisch ambitieniveau te tonen.
‘Civieltechneut’ Sander Lubberhuizen, werkzaam bij de gemeente Apeldoorn maar tijdelijk gedetacheerd bij de provincie Overijssel, kent zowel de sector als de overheid van binnenuit. “Gaat het om 114 definities van circulair? Of gaat het om het proces van preventie, hergebruik en recycling”, is de concrete vraag die hij voorlegt. Ook aan producenten die met gemak 130 verschillende asfaltmengsels leveren en de verantwoordelijkheid bij de afnemer neerleggen in plaats van zelf eigenaar van grondstoffen te blijven.
Circulair werk
Bij de aanpak van een oude woonwijk in Apeldoorn zijn goede ervaringen opgedaan om niet op het werk aan te besteden maar op de aannemer die het het meest circulair zou kunnen uitvoeren. Er werd geselecteerd op vakmanschap en visie en de aannemerij dacht al aan de voorkant van de aanbesteding mee. De laagste prijs was ingeruild voor een plafondbedrag. Al het andere was dialoog en samenwerking. Met concrete resultaten zoals nieuwe betontegels gemaakt vanuit het oude grind en de oude stenen.
Zo ontstaat zelfs een businessmodel waarin op een heel andere manier met grondstoffen wordt omgegaan. De overheid, die overigens best weet wat de kostprijs van grondstoffen is, maakt liever afspraken op kwaliteit. De verkoop van een product maakt plaats voor een onderhouds- en uiteindelijk servicemodel. (Tot en met de veegwagentjes die je – inclusief refurbish en reuse – straks voor 10 jaar koopt.)
Gewoon doen!
Het familiebedrijf Roelofs, met zijn hoofdkantoor in Den Ham, won de eerste circulaire civiele aanbesteding van het project De Parken in Apeldoorn, waar Lubberhuizen over sprak. Algemeen directeur Gerard Hoiting van Roelofs BV vertelde dat het bijzondere project op vier pijlers berust:
• Er is geen afval
• Alle toegepaste materialen zijn volledig circulair en worden as a service toegepast
• De aanleg is modulair en gedocumenteerd
• Het project wordt samen met de opdrachtgever en andere partners, waaronder de bewoners, uitgevoerd
In dit type projecten is de overheid niet meer het middelpunt maar onderdeel van de samenwerkingsketen. Zijn eindconclusie: ‘Gewoon doen!’
Cover: "Hunebed in Rolde #02" (CC BY 2.0) by vasilisvg
Dit item verscheen eerder op bouwendnederland.nl
Cover: ‘drenthe hunnebed’
