Buiksloterham veld

Circulaire economie irrelevant voor gebiedsontwikkeling

27 december 2017

3 minuten

Opinie Circulaire economie is verbaal en in de literatuur doorgedrongen tot de gebiedsontwikkeling. Het behoort in beginsel tot de voor de gebiedsgerichte benadering relevante ‘stromen’. Toch zijn circulariteit of circulaire systemen – de parallelle benamingen – van een totaal andere orde dan mobiliteit, water en energie.

Het zit anders!

Kern is het terugdringen van het gebruik van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en metalen) en het vermijden van afval. Om dat doel te bereiken staat bovenaan de ladder: ‘reduce’, daaronder ‘re-use’ en dan ‘recycle’.

In vergelijking met de andere stromen lijkt de relevantie voor gebiedsontwikkeling minimaal. De te sluiten kringlopen zijn locatie-onafhankelijk of spelen zich op een (veel) groter schaalniveau af (stad, regio, land, mondiaal). Uitzondering vormen bepaalde bedrijventerreinen waar zich een aaneensluitende productieketen kan organiseren. Verder noemt men vaak bouwmateriaal en bouw- en sloopafval, maar dat valt eigenlijk buiten de scope van gebiedsontwikkeling.

De vraag in hoeverre ‘circulair maken’ altijd maatschappelijk nut heeft in het licht van de kosten en energie die dat met zich meebrengt, laat ik hier buiten beschouwing. Grondstof voor bakstenen is er in ieder geval te over.

Verder komen we in de literatuur enkele kleinschalige nicheprojecten tegen, bijvoorbeeld voor hergebruik van afval in de wijk. Ik signaleer daarnaast een niet nader toegelichte claim voor opslag-, sorteer- en distributieplaatsen van te hergebruiken materiaal. Ook logistieke systemen zouden aanpassing behoeven. Afgezien van energieprojecten is Buiksloterham (Amsterdam) een van de weinige praktijkvoorbeelden van enige omvang en mogelijke relevantie. De Alliantie en Waternet willen hier decentraal afvalwater scheiden en warmte uit afvalwater terugwinnen. Dat betekent dat de wc-afvoer wordt gescheiden van het douche - en huishoudelijk afvalwater. De afvalstoffen van de wc gaan naar de bioraffinaderij en uit het overige afvalwater wordt warmte teruggewonnen.

Blijkens onderzoek van het Planbureau voor de leefomgeving (PBL) zijn 35 van de 36 meeste circulaire Green Deals in feite recyclingprojecten. Waarschijnlijk nuttig, maar daarvoor was de introductie van nieuwe filosofie niet nodig. Wat opvalt: het begrip is ten prooi gevallen aan holistische prietpraat van de ergste soort. Een voorbeeld: in de boekbespreking Verspilling als bron voor stad maken staat deze zin: ‘De Circulair city making beweging wordt geagendeerd door sociaal-maatschappelijke veranderingen.’ Dan weet je genoeg.

De vergelijking dringt zich op met de voorganger van de circulaire economie: cradle to cradle (C2C). Ook een op zich zinvolle basisgedachte, maar ontaard in een ideologisch kerkgenootschap. De twee aartsvaders hebben hun idealistische beginselen omgezet naar een lucratieve certificeringsfabriek.

De conclusie luidt dat de circulaire economie op de keper beschouwd voor gebiedsontwikkeling (nog) nauwelijks relevantie heeft. Maar omdat de politiek het onderwerp innig omarmt, zal men er bij de plannen toch menigmaal een symbolisch kaarsje voor moeten branden.


Deze column verscheen eerder in ROmagazine 35, #12 . Onder deze titel 'Het zit anders!' schrijft Friso de Zeeuw dit jaar voor ROm een maandelijkse column waarin hij het vakdebat op het gebied van de fysieke leefomgeving volgt, fileert en van kanttekeningen voorziet.


Cover: ‘Buiksloterham veld’


Friso de Zeeuw door - (bron: gebiedsontwikkeling.nu)

Door Friso de Zeeuw

Adviseur gebiedsontwikkeling en emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling TU Delft


Meest recent

Fietsen in de Tiengemeten Hoeksche Waard door INTREEGUE Photography (bron: Shutterstock)

Reiziger tussen stad en platteland

De grenzen tussen stad & platteland leken eind vorige eeuw te vervagen. Hoe is de situatie nu en wat is de huidige betekenis van stad, dorp en platteland? Wouter Mensink schreef er een persoonlijk en zeer leesbaar boek over, vindt Ries van der Wouden

Recensie

1 april 2025

Een kind in een rolstoel met een verzorger door Goldsithney (bron: Shutterstock)

Nature based solutions in de stad, maar dan wel voor iedereen

Nature based solutions in steden echt voor iedereen een oplossing te laten zijn. Dat is het doel van het driejarige NATURO-project. Drie Europese steden fungeren als proeftuin, waaronder ’s-Hertogenbosch.

Analyse

1 april 2025

Vogelkijkplaats De Kiekkaaste door Peter116 (bron: Shutterstock)

Vrijetijdseconomie Groningen op een hoger plan brengen: de provincie jaagt aan

Groningen kan beter op de kaart worden gezet, zodat meer toeristen hun weg naar dit gebied weten te vinden – en de bevolking daar ook van profiteert. De provincie faciliteert dit proces, zo geeft gedeputeerde Susan Top aan.

Interview

31 maart 2025