Opinie Stop de verloedering van het platteland met een nieuw landbouw- en natuurbeleid, en roep de ongebreidelde groei van recreatieparken een halt toe, bepleit architectuurhistoricus Vincent van Rossem. "Dat is geen nostalgie. Integendeel: dat is de beste investering die we kunnen doen voor de wereld van onze kinderen."
Na een jaar hard werken gaan we allemaal weer met vakantie. Ook onze regering gaat ongetwijfeld met een voldaan gevoel met reces. Er ligt een pensioenakkoord en het is gelukt om een soort klimaatakkoord te formuleren. Weliswaar met veel goede bedoelingen en weinig keiharde maatregelen, maar het is een begin. Op 17 juni verraste de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid ons zelfs met een plan om de landbouw te hervormen. Na decennia industriële roofbouw wordt nu gestreefd naar kringlooplandbouw. Er is 135 miljoen euro beschikbaar. Een schijntje, gezien de problemen waar het om gaat, maar het is al een wonder dat het Ministerie erkent dat er een probleem is.
Gebieden opslokken
Ik vroeg mij af of ook het recreatiepark wordt beschouwd als een vorm van kringlooplandbouw. De laatste tijd staat de krant vol met advertenties voor recreatiewoningen in nieuwe recreatieparken. Dat heeft natuurlijk te maken met de rente. Die is zo laag dat gewoon sparen verlies oplevert, aangezien de belastinginspecteur er vanuit gaat dat vermogen wel degelijk rendement oplevert. Recreatieparken zijn in feite projecten voor beleggers, want de woningen worden verhuurd, net zoals de Amsterdamse woningmarkt wordt bestormd door mensen die een huis kopen om het te verhuren. En hoewel een recreatiewoning natuurlijk minder overlast oplevert dan een stal met 20.000 varkens, is het toch de vraag of die grote recreatieparken een wenselijke ontwikkeling zijn. Maar omdat de ruimtelijke ordening in Nederland is afgeschaft, wordt die vraag niet gesteld.
De wethouder van een landelijke gemeente is al snel geneigd om te denken dat lokale ondernemers op een of andere wijze wel een centje gaan verdienen aan al die recreanten. Misschien kan de supermarkt zo overleven, terwijl de fietsenmaker fietsen gaat verhuren. En er is nog iets. Vaak beschikt de gemeente over een recreatieplas of iets dergelijks die weinig gebruikt wordt, maar wel onderhouden moet worden. Commerciële uitbaters staan klaar om de verantwoordelijke wethouder te verlossen van die zorgen. Dan is het alleen wel afgelopen met de landelijke rust. Zo berichtte NRC Handelsblad over buitengewoon kwalijke ontwikkelingen in Gelderland, waar een groot bedrijf recreatiegebieden opslokt en vervolgens in de markt zet.
Recreatiemonumenten
Op het Nederlandse platteland moet heel veel gebeuren. Zelfs de minister geeft aan dat het zo niet langer kan met de landbouw. Maar dat is niet het enige probleem. Er zijn sociale problemen, er zijn huisvestingsproblemen, het gevaar dreigt dat recreatie massatoerisme wordt, veel zogenaamde natuurmonumenten zijn in feite al recreatiemonumenten. Kortom, het zou verstandig zijn om - net als destijds voor de stadsvernieuwing - nationaal beleid te maken voor de plattelandsvernieuwing. Misschien wel met een ouderwetse nota over de ruimtelijke ordening in ons land.
Destijds heeft de derde nota een halt toegeroepen aan de verloedering van oude woonwijken in de grote steden. Nu is het hoog tijd om de verloedering van het platteland een halt toe te roepen. Met nieuw landbouwbeleid, met nieuw natuurbeleid, met een nieuwe visie op de dorpen. Landschapsarchitecten zouden na kunnen denken over de renovatie van het Nederlandse landschap. Dat is geen nostalgie. Integendeel: dat is de beste investering die we kunnen doen voor de wereld van onze kinderen.
Cover: Wikimedia Commons
Deze column verscheen eerder op NRP.nl
Cover: ‘natuur groen milieu’
Door Vincent van Rossem
Architectuurhistoricus & Hoogleraar Monumenten en stedenbouwkundige vraagstukken
