10 september 2015
3 minuten
Nieuws Niet de woningbouwcorporatie, maar een wijkbedrijf dat in handen is van commerciële partijen is in een achterstandswijk in Leeuwarden verantwoordelijk voor het onderhoud van de woningen en het verbeteren van de leefbaarheid. Door buurtbewoners tegen een kleine vergoeding in te zetten voor klussen die nu door professionele partijen worden gedaan, moet er elk jaar geld vrij komen om in de wijk te investeren. De praktijk blijkt weerbarstig.
Schietincident
Walter Jongema woont al ruim twintig jaar met zijn gezin in Bilgaard, een wijk in het noorden van Leeuwarden. ‘De buurt is er in al die jaren niet beter op geworden. De politie rijdt hier regelmatig langs. Laatst was er weer een schietincident. Bewoners zijn gespannen.’
Bilgaard staat bij woningbouwcorporatie WoonFriesland al jaren op de lijst met probleemwijken. Na een renovatie is de wijk sinds 1 juni officieel onderdeel van een experiment. De woningbouwcorporatie heeft zowel het onderhoud en beheer van de woningen als het verbeteren van de leefbaarheid overgelaten aan commerciële partijen, die deze taken even goed, maar ook goedkoper moeten uitvoeren. Het initiatief moet leiden tot energiezuinige woningen, minder leegstand en overlast en meer werkgelegenheid.
Vrijwilligers inzetten
Het experiment wordt uitgevoerd door het wijkbedrijf Bilgaard, dat in handen is van het Friese bouwbedrijf Dijkstra Draisma, architectenbureau KAW en adviesbureaus Kuub en Ekwadraat. Het wijkbedrijf wil de komende twintig jaar jaarlijks €10.000 tot €15.000 besparen door in de wijk energie op te wekken en bewoners tegen een vrijwilligersvergoeding in te zetten voor klusjes die nu door commerciële partijen of de gemeente worden gedaan. Denk aan groenonderhoud en het schoonmaken van de flats. Het geld dat hiermee wordt bespaard, gaat naar de wijk. 'Wij willen wegblijven van projecten die na de subsidieperiode aflopen', zegt Marcel Tankink van KAW. ‘Daarom richten we ons op een andere besteding van de huidige geldstromen.’
Het wijkbedrijf is uniek in Nederland en wordt door de Sociaal-Economische Raad (SER) gezien als een voorbeeld van sociaal ondernemerschap. Vorig jaar werd het initiatief bekroond met de Herman Wijffels Innovatieprijs. Woningbouwcorporaties en gemeentes houden het initiatief nauwlettend in de gaten: iedereen is op zoek naar manieren om een wijk met minder geld te verbeteren.
Proefproject
Tot zover het plan op papier. 'Ik merk dat de woningbouwcorporatie drempelvrees heeft', zegt projectleider Berend van Hoek van Dijkstra Draisma. De mensen die de kar trokken bij WoonFriesland zijn door een reorganisatie of op eigen initiatief vertrokken. De samenwerkingsovereenkomst van twintig jaar is een proefproject van 1,5 jaar geworden. ‘We willen eerst zeker weten dat de bewoners goed gehoord worden en dat er middelen terugkomen bij de bewoners’, zegt manager Jacolien Maat van WoonFriesland. 'Dat vind ik helemaal niet gek.' De corporatie ziet voorlopig ook af van de aanschaf van biomassacentrales, omdat de huidige cv-ketels nog niet zijn afgeschreven.
133 vrijwilligers
Van Hoek hoopt dit jaar €7000 over te houden voor de wijk. Van de 133 vrijwilligers kunnen er via het wijkbedrijf nu 10 tot 15 af en toe betaald klusjes doen tegen een vergoeding van €4,50 per uur (tot een maximum van €1500 onbelast per jaar).
Bewoner Jongema heeft zich nog niet aangemeld als vrijwilliger. ‘Ik vind het een mooi initiatief, maar voor je het weet word je gekort op je huursubsidie.' Jongema merkt dat het plan bedacht is door mensen die niet uit de wijk komen. ‘Zij denken dat het leuk is om vrijwilligerswerk te doen. Maar de meeste mensen hier hebben al genoeg sores. Dan staat je hoofd er niet naar om ook nog met de wijk bezig te zijn.’
Geen wijkbedrijf, wel wijkondernemingen en bewonersbedrijven
Een wijkbedrijf waar vier commerciële partijen de touwtjes in handen hebben, is voor zover bekend uniek in Nederland. Wel telt Nederland ruim twintig ‘wijkondernemingen’, zo blijkt uit de meest recente inventarisatie van Aedes (2013). Daarnaast zijn er nog negen 'bewonersbedrijven'.
In tegenstelling tot het wijkbedrijf Bilgaard, dat door een initiatief van woningbouwcorporatie WoonFriesland is ontstaan, zijn wijkondernemingen door bewoners opgezet. Ze willen financieel onafhankelijk zijn door klussen voor bewoners, bedrijven en gemeentes uit te voeren.
Zo is bewonersbedrijf Heechterp-Schieringen onder andere in te huren voor groenonderhoud, catering, en schoonmaakwerkzaamheden. Heechterp-Schieringen is de armste wijk van Nederland en ligt ook in Leeuwarden, ongeveer drie kilometer van de wijk Bilgaard.
Het bewonersbedrijf heeft nu zo’n 40 tot 50 vrijwilligers die minimaal vijf uur per week voor het bedrijf (officieel een stichting) werken. Van penningmeester Ida van der Zwaag krijgen de vrijwilligers €4,50 per uur, met een maximum van €63,50 per maand. Tot dat bedrag kunnen mensen in de bijstand bijverdienen. De opbrengsten van extra uren worden in een opleidingspot gedaan, waar bijvoorbeeld een cursus bedrijfsadministratie uit wordt betaald. ‘Sommige mensen hebben daardoor een nieuwe baan gevonden', zegt penningmeester Ida van der Zwaag.
De gemeente Leeuwarden is sinds juni de belangrijkste opdrachtgever. Doordat de gemeente het groenonderhoud aan het bewonersbedrijf heeft uitbesteed, kan de organisatie zich de komende twee jaar financieel bedruipen. Dit jaar verwacht Van der Zwaag ongeveer €2000 winst te behalen. ‘Het belangrijkste is dat we quitte draaien.'
De penningmeester kent het wijkbedrijf in Bilgaard niet goed. ‘Ik vind het fijn dat er bij ons geen commerciële partij tussenzit, want dan ben je minder flexibel. Je moet je dan toch aan hun regels houden. Het is prettig dat wij zelf kunnen beslissen.'
Foto bovenaan: Bewoners van de wijk Bilgaard in Leeuwarden voelen zich onveilig, zeker nadat er in juni een schietincident plaatsvond.
Cover: ‘2015.09.11_Commercieel bedrijf pakt probleemwijk aan’
