De Omgevingswet: hoog tijd om een nieuw bestek te schrijven

Intussen wordt ijverig gewerkt aan de nieuwe Omgevingswet. Het idee is om het labyrint van bestaande milieuwetgeving, Hinderwet, bouwbesluit, monumentenzorg, bestemmingsplan enzovoort te bundelen tot een overzichtelijk geheel. Het is natuurlijk de vraag of dat gaat lukken. Maar misschien is het toch een impuls om de ruimtelijke ordening niet alleen juridisch te reorganiseren maar ook inhoudelijk te vernieuwen. Sinds de beroemde nota uit 1966 is er eigenlijk niets meer veranderd. Maar inmiddels hebben we wel te maken met zeer urgente nieuwe agendapunten. Het veranderende klimaat speel daarbij een centrale rol, maar in feite is dat alleen maar een symptoom, het topje van de ijsberg. Het tijdperk van de fossiele brandstoffen loopt ten einde, dat is wel duidelijk. Maar daarmee komt nog geen einde aan de grootschalige roofbouw op onze leefomgeving die lang geleden is ingezet met de industriële revolutie. We hebben een ongekend niveau van welvaart bereikt, maar nu wordt de rekening gepresenteerd.

De zogenaamde identiteit van ons land is in de politiek een populair onderwerp. Maar dan gaat het doorgaans over het marginale probleem van de immigratie, de hoofddoek. Tegelijkertijd wordt de ware identiteit van ons land dagelijks bedreigd door keurige ondernemers met blauwe ogen, blond haar en zuiver Nederlands bloed. Zij vernielen ons cultuurlandschap, zij dienen voortdurend sloopaanvragen in voor beeldbepalende gebouwen, zij denken dat hun boekhouding de identiteit van Nederland is. Ook onze nationale politiek wordt in feite gedomineerd door boekhouders.

De Omgevingswet biedt kansen op vernieuwing in de ruimtelijke ordening. De tweede nota was destijds een revolutionair document dat wereldwijd aandacht trok. Die gekke Nederlanders dachten dat hun land een bouwwerk was, met een gedetailleerd bestek dat uitgevoerd ging worden. Nu wordt het hoog tijd om een nieuw bestek te schrijven. De nieuwe wet gaat de gemeenten vragen om een omgevingsvisie en een omgevingsplan. Er moet ook een nationale omgevingsvisie komen. Zou dat niet een goede aanleiding zijn om eens na te denken over het landbouwbeleid? Wat is Nederland zonder weidevogels? En dan kunnen de gemeenten in hun omgevingsvisie een poging doen om de identiteit van de gebouwde omgeving te beschrijven. Niet met de dwingelandij van de Monumentenwet maar veel slimmer, met een renovatieplan voor problematische gebouwen. Met een vastgoedbeleid dat niet alleen de projectontwikkelaar dient maar ook betrokken burgers blij maakt. Net als weidevogels kunnen mensen niet zonder een vertrouwde leefomgeving.

---

Dit item verscheen eerder op NRP

Cover: "" (CC BY-SA 2.0) by amsfrank