Casus De woningnood is ook in Gelderland hoog. Met het Actieplan Wonen zorgt de provincie voor meer woningen. Uitgangspunten van dit plan zijn sneller, betaalbaar en flexibel. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor collectieve wooninitiatieven. Ecodorp Zuiderveld is het meest recente voorbeeld van hoe Gelderland probeert een diverser woningaanbod te realiseren.
46 sociale huurwoningen met gezamenlijke ontmoetingsruimten, voorzieningen en een moestuin. Ecodorp Zuiderveld is het meest recente antwoord van de Nijmeegse woningcorporatie Talis in de strijd tegen het woningtekort in de regio. Michel Pott van Talis: “Ik ben er trots op dat het weer is gelukt, ondanks de hogere bouwkosten van deze tijd en het soms lastige proces. Omdat we kozen voor conceptbouw was er budget voor duurzaamheid en staat er een mooi project.” Bovendien maakte die keuze dat de bouw snel kon verlopen. Eind 2020 zijn de eerste woningen opgeleverd en begin maart 2021 waren alle woningen en gemeenschappelijke ruimten klaar.
Bewoners doen veel zelf
De bewoners van Ecodorp Zuiderveld zijn samen de vierde groep die door Talis is geholpen de woondroom te realiseren. “Waarom Talis samenwerkt met dit soort groepen? Collectieve wooninitiatieven zijn onderdeel van de woningbehoefte van onze doelgroep”, vertelt Pott, projectmanager vastgoed bij de woningcorporatie. “We juichen toe dat bewoners zelf en samen regie nemen over hun woning en woonomgeving en bovendien profiteert ook de omgeving daarvan.”
Pott kwam in 2018 in contact met de Vereniging Ecodorpen Gelderland (CVEG) tijdens een matchingsdag. “Wij presenteerden daar een plek in Nijmegen-Lent waar we een woongemeenschap vonden passen en de presentatie over het ecodorp paste het best qua omvang en visie. Ze waren serieus, bereid er tijd in te steken en om concessies te doen. Van eerdere projecten leerden we dat dat nodig is voor succes. Budget en technische mogelijkheden zijn niet altijd groot genoeg om alle dromen uit te laten komen.”
We juichen toe dat bewoners zelf en samen regie nemen over hun woning en woonomgeving, en bovendien profiteert ook de omgeving daarvan
Inspireren
De CVEG is onderdeel van een wereldwijde beweging van ecodorpen. Koen de Kruif van de CVEG: “Mensen staan steeds verder van elkaar af, en economische groei is vaak leidend. Met alle gevolgen van dien, zoals klimaatverandering en bodemsterfte. Met ecodorpen willen we laten zien dat het ook anders kan.” De wijk had weinig voorzieningen of ontmoetingsplekken en daar wilde de vereniging iets aan doen. Marian Aarts van de CVEG: “De buurt is welkom bij onze activiteiten of om in de tuin te werken. We organiseren oogstdagen, en helpen bewoners met een zorgvraag.”
Het beheer van Ecodorp Zuiderveld is in handen van de Woningbouwvereniging Gelderland, gespecialiseerd in woongroepen. Tegelijkertijd doen bewoners ook veel zelf. Clemens Nolten, projectleider vastgoed bij Talis: “Onze rol als woningcorporatie is anders dan bij andere complexen. We verwachten dat de groep een positieve bijdrage levert aan de wijk. Dat zien we ook bij andere woongemeenschappen.” Pott: “We leerden dat woongemeenschappen prima zelf iets van de grond kunnen krijgen. Een ontmoetingsruimte, bijvoorbeeld. Dat kan andere huurders inspireren.”
Heel verschillende werelden komen samen
Zo’n samenwerking vraagt wel wat van de woningcorporatie en de vereniging. Pott: “We vertrouwen erop dat de mensen die er gaan wonen goede keuzes maken. Twee slaapkamers, een keuken van een bepaalde grootte; die standaarden laten we los. Bij woongemeenschap Iewan vonden we bouwen met stro wel een beetje gek, maar als we ervan overtuigd raken dat zoiets kan, doen we het.”
Nolten: “In zo’n proces komen twee heel verschillende werelden samen. De wereld van de bouwer, met regeltjes, eisen, vergunningen. En de wereld van een groep die een droom wil waarmaken. Dat geeft veel dynamiek.” Pott: “Wij zijn de spil tussen de aannemer en de groep. We bekijken wat technisch en financieel kan, maar waken er ook voor dat zo’n groep niet te veel idealen loslaat. Als we hen dwingen te veel wensen op te geven, nemen we een risico hen kwijt te raken.”
Maatwerk door conceptbouw
Hoogte 2 Architecten is samen met Talis en de groep aan de slag gegaan in het ontwerpproces. Alleen ontstond er al snel een praktisch probleem: alle varianten kwamen zo’n twintig procent boven het budget uit. Pott: “Toen kwam het bedrijf Trebbe bij ons met een concept voor kleine appartementen in een portiek. Niet duurzamer dan normaal, wel betaalbaar. We keken of we die standaard duurzamer en circulairder konden maken, zodat we maatwerk konden leveren voor de woongemeenschap.” De Kruif: “Bezuinigen zou betekenen: geen gemeenschapshuis. Terwijl dat juist een belangrijk uitgangspunt was. We kozen voor een ontwerp dat wat verder van onze droom zit, mét gemeenschappelijke plekken en voorzieningen.”
Aarts: “Alles wat we deden, moest wel zo duurzaam mogelijk. Dat een bedrijf als Trebbe daarvan leert, vinden we juist mooi.” Vanwege het goedkopere ontwerp was voor duurzaamheid nu wel budget. Pott: “Het was vooral aan de groep aan te geven wat ze dan wilden. Ze wilden graag dakisolatie van oude spijkerbroeken. Wij twijfelden of dat het duurzaamst was, maar er was budget, dus hebben we het gedaan. Dan kunnen er andere dingen niet.” Verder is er onder andere 30% hergebruikt beton én hout en staal in de gevel gebruikt.
Twee slaapkamers, een keuken van een bepaalde grootte; die standaarden laten we los
Nolten: “Ook voor ons leerzaam. Wellicht ontdekken we zo iets dat we vaker kunnen gebruiken.” Pott: “Soms moet je durven iets nieuws te doen. Ook om de kostprijs voor anderen te verlagen. We willen dan wel altijd weten dat het technisch goed is. Als we over een paar jaar opnieuw moeten isoleren, zou dat schandalig zijn.” De Kruif: “Het budget en onze wens voor duurzaamheid vereisten keuzes. We wilden al kleinere wooneenheden, maar nu werden die gebouwd in een standaard concept. Voor ons niet erg. Zeker omdat iedereen terecht kan in het gemeenschapshuis. Daar kun je onder meer samen eten, activiteiten volgen als yoga, en er is een badruimte. En naast een klein eigen terrasje is er een heel grote gemeenschappelijke tuin.”
Hulp van de overheid
De CVEG ontving de subsidie Collectieve wooninitiatieven van de provincie Gelderland voor het inhuren van professionele begeleiding. De Kruif: “De subsidie gebruikten we om gemeenschappelijke voorzieningen te laten ontwerpen als onderdeel van de traditionele bouw. Talis wil de woningen later eventueel weer kunnen verhuren. Wij wilden dat met alle leden bespreken, zodat iedereen het eens was met wat was besloten. Dat traject kost extra geld.” Pott: “We kregen ook subsidie van Stichting Volksbelang. Uiteindelijk willen we dit soort projecten zonder subsidie kunnen doen, maar zoiets stimuleert ons er extra hard voor te werken. De overheid kan ook op andere manieren mensen helpen hun woondroom uit te laten komen. Gemeenten kunnen dat bijvoorbeeld doen door zo veel mogelijk vrijheid te geven.”
Alle partijen zijn blij met het resultaat, en zien de toegevoegde waarde voor de wijk. Aarts: “De sfeer is nu al geweldig, terwijl iedereen nog moet landen. En buren vragen al wanneer ze in de tuin mogen werken. Het gaat om verbinding in plaats van een schutting ertussen. Met elkaar wonen geeft dagstructuur en activiteit. Dan is het niet meer nodig dat er veel geld gaat naar leefbaarheid, bestrijding van overlast of eenzaamheid. En bewoners inspireren elkaar en hopelijk ook de directe omgeving, bijvoorbeeld op gebied van duurzaamheid. Dus woningcorporaties, kijk eens om je heen welke burgerinitiatieven er zijn. Daarmee kun je veel ondervangen.”
Dit artikel verscheen eerder op de website van Actieplan Wonen
Cover: ‘Ecodorp Zuiderveld’ door provincie Gelderland (bron: Actieplan Wonen)
