Persoonlijk Een mooie traditie van het team rondom de leerstoel Gebiedsontwikkeling is het ongevraagd uitdelen van vakantietips. Ook dit jaar hebben we de leukste podcasts, films, boeken en wat dies meer zij op een rij gezet. Want ook onder de binnen- en buitenlandse zon is het goed om verrijkt te worden met nieuwe inzichten, al dan niet uit een verrassende en niet-vakmatige hoek (wel zo verfrissend). Het leven is tenslotte meer dan gebiedsontwikkeling. Aflevering 2 belicht onze favo boeken en podcasts.
De zomertips van Team SKG en de redactie van Gebiedsontwikkeling.nu zijn afkomstig van Ineke Lammers (IL), Saskia Beer (SB), Wendy de Hoog (WdH), Co Verdaas (CV), Tom Daamen (TD), Wouter Jan Verheul (WJV), Kaz Schonebeek (KS), Joost Zonneveld (JZ) en Kees de Graaf (KdG).
De boeken
Een kroniek van de toekomst. Dat is de ondertitel van Futurama van journalist Fanta Voogd. Het is het ideale vakantieboek voor gebiedsontwikkelaars omdat de korte verhalen op een luchtige manier beschrijven hoe er vroeger naar de toekomstige tijd werd gekeken. En dat is inspirerend omdat de soms wildste ideeën uiteindelijk – vaak in een iets andere vorm – wel realiteit zijn geworden. Denk aan de voorspelling van een Waddenpolder in 1667, de ontwikkeling van een ‘Wolkenkanon’ om het weer (en klimaat) te beïnvloeden in 1827 en de gedachten over een Zonnetoren in 1926 om duurzame energie op te wekken. [JZ]
‘De Wereld zonder ons’ leest als een oefening in nederigheid. Het boek van journalist Alan Weisman is één groot gedachte-experiment: wat blijft er over van onze aanwezigheid op aarde als alle mensen van de een op de andere dag zouden verdwijnen? Op gedetailleerde en wetenschappelijk onderbouwde wijze schetst hij hoe onze steden, wolkenkrabbers en kathedralen binnen enkele eeuwen vrijwel volledig afbrokkelen en de ruïnes van onze beschaving overwoekerd raken. En welke menselijke artefacten de tand des tijds beter doorstaan – goede kans dat over er honderdduizend jaar nog steeds plastics terug te vinden zijn. Een boek over de nietigheid van de menselijke inspanningen en de veerkracht van de natuur. [KS]
Typisch Nederland, is een hilarisch fotoboek waarin Jan Dirk van den Burg, voormalig Fotograaf des Vaderlands, seriematig afrekent met het idee dat Nederland zo’n normaal land is. Het immer nutteloze slingerhekje, de vele olifantenpaadjes, het gecamoufleerde klikoleven of de solitaire palmboom in de onderhoudsarme voortuin. Allemaal droogkomische reflecties van wat je tegenkomt in de openbare ruimte, die iedereen herkent, maar nog nooit zo bij elkaar heeft gezien. [WdH]
‘Olifantenpaadje in Amsterdam’ door Effectt (bron: Shutterstock)
We zijn als mens natuurlijk niet alleen maar mooi, poëtisch en ontroerend. We zijn soms ook onwetend, lelijk, ijdel in onze drijfveren en gedreven door (onderbewuste) angsten en eigenbelangen. Telkens weer maken we toch ook domme en soms kinderachtige keuzes. Ook dit is belangrijk om onder ogen te zien en de literatuur biedt ons heerlijke antihelden om daar op veilige afstand bij te watertanden. Ik heb een voorliefde voor dit soort personages dus het is moeilijk om er een te kiezen, maar uiteindelijk wordt het ‘White Noise’ van mijn lievelingsschrijver Don Delillo. Lees en huiver en kijk daarna gerust je eigen beesten in de bek, die vallen best mee na dit boek. [SB]
Bij de boeken die verrassen, kies ik voor ‘Morele vooruitgang in duistere tijden’, geschreven door de Duitse filosoof Markus Gabriel. “We lijken in een waardencrisis te verkeren, die onze democratie heeft geïnfecteerd.” Als je deze zomer op zoek bent naar je morele kompas dan is dit boek een aanrader. Geen lichte kost uiteraard, maar als je behoefte hebt aan duiding van de huidige tijd in Europa (en met name de idiote taferelen in de politiek) dan biedt dit boek houvast. Het idee stemt hoopvol dat we allemaal, hoe verschillend en verdeeld ook, toch gedeelde waarden hebben. [TD]
Kunnen we blijvend vertragen en meer rust vinden deze zomer? Of blijven we in de rush die vast onderdeel is van ons bestaan? De socioloog-filosoof Hartmut Rosa schrijft al jaren herkenbaar en inspirerend over ons huidige modernistische tijdgewricht dat wordt gekenmerkt door ‘versnelling’. Lees: we moeten (on)bewust onze tijd optimaal benutten en worden voortdurend via sociale media en algoritmes geprikkeld om nog meer te doen, zowel qua werk als privé. We leven in een meet- en prestatiesamenleving die ons in een ratrace houdt. Zelfs als we op vakantie een rustige wandeling maken, worden we verleid te kijken naar de stappenteller die onze prestaties meet. De moderne samenleving uit zich volgens Rosa in technische versnelling (sneller verkeer, overal IT-toepassingen) en een maatschappelijke versnelling (we willen alles uit de dag, week en ons leven halen voor we dood gaan). Niet alleen het voortdurend vergelijken en het fenomeen FOMO (fear of missing out) zijn het gevolg, maar volgens Rosa ook vervreemding. We raken afgestompt in onze emoties. Versnelling en vervreemding uiten zich in een burnout of in onverschilligheid.
Rosa’s antwoord in ‘Leven in tijden van versnelling’ is zijn aanmoediging weer op zoek te gaan naar resonantie tussen ons als mens en de wereld om ons heen. Dat klinkt misschien wat zweverig, maar Rosa reikt drie concrete vormen van resonantie aan: verticale resonantie (die we kunnen vinden in de natuur, in religie of de kunsten), horizontale resonantie (met mensen om ons heen middels vriendschappen, liefdesrelaties of betekenisvolle ontmoetingen) en diagonale resonantie (met ambachten en handelingen, denk aan het fysiek bewegen of het maken van producten met onze handen). Dit boek is een grote aanrader voor wie onze tijd op een toegankelijke sociaal-filosofische manier beter wil begrijpen. En mogelijk de rust van een vakantie bij thuiskomst beter wil vasthouden. [WJV]
‘Sportende mensen met smartwatch’ door Caftor (bron: Shutterstock)
De alsmaar verder stijgende temperaturen in het Middellandse Zeegebied (en op het politieke wereldtoneel) brachten me ertoe ‘L’étranger’ van de Franse schrijver Albert Camus te herlezen. Het verhaal over de kantoorklerk Arthur Meursault die in een vlaag van waanzin – bevangen door de hitte? – een Arabische man op het strand doodt. Na het eerste dodelijke schot vuurt hij nog viermaal op het lichaam. In het tweede deel van het boek gaat het vervolgens over het proces dat volgt en waarin Meursault geen berouw toont, met de doodstraf als finaal gevolg. Dat alles in een absurde en schijnbaar onverschillige stijl geschreven. Het boek werd in 1999 door het Franse publiek op 1 gezet bij de Le Monde-verkiezing van de beste 100 boeken van de eeuw. Het is verfilmd door Visconti, met Marcello Mastroianni in de hoofdrol. Ook de debuutsingle van de Engelse band The Cure is gebaseerd op dit verhaal uit 1942 en wordt nog steeds verzengend gespeeld door Robert Smith en de zijnen.
Een stuk koeler is het dan in de Duitse bossen, die Gerald Klamer in een eenmalige voettocht van 6.000 kilometer heeft bezocht. De boswachter die na 25 jaar zijn veilige baan opzegde en voor zichzelf wilde beoordelen hoe de bossen er werkelijk bijstaan. Hij leefde negen maanden in de wouden en schreef er het boek ‘Der Waldwanderer’ over. Bij Klamer dus zeker geen onverschilligheid maar een diepe betrokkenheid met het groen dat ons omringt en waar we zuinig op moeten zijn. Het NDR-programma Nordtour maakte er deze reportage over. [KdG]
De podcasts
In de podcastserie ‘Invisible City’ spreekt Jennifer Keesmaat gepassioneerd over stadsontwikkeling met een blik gericht op Canada, maar ook internationaal relevante onderwerpen passeren de revue. Jennifer Keesmaat was vijf jaar lang Concerndirecteur Stadsontwikkeling in de gemeente Toronto. Haar vooruitstrevende blik en menselijke benadering van stadsontwikkeling worden door vele geprezen. In deze inspirerende podcast serie vertelt ze over een breed scala aan toekomstige stedelijke en technologische ontwikkelingen, waaronder toegang tot voedselzekerheid in The Cauliflower Crisis-aflevering, hoe plannen te maken voor autonome voertuigen in The Future of the City, The Future of the Car-aflevering, en de mogelijkheid om kinderen op te voeden in hoog, stedelijke omgevingen in 5 Kids, One Condo-aflevering. Hier te beluisteren. [WdH]
Ik heb pas een enkele aflevering van ‘Motie van vertrouwen’ kunnen beluisteren, maar wat goed dat er een podcast is die de politiek niet enkel wil opiniëren of becommentariëren, maar op zoek is naar diepgang, begrip en uiteindelijk vertrouwen. Tom Lash is de interviewer die hierover in gesprek gaat met onder meer Fleur Agema, Renske Leijten, Arie Slob, Ron Fresen en nog wat ‘kenners’ van de binnenwereld van de politiek. Want laten we wel wezen, zonder vertrouwen is er geen vooruitgang mogelijk. [CV]
‘Fleur Agema in de Tweede Kamer’ door Jeroen Meuwsen Fotografie (bron: Shutterstock)
In de auto naar het vakantieadres gaan er zeker weer een aantal afleveringen van ‘Napleiten’ geluisterd worden. Deze zeer goed en kundig gemaakte podcastserie van misdaadjournalist Wouter Laumans is zowel voor juristen als voor leken leerzaam en vaak ronduit spannend. Wat is er precies gebeurd? Wat was de strafeis? Hoe luidde het vonnis? Allemaal waargebeurde zaken, altijd verteld door kundige, gepassioneerde vakmensen, met soms zinderende ontknopingen. [TD]
In april publiceerden we op Gebiedsontwikkeling.nu een interview met Willem Hein Schenk, voormalig stadsarchitect van Haarlem over stadsarrangementen en ruimtelijke kwaliteit. Toen werd de bijbehorende podcastserie met 10 experts uit het vakgebied aangekondigd. Schenk voerde de gesprekken samen met publicist JaapJan Berg. Het leidt tot mooie inzichten vanuit verschillende invalshoeken, steeds gericht op ruimtelijke kwaliteit op lokaal niveau. Een serie die het luisteren meer dan waard is. [JZ]
‘Amsterdamse metro bovengronds’ door Dutchmen Photography (bron: Shutterstock)
De veelgeprezen Amerikaanse podcast ‘99% Invisible’ duikt twee afleveringen lang in de geschiedenis van de Bijlmermeer. Hoe kon deze droom van modernistische stedenbouwkundigen in de Hollandse klei uiteen spatten? De makers gaan in gesprek met onder andere planoloog Zef Hemel en architect Pi de Bruijn, die zelf betrokken was bij de ontwikkeling van het gebied en als enthousiaste bewoner van het eerste uur langzaam gedesillusioneerd raakte. Geschetst wordt hoe de strikte functiescheiding in de Bijlmer op een planologische ramp uitdraaide en de belofte van een egalitaire samenleving veranderde in een stadsdeel waar vooral migranten hun plek vonden. [KS]
Hoe creëer je op een slimme manier waarde op één stukje grond voor verschillende fysieke ruimtevragen? Wat kun je als overheid doen als verschillende ruimteclaims elkaar in de weg zitten? Dit en meer bespreken Imme van der Leij en Joost van Kleij met uiteenlopende gasten uit de wereld van politiek, bestuur, onderzoek en advies in de podcast ‘De Ruimtepuzzel’. Onderwerpen die voorbijkomen zijn onder meer woningbouw, water en energie. De combinatie van deskundige tafelgasten met jonge frisse presentatoren werkt uitstekend. Een ideale podcast voor een ieder die bij wil blijven in het denken over ons vak en even wat anders wil doen dan lezen! De Ruimtepuzzel is te beluisteren op Spotify en andere streamingplatforms. [WJV]
Cover: ‘GO-Zomertips_2024’ door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Shutterstock)
Door Team SKG
The Dutch Foundation for Area Development Knowledge
