De Waterdriehoek: regionale economie succesvol versterken met iconen

17 november 2014

4 minuten

Nieuws Het woud van samenwerkconcepten wordt steeds groter. Van publiek-privaat gingen we naar Triple Helix (overheid, bedrijfsleven en onderwijs). En van Triple Helix gaan we via de Quadruple Helix (met maatschappij) naar de vijf o’s: ondernemers, overheid, onderzoek, onderwijs en omgeving. Deze samenwerkingen worden vaak regionaal gebrand als valley of als (Main-, Brain- of Green-) port. En om de samenwerking niet te vrijblijvend te maken, wordt deze verankerd in een gebiedscoöperatie. Met name bij een regionale aanpak wordt vaak houvast gezocht in dit soort concepten, als een ongevaarlijk verbindend element.

Schijnconcepten voor vertwijfelde professionals

Soms zijn deze concepten heel waardevol. Een goed uitgewerkt idee met een richtinggevende strategie kan de ontwikkeling van een regio versterken. Maar in veel gevallen is het concept niet sterk genoeg om daadwerkelijke gebiedsontwikkeling te kunnen dragen. Dan zijn het opgeblazen en inhoudsloze begrippen zonder kracht. De marktwaarde van het concept blijft dan beperkt tot name dropping. De verconceptualisering van de regio is (uitgezonderd enkele succesvolle voorbeelden) veelal een goede receptuur om muurvast te eindigen in rigide samenwerking en eindeloos gepraat.

Focus op actoren en iconen

In de Waterdriehoek wordt de aandacht niet gevestigd op het concept, de gebiedssticker of organisatievorm. De focus ligt er op de iconen en actoren in het gebied. In twee jaar tijd is hier een succesvol investeringsprogramma ontwikkeld. Zonder gebruik van helix, valley of coöperatie.

De Waterdriehoek

De Waterdriehoek is het gebied tussen Dordrecht, Kinderdijk en de Biesbosch. Hier werken sinds begin 2013 tien publieke en private partners samen aan de aantrekkelijkheid, toegankelijkheid en bekendheid van het gebied. In die nog korte tijd is een investeringsprogramma ter grootte van 10 miljoen euro op gang gebracht. De motor voor het programma is de realisatie van een snelle verbinding van de Waterbus die Rotterdam, Kinderdijk, Dordrecht en de Biesbosch verbindt en meer bezoekers via het water naar de regio brengt. Daarnaast is er onder meer geïnvesteerd in een nieuw bezoekerscentrum voor Werelderfgoed Kinderdijk, de restauratie van molens en andere erfgoedelementen, recreatieve voorzieningen in de Biesbosch en Dordrecht en betere fiets- en wandelroutes. Ook zijn er ondernemers opgeleid tot ‘ambassadeur’, zijn er diverse arrangementen ontwikkeld en is er een gezamenlijke marketingaanpak gerealiseerd. De succesfactoren van deze aanpak zijn overzichtelijk.

Succesfactoren

1. Het is een losse vorm van samenwerking

De samenwerking is niet geïnstitutionaliseerd. Er is geen sprake van een formele coöperatie of ontwikkelmaatschappij. Het zijn gewoon tien organisaties die hebben besloten hun krachten te bundelen. Tamelijk uiteenlopende organisaties ook: traditionele partners in gebiedsontwikkeling zoals de Provincie Zuid-Holland, de regio Drechtsteden en de gemeenten Dordrecht, Alblasserdam en Molenwaard, maar ook het OV-bedrijf Waterbus, de icoonbeheerders Parkschap Nationaal Park De Biesbosch en Stichting Werelderfgoed Kinderdijk en de marketingorganisaties Dordrecht Marketing en VVV Zuid-Holland Zuid. Het is zeker geen exclusieve samenwerking: op projectniveau wordt met veel andere organisaties samengewerkt. Publieke en private partijen die zich verbonden voelen met (delen van) de Waterdriehoek, een gebied dat niet als bestuurlijke regio te boek staat, maar gewoon een regio is omdat de iconen in dit gebied zo sterk zijn.

2. De investeringsbereidheid van de deelnemers staat centraal

De organisaties in de uitvoeringscoalitie van de Waterdriehoek zoeken niet naar draagvlak voor hun (individuele) ambities; er is een investeringsprogramma gemaakt op het raakvlak van die ambities. Dat betekent dat de investeringsbereidheid van de deelnemers centraal staat. Ze hebben ambities én ze willen er in investeren. En ze willen die investeringen op elkaar afstemmen om hun eigen investering rendabeler te maken en een effectiever programma te realiseren. Dat doen deze organisaties wel vanuit een gemeenschappelijke visie. Deze is in drie bladzijden uitgewerkt en flexibel genoeg om toekomstige initiatieven en projecten op te vangen. Elk van de tien organisaties betaalt bovendien mee aan het proces, dat wordt gekenmerkt door de voortdurende organisatie van tafels waaraan afspraken worden gemaakt die in ‘gebiedsdeals’ worden verankerd.

3. Er wordt geïnvesteerd in gebieds-, product- én marktontwikkeling

Het investeringsprogramma van de Waterdriehoek is een breed programma, maar niet integraal. Het beter benutten van het water vormt de basis. En er wordt geïnvesteerd in het bijzondere erfgoed, recreatieve routes en marketing. Het gaat dus om gebiedsontwikkeling, waarbij de overheden de grootste rol pakken, en om product- en marktontwikkeling, waarbij de ondernemers en marketingorganisaties het voortouw hebben. Deze toepassing van de schoenmaker-blijf-bij-je-leest-doctrine helpt voortdurend de verwachtingen te managen en is ook goed uit te leggen: een publieke investering in een nieuwe steiger bij Kinderdijk voor de Waterbus heeft alleen zin als Waterbus, Kinderdijk en de marketingorganisaties investeren in de promotie van de snelle verbinding die daarmee tussen Rotterdam, Kinderdijk en Dordrecht mogelijk wordt.

De Waterdriehoek wordt dus gekenmerkt door regionale gebieds-, product en marktontwikkeling door een gelegenheidssamenwerking van publieke en private organisaties met investeringsbereidheid. Het begrip Waterdriehoek is daarbij niet meer dan een werktitel. Dordrecht, Kinderdijk en de Biesbosch zijn immers als begrippen veel sterker. De verbinding tussen deze iconen staat centraal en de iconen dragen de marketing. In de Waterdriehoek werkt dat. Conceptloos en bijzonder effectief.

BLOC bouwt aan slimme samenwerking en versnelt gebiedsontwikkeling. Van verkenning tot businesscase. In de stad en ver daar buiten. Zie bloc.nl