Nieuws Dit onderzoek is tot stand gekomen onder de vleugels van een groter project, dat in 2005 onder de naam Randstad Holland in kaart aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft van start is gegaan. De motivatie van dit project was mede de wens om kritisch te kijken naar de oorsprong en de geldigheid van de ‘Randstad Holland’: een ruimtelijk concept dat van oudsher vooral een creatie van de Nederlandse stedenbouw en planologie is. Het streven van Randstad Holland in kaart is, om naast morfologisch onderzoek naar de verschijningsvorm van ruimtelijke veranderingen die tussen pakweg de 13de en de 21ste eeuw in het westen van Nederland hebben plaatsgevonden, fundamenteel en multidisciplinair onderzoek te verrichten naar de processen die het verstedelijkingsproces op lange termijn vormgeven. We waren, kortom, nieuwsgierig naar het antwoord op de vraag hoe de moderne stedelijke ontwikkeling in het gebied van de Randstad te karakteriseren valt, om zo een beter inzicht te krijgen in de rol die ruimtelijke ingrepen van daarbij betrokken disciplines hebben gespeeld
Overheidsinvloed en stedelijke hiërarchie in het westen van Nederland tussen de 13de en 20ste eeuw
Het ging vooral om de disciplines stedenbouw en planologie die worden ingezet voor de ruimtelijke ordening van Nederland en aan de Faculteit Bouwkunde worden onderwezen.3 Van oorsprong zijn beide toepassingsgericht: ze ontlenen hun bestaansrecht aan de maatschappelijke wens om in te grijpen in de verwachte ruimtelijke ontwikkeling van een gebied. Om greep te krijgen op die mistige toekomst wordt traditioneel gebruikgemaakt van zogenoemde surveys.4 Dat zijn onderzoeken waarin de ontwikkelingsgang van een ruimtelijk fenomeen gedurende een korte periode in beeld gebracht wordt, om deze vervolgens vooruit te projecteren. In de vorm van planologische kengetallen worden ze vervolgens ingezet voor het opstellen van ruimtelijke plannen. Zo wordt geschiedenis als het ware gebruikt om ingrijpen in de ruimte te legitimeren.
Één van de stellingen waarmee Randstad Holland in kaart van start ging, is dat de tijdshorizon van de huidige planologie en stedenbouw eigenlijk te kort is. Hierdoor worden ruimtelijke fenomenen die, vóórdat stedenbouw en planologie in Nederland tot wasdom kwamen, hun stempel op de ruimte hebben gedrukt als nieuw gezien. En mede daarom heeft de bestaande traditie van de ruimtelijke ordening geen antwoord op processen zoals krimp en toenemende concurrentie tussen steden in internationaal verband. Een andere stelling was dat het tijd werd om termen als ‘stedensysteem’ of ‘stedelijk netwerk’ van hun lading te ontdoen. Vaak wordt de Randstad Holland namelijk neergezet als zo’n stedensysteem waarbij de samenhang tussen de steden in het westen van Nederland tot zeer recent als een gegeven werd beschouwd.
Zie voor de volledige publicatie:
Door Nikki Brand
Post-doc water-management strategies and urbanisation - Faculty of Architecture, TU Delft
