Recensie Ook in 2020 verscheen er een groot aantal boeken dat interessant is voor wie geïnteresseerd is in gebiedsontwikkeling. Hieronder vindt u alle recensies die dit jaar op Gebiedsontwikkeling.nu verschenen, plus extra tips van de redactie.
Een klein land met verre uithoeken
Floor Milikowski
In 'Een klein land met verre uithoeken. Ongelijke kansen in een veranderend Nederland' beschrijft en analyseert Floor Milikowski de toenemende regionale verschillen in Nederland. Recensent Jaap Modder ziet het neoliberale gedachtegoed als grote boosdoener, maar constateert naast ongelijke kansen ook (te) veel gemiste kansen.
The Grand Projet
Kees Christiaanse
In 'The Grand Projet' laat Kees Christiaanse minutieus de opkomst van stedelijke megaprojecten zien als nieuwe wereldwijde typologie. Volgens Joost van den Hoek vormen zij de eredivisie van verstedelijking en kapitalisme in de 21e eeuw.
Treurtrips
Mark van Wonderen
In het boek 'Treurtrips' beschrijft Mark van Wonderen de lelijkste plekken van Nederland. "Er zijn ongetwijfeld een paar planologen te vinden die liefkozend over ‘rafelranden’ zullen spreken, maar de meeste mensen zouden op dit soort ‘lelijke’ plekken vooral niet willen zijn", concludeert hoogleraar bestuurskunde Wim Derksen.
Frictie
Miriam Rasch
Onderzoeker en data-scepticus Miriam Rasch maakt in ‘Frictie’ op filosofische wijze duidelijk dat data verre van zaligmakend zijn. Want zeg nou zelf: hoe aannemelijk is het dat je een mens in een algoritme kunt vatten? Bovendien waarschuwt Rasch tegen het beperken van de keuzevrijheid door datagedreven 'slimme' suggesties die vooral dommer maken. Dus, lieve gebiedsontwikkelaars: zet data vooral in bij je projecten, maar denk nooit dat het de heilige graal is. Je doet je potentiële gebiedsgebruikers er ernstig tekort mee. Laat liever nog eens wat over aan het toeval en wees niet bang van wat frictie. Nog niet overtuigd? Lees dit boek (of als teaser dit interview in het FD), dan spreken we elkaar daarna wel.
Inge Janse (tevens contactpersoon van ons dossier Data & Digitalisering)
Mag dit weg. Methodiek voor herbestemming
Karianne Vandenbroucke
Erfgoed is niet zelden drager van een gebiedsontwikkeling, want historische gebouwen geven een nieuwe wijk direct een identiteit. Maar Karianne Vandenbroucke miste een ‘transformatietaal’ voor herbestemming en vult die lacune in ‘Mag dit weg – methodiek voor herbestemming’. Volgens recensent Hilde Remøy is haar boek een aanrader voor iedere architect en (gebieds)ontwikkelaar.
De toekomst van Nederland. De kunst van richting veranderen
Floris Alkemade
In 'De toekomst van Nederland. De kunst van richting te veranderen' houdt Floris Alkemade een persoonlijk en erudiet pleidooi voor een andere inrichting van onze samenleving. Over het waarom is hij in zijn 'afscheidsessay' als Rijksbouwmeester helder, over het hoe helaas minder, aldus Hans-Hugo Smit.
Het ‘essay’ 'Maximaal, gelijk, voldoende, vrij. Vier perspectieven op de rechtvaardige stad' van Edwin Buitelaar vind ik vanwege de inhoudelijke bijdrage zeker op de lijst van belangrijke publicaties van 2020 horen!
Céline Janssen (tevens contactpersoon van ons dossier Sociale Duurzaamheid)
Integrale ontwerpmethode openbare ruimte
Gemeente Amsterdam
Het aantal ruimtelijke opgaven in de openbare ruimte neemt de afgelopen jaren dermate toe, dat een nieuwe methode nodig is om al die ruimteclaims een plek te geven. Dit wordt uitgewerkt in het boek ‘Integrale ontwerpmethode openbare ruimte’, ontwikkeld door de gemeente Amsterdam. Agnes Franzen knikt instemmend: “De noodzaak van een integrale aanpak tussen bovengrond én ondergrond neemt toe.”
The Innovation Complex
Sharon Zukin
Hans-Hugo Smit bespreekt het boek ‘The Innovation Complex’ van Sharon Zukin. Daarin is de Amerikaanse stadssociologe vooral kritisch over stadsbesturen, bedrijfsleven en universiteiten die samen met projectontwikkelaars en durfkapitalisten aan een nieuwe, op digitale innovatie gebaseerde, werkelijkheid van de stad werken.
The Architecture of Happiness
Alain de Botton
The Architecture of Happiness van de Brits-Zwitserse filosoof Alain de Botton (tegenwoordig het meest bekend door het succes van The School of Life) is een boek dat de Leerstoel Gebiedsontwikkeling regelmatig als relatiegeschenk weggeeft. Wat we lelijk of mooi vinden aan gebouwen en gebieden om ons heen kunnen we meestal goed aanwijzen. Maar waarom we dat vinden is vaak moeilijker te beantwoorden, en daar helpt De Botton ons mee. Aan de hand van bouwwerken die we allemaal wel kennen of plekken die we hebben bezocht (of nog gaan bezoeken) laat hij zien hoezeer de vormgeving van onze omgeving een uitdrukking is van onszelf: de mens. Zo komen we erachter dat we onze gebouwen, steden en landschappen bewust een ongekende schoonheid, maar met de beste intenties ook een verbluffende lelijkheid kunnen meegeven. Uiteindelijk delen we met elkaar dat we worden aangetrokken tot de schoonheid van bijzondere architectuur of ruimtelijke vormgeving, stelt De Botton. “We kunnen concluderen […] dat we iets mooi noemen wanneer we ontdekken dat het in een geconcentreerde vorm die kwaliteiten bevat waarin wij persoonlijk, of onze samenlevingen meer in het algemeen, tekortschieten.” Mooie gebouwen, gebieden en landschappen helpen ons de lat hoger te leggen; om onszelf en onze omgeving te verbeteren. Het boek is uit 2006 maar nog altijd relevant.
Tom Daamen
The Good Ancestor
Roman Krznaric
Frank van Oort bespreekt ‘The Good Ancestor’ van Roman Krznaric over de noodzaak om het dominante kortetermijndenken van onze manier van leven en economie in te ruilen voor een duurzamer perspectief - en hoe dat tot stand te brengen. “Transformatie wordt geprefereerd boven lichte aanpassing, maar zonder te vervallen in sciencefictionscenario’s.”
Groot Amsterdam, metropool in ontwikkeling
Theo Baart
Bij lezing van 'Groot Amsterdam, metropool in ontwikkeling’ door Theo Baart valt het Wim Derksen door de prachtige foto’s op dat er veel natuur en veel ongeordende ruimte in de veelkoppige metropoolregio te vinden is. “Amsterdam is wel het centrum, maar niet de kernstad waarop al die inwoners van al die steden en dorpen betrokken zijn.”
Site Planning: international practice
Gary Hack
In zijn bespreking van ‘Site Planning: International Practice’ van Gary Hack ziet Tom Daamen wederom de noodzaak bevestigd om te leren van de internationale praktijk in gebiedsontwikkeling. En Nederland heeft ook veel te bieden, zo blijkt uit het boek van Hack, dat de belangrijkste internationale trends op het gebied van gebiedsontwikkeling samenbrengt: “Nederlandse ontwerp- en ingenieursbureaus draaien internationaal mee in de top en drukken op plekken ver buiten Europa een enorme stempel.”
In juli overhandigden de (emeritus) hoogleraren Gebiedsontwikkeling Friso de Zeeuw en Co Verdaas de publicatie ‘Nieuw sturingsconcept voor de inrichting van Nederland. Na Wild West en sciencefiction op zoek naar de juist film’ namens de Leerstoel Gebiedsontwikkeling aan minister Kajsa Ollongren van BZK.
Een interview met de auteurs en de volledige publicatie waarin een handelingsperspectief voor de uitvoering van de Nationale Omgevingsvisie wordt gepresenteerd zijn hier terug te lezen.
Steel Cities
Kateřina Frejlachová, Miroslav Pazdera, Tadeáš Říha en Martin Špičák
Planners en ontwerpers, blijf niet afzijdig, maar help mee om de negatieve gevolgen van logistieke verdozing tegen te gaan. Dit advies geeft Merten Nefs in zijn recensie van ‘Steel Cities: The Architecture of Logistics in Central and Eastern Europe’.
Guns, Germs and Steel: The Fates of Human Societies
Jared Diamond
Als je gebiedsontwikkelingen ziet als uitingsvormen van samenlevingen (namelijk: hoe willen we met elkaar wonen, werken, recreëren, reizen, et cetera), dan is gebiedsontwikkeling op te vatten als een spiegel van de samenleving. Maar hoe ontstaan samenlevingen zelf (en daarmee de randvoorwaarden voor gebiedsontwikkelingen)? Als dat je interesseert, dan is de klassieker ‘Guns, Germs and Steel: The Fates of Human Societies’ van Jared Diamond een must read. Hij legt op een toegankelijke manier uit welke rol toeval en natuurlijke omstandigheden hebben gespeeld (en spelen) bij het ontstaan (en verval) van ‘beschavingen’. Fascinerend. Ik ga dit boek gewoon nog een keer lezen, 21 jaar nadat dit boek uitkwam, en zeker nu onze samenleving tijdelijk tot stilstand is gekomen.
Co Verdaas
Neighbourhoods for the Future
Maarten Hajer, Peter Pelzer, Martijn van den Hurk, Chris ten Dam, Edwin Buitelaar
Volgens de auteurs van ‘Neighbourhoods for the Future’ is het niet zinvol om alleen de technologische implementatie van de klimaatopgaven centraal te stellen. Zij pleiten ervoor dit in samenhang te doen met alle spelers in steden, en dan vooral op buurtniveau. Volgens Agnes Franzen biedt dit boek “ heldere concepten en aansprekende voorbeelden met bruikbare handreikingen om te komen tot een stad als levend organisme.”
Thuis
Pieter Hoexum
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat deze zoektocht naar het begrip ‘thuis’ al voor 2020 uitkwam, maar deze publicatie is dit jaar alleen maar relevanter geworden. Het coronavirus zorgt er immers voor dat we genoodzaakt zijn zoveel mogelijk thuis te blijven. Ook voor gebiedsontwikkelaars is dit mooie boek met rake filosofische observaties relevant. Want een leefomgeving maken is één, weten hoe mensen zich hierin thuis kunnen voelen is minstens zo belangrijk.
Joost Zonneveld
Order without Design
‘Order without Design’ van Alain Bertaud gaat over de vaak moeizame relatie tussen stedelijke economie enerzijds en ontwerp en stedelijke planning anderzijds, plus de noodzaak om beide disciplines te integreren. “De voordelen van steden zijn alleen potenties", observeert Frank van Oort na lezing. "Of ze waargemaakt worden hangt af van de kwaliteit van stedelijk management.”
'Zo werkt gebiedsontwikkeling', het standaardwerk over het vakgebied van Friso de Zeeuw, beleefde in 2020 zijn derde druk. In het rijk geïllustreerde boek komen alle aspecten van het vakgebied aan de orde. Ook de coronacrisis wordt, met een speciale bijlage, niet vergeten.
Cover: Wikimedia Commons
Cover: ‘La Defense Parijs - Wikimedia Commons, 2020’ door Ilya Grigorik (bron: Wikimedia Commons) onder CC BY-SA 3.0, uitsnede van origineel
.jpeg){kind=link}