Duurzame Daken Kansenkaart helpt gebiedsontwikkelaars het dak te benutten

Wateroverlast, afnemende biodiversiteit, hittestress en aanhoudende droogte. Zomaar wat uitdagingen die de komende jaren zullen gaan spelen in de meeste Nederlandse steden. Voor veel van deze ontwikkelingen bestaan oplossingen, maar er is vaak één probleem: ruimtegebrek. “Overheden willen vaak wel aan de slag, maar hebben de ruimte niet”, zegt Jan Henk Tigelaar. “Daken zijn de oplossing. Dat is namelijk het minst benutte oppervlak in ons stedelijk gebied.”

Tigelaar is directeur van het Amsterdamse Rooftop Revolution. De stichting is actief sinds 2016 en heeft sindsdien één centrale missie: de daken in Nederland zo veel mogelijk benutten. “Tijdens de verschillende projecten die wij de afgelopen jaren al hebben uitgevoerd, kwam één vraag de hele tijd terug. Wat is nou de daadwerkelijke potentie van de ruimte op de daken? We wisten al snel dat we dat met een kaart wilden laten zien, maar hoe maak je zo’n kaart?” 

Vooruitkijken

Samen met databedrijf Matrixian Group ontwikkelt de stichting de Duurzame Daken Kansenkaart. Een interactieve tool die de fysieke kansen van de daken combineert met de toekomstige uitdagingen in het omliggende gebied. De kaart laat op gebieds- of wijkniveau zien welke duurzame invulling het meest haalbaar, rendabel en voordelig is voor de aanwezige daken. Zo kan de gebruiker van de kansenkaart niet alleen zien welke mogelijkheden er zijn voor zijn of haar dak, maar is ook direct duidelijk van welke oplossing de omgeving het meest profiteert. “Er bestaan kaarten die het huidige gebruik van het dak weergeven, maar wij willen vooruitkijken”, zegt Tigelaar. “Wat is de potentie, en wat ga je dan met die potentie doen?” 

De kaart komt tot stand door het koppelen van verschillende informatiestromen. Van bronnen die iets zeggen over de hoogte van het pand of het type dak tot databases die informatie bevatten over omgevingsfactoren als het waterniveau, extreme temperaturen of de zoninstraling. De analyse bepaalt of een dak groen, geel (opwekken energie), blauw (wateropslag), rood (publiek gebruik) of een combinatie wordt.  “Door die koppelingen te maken, ga je direct een stap verder. Natuurlijk, zonnepanelen op een dak zijn altijd beter dan niets. Maar het is toch zonde om je dak vol zonnepanelen te leggen als blijkt dat een groen dak veel effectiever is voor de omgeving?”

Foto: Daken kansenkaart gemeente Utrecht

Duw in de goede richting

Volgens de stichting kan de kaart voor gebiedsontwikkelaars op verschillende manieren van toegevoegde waarde zijn. “Het begint altijd met het maken van de kaart op basis van de beschikbare gegevens. De kaart levert uiteindelijk input op voor de vervolgstappen die overheden, vastgoedpartijen of bewoners kunnen nemen. Wij bepalen die richting niet, de kaart is het afwegingskader.”

Tigelaar gebruikt twee concrete voorbeelden om verschillende opties van de tool te schetsen. “Voor de gemeente Utrecht hebben wij de hele stad in kaart gebracht. Op basis van publieke databronnen, gemeentelijke data en parameters die Utrecht zelf heeft aangeleverd. Daar is een advies uitgekomen waarmee de gemeente nu verder gaat. De kaart is hier het vertrekpunt van beleid.” Maar de tool kan ook het zetje in de duurzame richting voor bewoners zijn. “Dan is de kaart openbaar en kunnen pandeigenaren precies zien wat voor hun eigen dak de beste oplossing is. Activatie is het doel. Dat hebben we bijvoorbeeld in het centrum van Amsterdam gedaan. En in Nijmegen en vier Rotterdamse wijken zijn we nu bezig met een wijkgerichte aanpak.”

Droom

Uiteindelijk hoopt de stichting met de Duurzame Daken Kansenkaart een centrale rol te kunnen spelen in de toekomstige ontwikkeling van de stad. “Het stopt niet bij het maken van de kaart. Wij praten ook graag mee over het vervolg, want wij hebben als stichting ook ideeën en ambities over gebiedsontwikkeling en de slag om het dak. Er zijn nu nog te veel kampen. Bijvoorbeeld kamp zonnepaneel en kamp groen dak. Maar het is ook mogelijk om te gaan voor slimme combinaties. Dat is ook complex, maar wij willen die complexiteit omarmen.”

“Ik ben zelf ook heel benieuwd welke kant we uiteindelijk opgaan met deze kaart. Als we in de toekomst de beschikking krijgen over meer data, kunnen we vrij ver gaan en worden de inschattingen nog nauwkeuriger. Onze droom? Een interactieve nationale dakenkaart voor heel Nederland waarop iedereen kan zien wat er mogelijk is met zijn of haar dak.”

Cover: Rooftop Revolution