Het heeft wat voeten in de aarde gehad. Ruim anderhalf jaar ophalen en discussiëren in onder meer werkplaatsen, diverse adviezen van het PBL, het Rli, het bod van de G32, het aanbod van het IPO. Ook het SCP een essay geschreven over de positie van de burgers. En natuurlijk het Manifest 2040 als resultaat van het Jaar van de Ruimte. In al die aanbiedingen zaten verschillen en overeenkomsten. Het PBL focust op de criteria welke opgaven een plaats moeten krijgen in de Nationale Omgevingsvisie en benoemt een aantal samenhangende thema’s. Het Rli benoemt onder ander dat het Nationale Omgevingsbeleid moet inspireren, selecteren, maar ook integraal is. De G32 benadrukt de samenwerking en het schakelen tussen schaalniveaus. Het IPO geeft een aantal opgaven en benoemt welke rol de provincies daarin kunnen spelen. Het Manifest 2040 geeft zeven onvermijdelijke opgaven en benoemt vijf principes voor samenwerking.
Thema’s in de adviezen
Door de oogharen kijkend, zijn er diverse trends die in al die adviezen naar voren komen. De energietransitie staat hoog op de agenda. De ruimtelijke impact hiervan is immens en onzeker. Maar ook de klimaatgevolgen en de rol van water is groot. De verhouding tussen stad en land en de rol van de landbouw zal veranderen. De verschillen in verstedelijkingsopgaven, door verschillen is groei en krimp zullen toenemen. Gezondheid en een inclusieve stad komen ook in verschillende adviezen terug.
Trends en ontwikkelingen
In de Novi staan trends en ontwikkelingen omschreven die van invloed zijn om het toekomstige ruimtelijke beleid. De verschillen groeien, op het gebied van bevolkingsomvang, aantal banen en samenstelling van de huishoudens. Ook de economie verandert: mondialisering en schaalvergroting hebben gevolgen voor Nederland. En de druk op de omgeving neemt toe. Met een forse temperatuurstijging, afname van de biodiversiteit, toename van de neerslag, groei van het aantal vluchten van en naar Schiphol. Allemaal met gevolgen voor de fysieke leefomgeving.
De elf opgaven
In de Startnotitie van de Novi zijn elf opgaven benoemd. Het zijn meer thema’s waaronder een aantal opgaven is benoemd. Deze thema’s zijn deels sectoraal opgeschreven en kennen een aantal logische onderwerpen (zoals bereikbaarheid, cultuur en erfgoed, economische ontwikkeling en water). De energievoorziening komt natuurlijk aan bod, zoals uit de verschillende adviezen te verwachten is. Opvallend is dat defensie en nationale veiligheid als thema is benoemd, nieuw in deze discussies, maar wel illustrerend voor het integrale karakter van de Nationale Omgevingsvisie. De woningbehoefte en de veranderende behoefte aan kantoren, detailhandel en horeca komen aan bod in het thema van de gebouwde omgeving. Maar ook natuurlijke hulpbronnen, natuur en landschap en voedsel en landbouw zijn drie verschillende thema’s. De invloed van de Omgevingswet is natuurlijk terug te herkennen, door het thema gezondheid en veiligheid in de leefomgeving.
Strategische opgaven
Dit resulteert in vier strategische opgaven. In een duurzame en concurrerende economie is de ambitie om de economische toppositie verder uit te bouwen en te versterken door een aantrekkelijk vestigingsklimaat en een goede (internationale) bereikbaarheid. De klimaatbestendige en klimaatneutrale samenleving vraagt om de energietransitie. Nederland wil in 2050 een volledig duurzame energievoorziening hebben. Maar deze opgave geeft ook urgentie aan het aanpassen op het veranderende klimaat. Een toekomstbestendige en bereikbare woon- en werkomgeving is nodig om het aantrekkelijke vestigingsklimaat te ondersteunen, maar wil ook recht doen aan de kracht van de structuur van Nederland met unieke netwerk van steden. Met de strategische opgave waardevolle omgeving, geeft de Nationale Omgevingsvisie een balans aan tussen economische groei en de belasting van de leefomgeving.
Boodschappen aan het nieuw kabinet
De startnotitie van de Nationale Omgevingsvisie omschrijft de trends en opgaven. Natuurlijk is discussie over de formulering en de accenten mogelijk, maar het brede palet van de fysieke leefomgeving is meegenomen. De keuzes moeten in de komende periode verder worden uitgewerkt, evenals de rol die de rijksoverheid en de verschillende decentrale overheden moeten pakken en wat de rol van de samenleving is. Met het platform Wij Maken Nederland willen we daar een stap verder in gaan, door boodschappen aan het nieuwe kabinet te geven. Binnen de thema’s next energy, next farming, next living, next economy en next climate willen we heldere boodschappen voor keuzes meegeven. Online meediscussiëren is mogelijk als landmaker.
Dit item verscheen eerder op Platform31.nl
Cover: ‘nederland aerial’
Door Maarten Hoorn
Maarten Hoorn is projectleider ruimte bij Platform31 en daar onder meer de projectleider van het programma Stedelijke Transformatie.
