Fietsend door Nederland #3: Iedereen is stadmaker

De Belgische Stefaan gaat op zijn fiets langs initiatieven door heel Nederland

De les van Floor: betrek alle mensen!

Geen Ierse of Schotse fluitketels in de kamer aan het Timorplein deze nacht. Ben nog razend enthousiast van een wervelende avond in Pakhuis De Zwijger (PDZ) met Floor Ziegler en Simon van Dommelen en 250 stadmakers van heel diverse pluimage. Stadmakers uit alle windstreken van Nederland, het is tegelijk voor mij een zalige en leerrijke les in aardrijkskunde. Groepen en groepjes uit Zwolle, Deventer, Leeuwarden, Eindhoven en ga zo maar door.

Het kan melig klinken maar ik ben PDZ diep dankbaar: ze geven me alles op een presenteerblaadje. Het is naast alle superlatieven ook een extreem nuttige avond: op het eind van de avond stopt Egbert Fransen, de directeur, me vijf pakjes met stadskaarten in de hand. De wandelingen die Floor heeft gemaakt en de vele projecten die ze te voet bezocht, ondersteunde, bevroeg, worden op een creatieve manier geïnventariseerd. Namelijk op de overzichtskaart: een kaart met handige tips voor het bouwen van commons voor initiatiefnemers, beleidsmakers en ambtenaren.

Wat ik intuïtief al voelde, wordt hier in gouden raad opgelijst. Een kleine greep uit een veel groter gouden aanbod:

Iedereen is stadmaker volgens Floor. Zowel de postbode, de kaasmaker als de minister in Den Haag. Naar ons soepkarproject in Lokeren vertaald: de medewerkers van Emiliani, hun jobcoach, de bevlogen vormgever van ons logo.… vergeet het onderscheid.

• Ga eerst energie opwekken in plaats van plannen bedenken. Verzamel mensen en spreek ze aan op hun talenten. Hou het organisch en heb oog voor een constante instroom van nieuw bloed. Ook met de soepkar was er geen strak plan maar heeft het proces en de creativiteit onderweg het eindresultaat bepaald.
• Een wethouder getuigt: ga niet teveel sturen als overheid, geef vertrouwen aan burgers, geef budgetten aan stadmakers voor sport en cultuur. Of voor een aanlegsteiger. En stadmakers mogen fouten maken, beleidsmakers maken er ook elke dag. Moet ik eens doormailen naar een paar burgemeesters in onze regio.
• Zet mensen zoals in Dordrecht samen in een bus en dat alleen al geeft pakken energie. Laat stadmakers, ambtenaren en politici verbindingen maken. Kanker niet over ‘dat ze in verschillende werelden leven’. Leer elkaars taal en leer elkaar kennen. Er is één leefwereld. Floor breekt een lans tegen betweterij en tegen bezig zijn op je eiland.
• Het scepticisme van mensen ook een forum geven. Betrek alle mensen, ook je vijanden. Vroeg of laat kom je ze toch tegen. Overtuig vanuit enthousiasme en hou het daarna zakelijk. Tegenstanders van een boerderij in Lindenholt bij Nijmegen kwamen met een grote bos bloemen aan bij een openingsfeest.
• De gemiddelde professional op een gemeentehuis heeft nog teveel schrik van initiatieven van burgers. Maar ook beleidsmakers moeten leren zich niet overal mee te bemoeien. En Enschede leert dat er veel ontploft als muziekhuizen en grote muziekinstellingen radicaal op straat gaan en hun mastodontbunkers verlaten.
• Stadmakers denken niet in termen van grenzen, gaan liever niet in platforms zetelen maar gaan liever anders stadmakers ontmoeten in concrete projecten. 
• Stadmaker, het is een vak, een kunde. Je bent een doener, die voortdurend initiatief neemt en toch laat je ook anderen op het podium. Je prostitueert je maar bent toch bescheiden. De stad is je tippelzone en daar ben je zichtbaar en onzichtbaar tegelijk.

De vele voorbeelden werken zo aanstekelijk dat ik mijn tweedaagse zou willen verlengen tot twee maanden.

In Leeuwarden willen ze via allerlei projecten in het kader van culturele hoofdstad van Europa een kanteling maken van een gemeenschap naar een open gemeenschap. Een oma’tje met een lapje stof bood zich aan en zette een hele Friese speelbal in beweging.

Zelfs in het slaperige en moeilijk te bougeren Dordrecht is doen het nieuwe denken.

In Nijmegen gingen stadmakers en Floor en beleidsmakers samen onder de lakens in Hotel Credible. Floor is in de stad, ze kletste er honderduit en stedelingen werden opgeroepen mee “naar bed te gaan”. De nachtburgemeester kreeg er een ernstig budget en ook al liepen stadmakers er vaak ‘tegen stroperige budgetten’ aan, er werd een heuse boerderij die al twee jaren leeg stond tot leven gewekt.

Enschede zette in op muziek als verbindende kracht.

Tot slot: een pittig tweegesprek tussen Egbert van PDZ en een dame van Binnenlandse Zaken.

Het pijnpunt van de aanbestedingen. Stadmakers initiëren vaak projecten maar bij offertes boven de dertigduizend euro mogen ze niet mee doen (ze hebben teveel voorkennis) of ze grijpen naast de aanbesteding, een derde loopt dan weg met een lucratief been. Of ook: kan een City Deal ervoor zorgen dat dromen, plannen, projecten van stadmakers over de kortstondige gemeentelijke coalities heen kunnen worden getild? Een nieuwe wethouder in Amsterdam van de huidige ploeg en er zakte van alles als een pudding in elkaar.

Egbert is een pitbull. Zijn passie en strijd en heldere brein sieren hem en spreken me sterk aan. Ik had graag nog een oproep gedaan aan stadmakers uit het oosten en het noorden van Nederland of ik nog kan langskomen om te gluren, maar die ruimte is er niet meer. Ik krijg de kans nog om Quirine te kussen, Peter’s hand te schudden en ga nog wat dromen op het Javaplein met de briljante stadkaarten in de handen.

Deze blog verscheen eerder op stedenintransitie.nl.