Flexwoningen krijgen duwtje in de rug met hulp van het COA

De bouw van nieuwe wijken duurt in Nederland al gauw de nodige jaren. Met de enorme vraag naar woningen is dat simpelweg veel te lang. De snelle bouw van flexwoningen zou een van de oplossingen kunnen zijn. Demissionair minister De Jonge bestelde er vorig jaar 2.000 van bij de bouwindustrie. Het idee was dat de woningen op direct neergezet kunnen worden als de locaties daarvoor beschikbaar zijn. Inmiddels zijn er nog geen 100 flexwoningen geplaatst. Voor zo’n 750 exemplaren zijn inmiddels contracten getekend. Voor nog eens 900 woningen bestaat concrete interesse, maar daarvan is nog onzeker of ze ook daadwerkelijk gerealiseerd worden.

Businesscase

Het is inmiddels wel duidelijk dat het idee van ‘snel en simpel’ in de praktijk toch lastiger blijkt dan gedacht. De flexwoningen liggen weliswaar beschikbaar in de opslag, maar dit geldt niet altijd voor de grond. Ook moeten de nodige procedures doorlopen worden om ze neer te zetten, er zijn wachttijden voor de aansluiting op de nutsvoorzieningen en de financiële haalbaarheid speelt ook een rol. Dat laatste heeft vaak te maken met onduidelijkheid over hoe lang de woningen op de tijdelijke plek kunnen staan en of ze op een later moment ook echt ingezet kunnen worden. Kortom: het gaat dan om een haalbare businesscase.

Met stimuleringsmaatregelen probeert het Rijk deze problemen op te lossen, bijvoorbeeld met een garantstelling voor het verplaatsen van de woningen naar een andere locatie, op termijn. Maar dat blijkt niet altijd voldoende, zo laat een voorbeeld in Amsterdam zien. De twee woningcorporaties die gevraagd werden de realisatie van 200 tot 250 flexwoningen voor 15 jaar in het Riekerpark in Amsterdam op zich te nemen, kwamen er namelijk niet uit. Zij achtten het project financieel niet haalbaar. De aanschafprijs zou te hoog zijn, de huuropbrengsten te laag en de garantieregeling te beperkt.

Opvangplekken

In het genoemde voorbeeld hoopte verantwoordelijk wethouder Reinier van Dantzig (Woningbouw, D66) vervolgens op een initiatief uit de markt maar kwam uiteindelijk uit bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) dat de 288 woningen betaalt en daarvoor 37,4 miljoen euro neertelt. Daarmee wordt Riekerpark een van de pilotlocaties voor in totaal 1.400 flexwoningen in het land waarvan de helft van de woningen toegekend wordt aan statushouders. Die pilot startte voor de zomer van dit jaar en heeft tot doel om meer structurele opvangplekken te creëren voor statushouders. Duizenden vluchtelingen die in Nederland mogen blijven, hebben nog geen woning kunnen krijgen waardoor de asielzoekerscentra overvol zijn. De pilot is bedoeld om de doorstroming te bevorderen. De andere woningen zijn bedoeld voor reguliere woningzoekenden in het sociale huursegment.

“Voor elke tien nieuwe structurele opvangplekken (langer dan vijf jaar beschikbaar) financiert het COA één flexwoning. Die flexwoning moet gedurende tien jaar voor gemiddeld 50 procent worden bewoond door een statushouder die vervolgens binnen twee jaar doorstroomt naar een definitieve woning. De overige 50 procent van de woningen is beschikbaar voor andere gemeentelijke doelgroepen,” laat het COA aan Stadszaken weten. Bovendien moet een statushouder na twee jaar de flexwoning weer verlaten en is de gemeente aan zet voor vervolghuisvesting – ook al kan dat ook weer een nieuwe flexwoning zijn.

37.500 flexwoningen

Dat de helft van de woningen voor statushouders beschikbaar komt, is een voorwaarde van het COA voor de financiering, dat de woningen voor 2025 in gebruik moeten zijn is een andere. En dat is geen toeval want de ambitie is dat het aantal flexwoningen in Nederland in totaal voor het eind van 2024 is opgevoerd naar 37.500.

In het geval van het Riekerpark start in 2027 de planvorming voor een structurele invulling van het Riekerpark. Hoe lang de flexwoningen precies kunnen blijven staan is nog niet duidelijk. Na verloop van tijd hoopt de gemeente Amsterdam ze elders in de stad neer te kunnen zetten.