Wethouder enthousiast over voorstel NRP gebiedstransformatie Amstel III

Aanleiding

Tijdens de NRP Nationale Renovatie dag op 29 maart 2016 sprak wethouder Ivens over de leegstand en gebiedstransformatie in Amsterdam. De wethouder is vervolgens in gegaan op het aanbod van NRP om haar expertise in te brengen. Na enkele voorbesprekingen en locatiebezoeken waarin Amstel III beter werd doorgrond, schoven op 25 november wethouder Laurens Ivens en transformatieregisseur Frodo Bosman van de gemeente Amsterdam aan bij NRP voor een goed gesprek.

Laurens Ivens (foto: Mirande Phernambucq)

Probleemstelling

De zorg ligt voornamelijk bij het gebrek aan sturing van de gemeente bij de plannen en ontwikkelingen die zich aandienen in Amstel III. Geregeld zitten er ontwikkelaars met verschillende plannen bij de gemeente aan tafel. De gemeente juicht herontwikkeling toe maar heeft geen overkoepelende gebiedsvisie waaraan plannen getoetst kunnen worden. Ook moet er een belangrijke kwaliteitsslag plaatsvinden in de onbebouwde ruimte. Dit moet integraal opgepakt worden. Het instrumentarium daarvoor ontbreekt nog.

Amstel III is een kansrijk gebied. De gunstige ligging, goede bereikbaarheid en mogelijkheid tot verdichting bieden volop kansen. Het gebied heeft echter nog geen stedelijke kwaliteit en er is geen sprake van samenhang tussen de  bebouwing en onbebouwde ruimte. Ook is geconstateerd dat leegstand niet het grootste probleem is in het gebied en dat er allerlei plannen ontwikkeld worden door verschillende partijen. De gemeente heeft, behalve de openbare ruimte, echter nauwelijks grondeigendommen in het gebied. De reguliere manier van ontwikkelen, uitgifte van gronden met kavelpaspoorten, werkt dus niet meer op deze locatie.

Gebiedscoöperatie

Wat nodig is, zijn nieuwe samenwerkingen tussen gemeente en eigenaren en een gebiedsbrede visie op de transformatie van Amstel III. Dit is belangrijk om de ruimtelijke kwaliteit te borgen en ontwikkelingen te versnellen. Als mogelijke oplossing daarvoor presenteert NRP het idee van een gebiedscoöperatie. NRP toont daarmee aan welke waarde het netwerk kan hebben voor beleidsmakers.3

De gebiedscoöperatie Amstel III is een geformaliseerd samenwerkingsverband waar eigenaren, bewoners en de gemeente Amsterdam in kunnen stappen. De gronden worden door de eigenaren vrijwillig ingebracht in een coöperatieve vereniging. Het idee is dat de pandeigenaren het erfpachtrecht onder de footprint van het gebouw behouden.

'Is mogelijke oplossing presenteert NRP het idee van een gebiedscoöperatie'

Vanuit een collectieve verantwoordelijkheid zou de coöperatie er voor kunnen zorgen dat de buitenruimte aantrekkelijker ingericht wordt. Bovendien kan de coöperatie zich ook richten op thema’s als duurzaamheid, mobiliteit en energie, aspecten die juist op gebiedsniveau om oplossingen vragen.

In het voorstel krijgt de coöperatie de status van een vereniging. Belangrijk is om de samenwerking te formaliseren en een gebiedsgewijze doelstelling te formuleren. Kerndoel: sneller reageren op initiatieven en kunnen beslissen op gebiedsniveau. Ook het opvangen van toekomstige functiewisselingen is cruciaal voor het succes van het gebiedstransformatie op lange termijn.

Dialoog

De kwaliteitsverbetering in het gebied, die de coöperatie door middel van samenwerking kan opleveren, is voor iedereen interessant. Frodo Bosman vraagt zich af, nu de dialoog loskomt, hoe eigenaren bij wie het goed gaat, verleid worden om mee te doen. De voordelen van de coöperatie (makkelijke procedures, snellere hulp, ruimere kades en meer mogelijkheden bij (her)ontwikkelplannen) zouden eigenaren moeten trekken.

De tendens in het gesprek is dat het idee van een gebiedscoöperatie een interessante optie is om sturing te geven aan de ontwikkelingen in Amstel III. Een pilot in een deelgebied zou een mogelijkheid kunnen zijn. De gemeente erkent het belang om ook in de aanpak van ruimtelijke vraagstukken te vernieuwen en ruimte voor experiment te creëren.

Wethouder Ivens plaatst, na aandachtig te hebben geluisterd, enkele kanttekeningen bij het plan. ‘Wat is de kritische massa die nodig is om de coöperatie te laten slagen? Welke missie geef je de coöperatie mee? Hoe waarborg je als gemeente de sociale doelstellingen en hoe kom je tot een goede gemengde wijk? De wethouder bevraagt het functioneren van de coöperatie vanuit het perspectief van wethouder, burger en buitenlandse belegger. Wat is mijn prikkel om mee toe doen? En wat betekent dat voor mijn individuele positie?

Juist door als gemeente en NRP het inhoudelijke gesprek aan te gaan kunnen plannen groeien en kunnen dromen worden gerealiseerd.

'Juist nu er in Amstel III initiatieven ontstaan, is het moment geschikt om die samenwerking te formaliseren'

Het gesprek maakt duidelijk hoe belangrijk het is dat de voordelen die de coöperatie biedt, gecommuniceerd worden. Juist nu er in Amstel III bescheiden vormen van samenwerking ontstaan, lijkt het moment daar om de bestaande vormen van samenwerking te formaliseren. NRP kan daarin van betekenis zijn. Wie de ligging, overmaat aan infrastructuur en onbebouwde ruimtes in het gebied in kaart brengt, realiseert zich dat er veel te winnen is.

Potentie van de Gebiedscoöperatie

Op de vraag of het plan voor een gebiedscoöperatie potentie heeft, antwoord de wethouder positief. ‘Ja het heeft potentie, maar het plan verdient wel een verdere uitwerking. Stappen er voldoende private partijen in? Hoe zorg je dat burgers en bewoners echt inspraak hebben? Daarnaast is het is belangrijk dat de coöperatie gehoor kan geven aan de minimale voorwaarden vanuit de gemeente.

'Als je het nu niet doet; krijg je de ongewenste plotmatige ontwikkeling'

De wethouder realiseert zich ook; ‘Als je het nu niet doet; krijg je de ongewenste plotmatige ontwikkeling door ontwikkelaars en mis je uiteindelijk de ruimtelijke kwaliteit. Wanneer we kunnen borgen dat het begrip coöperatie niet bevuild raakt door kapitaalkrachtige eigenaren die de besluitvorming domineren en burgers echt inspraak hebben, is het een fantastisch idee!

Na een aangenaam en constructief gesprek tussen NRP en de gemeente Amsterdam zal verder worden nagedacht over de inrichting en organisatie van de gebiedscoöperatie Amstel III en de rol van NRP daarbij.

Kortom: wordt vervolgd.