Omdat enkele leerlingen van basisschool IKC Het Balkon in Maassluis meer speelruimte rond hun school wilden hebben, stuurden zij de burgemeester een brief. Dat resulteerde in een workshop gebiedsontwikkeling over de nieuwbouwwijk Het Balkon die in aanbouw is (zie kader). Hoe kijken de leerlingen naar hun wijk? En welke keuzes maken zij als zij even in de schoenen van gebiedsontwikkelaars en de gemeente staan?
De
workshop werd in januari op IKC Het Balkon gegeven door gemeentelijk
projectleider Fenno Duijvesteijn en BPD-gebiedseconoom Jeroen de
Jong. Zij wilden twee dingen bereiken. Duijvesteijn: “Het is
interessant om te horen wat kinderen belangrijk vinden in hun
omgeving. Maar we wilden vooral aan hen laten zien wat er bij komt
kijken als je een gebied ontwikkelt en welke keuzes je dan kunt
maken.”
De
Jong legt uit hoe dat in zijn werk ging: “Ik heb in het kort en in
heel begrijpelijke taal uitgelegd hoe de ontwikkeling van een gebied
werkt. Dat je eerst woningen moet verkopen om andere dingen te kunnen
betalen. En dat niet alles kan: je moet ook keuzes maken.”
‘go.nu-workshop-2 Danja Vermeulen Fotografie.jpg’
Bouwen
met lego
Tijdens de workshop doorliepen de leerlingen in kleine groepen een aantal stappen. “We hebben de kinderen eerst laten brainstormen: wat vind je belangrijk in een wijk?”, blikt Duivesteijn terug. “Je krijgt daarbij vragen als: 'mag er ook een zwembad of een pretpark in de wijk komen?'.” Na die eerste brainstorm gingen de leerlingen aan de slag met legoblokken, waarbij ieder blokje voor een aantal woningen stond.
Vervolgens
moesten zij hun plannen doorrekenen en optimaliseren. De Jong: “De
kinderen maakten een eerste opzet van de wijk, maar konden niet
altijd alle woningen en gewenste voorzieningen kwijt. Dan moet je
gaan herschikken. Kan je bijvoorbeeld meer woningen kwijt als je ze
stapelt? Op die manier heeft ieder groepje leerlingen zijn plan voor
de wijk geoptimaliseerd.”
Nadat
het gelukt was om alle woningen in de wijk een plek te geven, maakten
de leerlingen de wijk af met bomen, vijvers en natuurlijk
speelplekken. Als laatste stap keken ze naar de wensenlijst die zij
in het begin gemaakt hadden. Zijn de aanvankelijke ideeën ook in het
uiteindelijke plan verwerkt?
Buiten
de lijntjes kleuren
Volgens Duijvesteijn is het gelukt om de kinderen te laten beseffen dat gebiedsontwikkeling keuzes maken is. “In het winnende ontwerp is dat ook gehonoreerd. De kinderen van die groep hebben ervoor gekozen hun individuele tuinen op te geven voor een gemeenschappelijk openbaar gebied waar kinderen samen kunnen spelen.”
Sommige
keuzes verrasten Duijvesteijn en De Jong ook. Zo besloot een groepje
letterlijk buiten de lijntjes te kleuren en twee woontorens in de
Nieuwe Waterweg te plaatsen. De Jong: “Dat kan niet zomaar vanwege
de scheepvaart, maar het getuigt wel van creativiteit. Bovendien
hadden bijna alle groepen een vijver in de wijk gemaakt. Dat is
blijkbaar iets heel anders dan wonen aan het water van de Nieuwe
Waterweg.”
Een
andere opvallend idee dat naar boven kwam, was om de verbindingsbrug
over het spoor (waar de gemeente momenteel het programma van eisen
voor maakt) te bestempelen als 'kunstbrug'. Duijvesteijn: “Aan de
rand van de wijk is al een kunstroute gemaakt. Om de brug daarmee te
verbinden, is een interessant idee. Het kan iets zijn dat we meenemen
in de uitvraag voor de brug.” Op die manier kan de workshop dus een
tastbaar vervolg krijgen.
Meer
begrip krijgen
Grappend hebben Duijvesteijn en De Jong het al gehad over een 'road show' langs scholen in Nederland om basisschoolleerlingen de essentie van gebiedsontwikkeling mee te geven. “Er zijn nog meer wijken waar wij als BPD actief zijn waar zoiets best kan”, denkt De Jong. “Het is daarbij wel belangrijk dat de kinderen kunnen zien waar het om gaat. In de wijk Het Balkon zien zij hun eigen buurt dagelijks gebouwd worden.”
Duijvesteijn
ziet een vervolg op IKC Het Balkon ook als mogelijkheid. “We kunnen
in een volgende workshop meer ingaan op de architectuur of op de
inrichting van de buitenruimte.”
‘go.nu-workshop-1 Danja Vermeulen Fotografie.jpg’
Meer
begrip krijgen
Als les voor zichzelf nemen de gebiedsontwikkelaars mee dat kinderen al vrij snel weten wat ze willen. “We wilden ze tijdens de workshop heel gericht per stap meenemen, maar de neiging om in te gaan vullen is bij kinderen best groot”, merkte Duijvesteijn. “Zij hebben ook sneller overzicht over hetgeen ze willen dan ik had verwacht.”
Meer in het algemeen leerde Duijvesteijn dat de spelvorm een goede manier is om inzicht te krijgen in wensen en mogelijkheden. “Niet alleen voor kinderen, maar ook voor volwassenen kunnen we dit vaker doen. Het maakt het proces en de keuzevrijheid binnen de randvoorwaarden heel inzichtelijk.” De Jong sluit zich daarbij aan: “Ouders die we voor en na de workshop spraken, gaven aan dat ook zij niet goed weten wat er allemaal komt kijken bij de ontwikkeling van een wijk.” Volgens Duijvesteijn is zo een belangrijke winst te boeken: “Door mensen mee te laten doen, kunnen we wat meer begrip krijgen voor de soms ingewikkelde keuzes die we als overheid en ontwikkelaars moeten maken.”
Het Balkon is een uitbreidingswijk pal naast de Nieuwe Waterweg in de gemeente Maassluis. Het stedenbouwkundig plan is nog van voor de crisis en de eerste twee fasen met 450 woningen zijn inmiddels afgerond. “In de resterende fasen wordt nog een zelfde aantal woningen gebouwd”, legt Fenno Duijvesteijn, projectleider gebiedsontwikkeling van de gemeente Maassluis, uit.
In de wijk is door woningcorporatie Maasdelta ook een basisschool gerealiseerd, IKC Het Balkon. “De bouw van een school is pas in een later stadium bedacht”, zegt Jeroen de Jong, gebiedseconoom bij ontwikkelaar BPD dat de wijk samen met Maasdelta ontwikkelt. “Er is voor gekozen de school meteen na de eerste fase van de wijk te bouwen. Mensen kopen eerder een woning in een nieuwe wijk als hun kinderen direct naar een school in de buurt kunnen. Bovendien kan een school, als centraal punt in een wijk, fungeren als ontmoetingsplek.”
Hoewel de wijk nog niet af is, groeit het aantal leerlingen fors. “Aanvankelijk was het idee dat alleen leerlingen van de onderbouw op IKC Het Balkon zouden komen, maar daar is vanaf gestapt”, legt De Jong uit. Dat betekende ook dat de speelvoorzieningen bij de school niet voldoende afgestemd waren op de hoeveelheid leerlingen en op de speelwensen van oudere basisschoolleerlingen.
De Jong: “we hebben in de buurt een tijdelijke speelvoorziening aangelegd, maar een deel van de kinderen moest in de pauze op straat spelen. Dat was geen ramp, want het gaat nu nog om een doodlopende straat. Maar de kinderen wilden wel graag meer.” Duijvesteijn: “Daarom zeiden we tegen elkaar: hier moeten we iets mee doen. Toen zijn we met de schooldirectie in gesprek gegaan over de workshop gebiedsontwikkeling voor de kinderen.”
Foto's: Danja Vermeulen Fotografie
Cover: ‘go.nu-workshop-header Danja Vermeulen Fotografie.jpg’
Door Joost Zonneveld
Voormalig hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu
