screenshot Leefbaarheidseffectrapportage Bezuidenhout

Gebiedsontwikkeling met open data: niet makkelijk, wel beloftevol

27 maart 2019

2 minuten

Verslag Samen wijken visualiseren, effecten van projecten op de leefbaarheid berekenen, inschatten waar voor- en tegenstanders van gebiedsontwikkelingen wonen: er kan veel met digitale data, bleek tijdens de werkconferentie ‘Slim ruimtegebruik’. “Data bieden geen pertinente waarheid. Maar ze bieden wel een goede onderlegger voor de discussie.” Gebiedsontwikkeling.nu belicht de belangrijkste tools die aan bod kwamen.

In de wereld van open vrij beschikbare digitale informatie leven twee bevolkingsgroepen: zij die data maken en zij die data gebruiken. Dat werd al snel duidelijk tijdens de werkconferentie ‘Slim Ruimtegebruik - doen met data’, die de provincie Zuid-Holland eind februari hield.

De makers, dat zijn techneuten die met datasets vol geolocaties, omgevingseigenschappen en onderzoeksgegevens, slimme toepassingen maken. Zo willen zij onder meer gebiedsontwikkelaars helpen inzichtelijk te maken wat hun ideeën in de realiteit voor effect hebben. En de gebruikers, dat zijn de afnemers hiervan. 

Voor de bijeenkomst moest al twee keer een grotere ruimte geboekt worden, dus aan interesse geen gebrek. Maar in de zaal zitten bij de gebruikerskant vooral veel mensen van overheden, en verdacht weinig geïnteresseerden vanuit corporaties, bouwers en ontwikkelaars. “We hebben het veel over datagebruik, maar vinden het heel moeilijk om relevante data boven water te krijgen”, vat een van de ontwikkelaars die discrepantie samen. 

Betere keuzes maken

Dat, terwijl er zoveel kan met data, stelt gedeputeerde Adri Bom-Lemstra (CDA, onder meer Ruimtelijke ordening en wonen), zoals op een goede manier invulling geven aan de woningbouwopgave. “Gemeenten willen hierbij vaak iets anders dan de provincie. Dan helpt het enorm als we allemaal dezelfde info hebben via data. Wat is de behoefte per gemeente, en welke afspraken zijn dan nodig?” Datzelfde geldt ook voor de energietransitie. Data kunnen helpen om de consequenties van keuzes voor windmolens en zonneparken inzichtelijk te maken, en dus betere keuzes te maken.

Bom-Lenstra onderstreept direct dat dit makkelijker gezegd dan gedaan is. Ze illustreert dit met een traject dat haar afdeling net achter de rug heeft in de regio Haaglanden en Rijnmond over sociale woningbouw. “Wie gaat hoeveel neerzetten? We investeerden daarvoor veel in data. Al snel bleek dat er veel verschil zit tussen al die databronnen. Omdat die niet vergelijkbaar zijn, kost dat allemaal veel tijd.” Een andere valkuil van data is volgens de gedeputeerde dat ze niet alwetend zijn. “Data bieden geen pertinente waarheid. Maar ze bieden wel een goede onderlegger voor de discussie.”

Open-data-tools voor gebiedsontwikkelaars

De hoofdmoot van de werkconferentie vormde de presentatie van slimme tools die gebiedsontwikkelaars en andere ruimtelijke ordenaars met open data helpen aan onderleggers voor discussies. De meest in het oog springende staan hieronder vermeld.

Cartotool

De kansenkaart van Cartotool kan via de analyse van datastromen patronen vinden die helpen te bepalen welk gedrag mensen nu en in de toekomst vertonen. Hierdoor kunnen ontwikkelaars betere oplossingen verzinnen voor stedelijke vraagstukken, zoals over waar te bouwen, welke objecten, en voor welke doelgroepen.

Arcgis Hub

Arcgis Hub is een platform waarmee gebiedsontwikkelingen gevisualiseerd kunnen worden op een kaart, rekening houdend met de al beschikbare data (over bodemsamenstelling, milieueisen, regelgeving, et cetera). Hierdoor kunnen alle betrokkenen bij een gebiedsontwikkeling (zoals burgers, overheden en marktpartijen) duidelijk zien wat een ontwikkeling behelst en hier makkelijker over meepraten.

3D Geoviewer / leefbaarheidseffectrapportage

Onder meer vanwege de aanstormende Omgevingswet moet de overheid haar burgers informeren over alle gevolgen van ontwikkelingen. In de leefbaarheidseffectrapportage (LER), een online kaart van een wijk, wordt elke verandering in dit gebied vertaald naar de effecten hiervan voor onder meer de kwaliteit van de openbare ruimte, het milieu en de veiligheid. De digitale LER van StrateGis is al actief voor het Haagse Bezuidenhout, inclusief 45 leefbaarheidscriteria. Via deze tool kunnen ontwikkelaars inzichtelijk maken welke effecten hun plannen hebben en welke problemen (zoals uit de milieu-effectrapportage) zij daarbij tegenkomen voor de overheidsnormen die daar gelden.

Monitor Bedrijventerreinen

Een tool van de provincie Zuid-Holland zelf is de Monitor Bedrijventerreinen. Door alle relevante data te visualiseren, wordt in één overzicht duidelijk welke waarde, dynamiek en aantrekkingskracht er in een bedrijventerrein zitten. Bovendien kan de monitor uitspraken doen over gevolgen van toekomstige scenario’s (zoals de komst van nieuwe bedrijven door de Brexit) vooreen specifiek bedrijventerrein.

Signaleringskaart bodem en ondergrond

Een heel specifieke oplossing biedt de Signaleringskaart Bodem en Ondergrond (ook van de provincie Zuid-Holland), die laat zien wat er in een gebied allemaal in de grond zit aan leidingen en aardlagen. Je kunt hiermee bijvoorbeeld in een gebied de potentie van geothermie in kaart brengen.

E-Canvasser

Big data gedreven geo-targetting’, noemt E-canvasser (zie video hieronder) het zelf. Oftewel: big data, de analyse van zeer grote datasets om patronen te vinden, kan helpen om in een gemeente of wijk op postcodeniveau de voor- en tegenstanders van ontwikkelingen te vinden. Denk hierbij aan de plaatsing van windmolens, het verlagen van de parkeernorm en het toevoegen van woningen. Hierdoor kunnen beleidsmakers en ontwikkelaars elke burger van de juiste informatie voorzien, zodat een gewenst project een grotere slagingskans heeft.

Beeld: screenshot Leefbaarheidseffectrapportage Bezuidenhout


Cover: ‘screenshot Leefbaarheidseffectrapportage Bezuidenhout’


Inge Janse - 2021 door Sander van Wettum (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Door Inge Janse

Voormalig adjunct-hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

GO weekoverzicht 30 januari 2025 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was een week van de geluiden van hoop

Deze week klinken er geluiden van hoop op Gebiedsotwikkeling.nu. Van de 18 projecten in het Jaarboek Stedenbouw en Landschapsarchitectuur tot en met de parken die eenzaamheid tegengaan en de inspirerende lessen van de Māori uit Nieuw-Zeeland.

Weekoverzicht

30 januari 2025

Bewoners Wellington 3 door Renate Schelwald (bron: Renate Schelwald)

Een gelijkwaardige rol voor natuur in gebiedsontwikkeling, de lessen van inheemse culturen

Renate Schelwald onderzocht in Nieuw-Zeeland wat er nodig is voor een duurzame leefomgeving. Met daarbij natuur niet als leuk decor voor de mens maar als werkelijk gelijkwaardig onderdeel in gebiedsontwikkeling.

Analyse

30 januari 2025

Station Ede-Wageningen door INTREEGUE Photography (bron: Shutterstock)

De stand van het gewas in de publieke ruimte, 18 hoopvolle projecten

18 projecten worden in het Jaarboek Stedenbouw en Landschapsarchitectuur aan een nadere analyse onderworpen. Recensent Jaap Modder put er de hoop uit dat echte kwaliteit op lokaal niveau wordt gemaakt.

Recensie

29 januari 2025