Gebiedstransformatie is oplossing voor vraag naar kantoren

Het probleem

Het probleem dat NVM aankaart is een groeiende mismatch tussen vraag en aanbod van kantoorruimte. Dat het eisenpakket van een hedendaags kantoor sterk is veranderd ten opzichte van de bouwjaren van de leegstaande kantoren, valt niet te ontkennen. Maar de door NVM uitgesproken bepleitte noodzaak om nieuwe voorraad toe te voegen is geen duurzame oplossing, zeker niet voor de leegstandsproblematiek. Betekent iedere discrepantie tussen vraag en aanbod nieuwbouw?

Cultuuromslag

In Nederland in een cultuuromslag gaande, waarin de waarde van het bestaande en duurzaam hergebruik kernwaardes vormen. Niet langer is nieuwbouw maatgevend, maar het duurzaam hergebruik van de bestaande gebouwde omgeving. Daarin niet meegaan betekent voor iedere organisatie een stap terug. Ook de vastgoedsector zal moeten wennen aan dit nieuwe paradigma.

Door nieuwe voorraad toe te voegen bestaat het risico dat de markt dezelfde fout begaat als voor de crisis. Wat zijn de alternatieven?

Renovatie

De oplossing ligt bij renovatie en het gebiedsgewijs herontwikkelen van monofunctionele kantoorgebieden. Kaj Jansen, kantoorruimtebemiddelaar bij Flexas, zegt al jaren te pleitten voor herbestemming en noemt de ongunstige locaties als struikelblok.

Laten we regio Amsterdam, kantorenhub van Nederland, als voorbeeld nemen. De regio kent met Sloterdijk, Amstel III maar ook Beukenhorst (Hoofddorp), verschillende kantoorgebieden met leegstandspercentages van > 20%. Deze gebieden zijn aan het eind van de vorige eeuw juist ontwikkelt op zeer strategisch gelegen locaties.

Noodzaak tot samenwerking

Het probleem is dan ook niet dat de leegstaande kantoren van onvoldoende kwaliteit zijn of dat ze op onaantrekkelijke locaties liggen. De markt heeft bewezen kantoorpanden prachtig te kunnen herontwikkelen. Het probleem is dat kantoorgebieden als geheel niet worden herontwikkelt. Deze gebieden worden gekenmerkt door versnipperd eigendom, waarbij iedereen slechts het eigen belang dient. Om deze impasse te doorbreken is een integrale gebiedsontwikkeling nodig, waarbij samenwerking tussen de eigenaren een vereiste is. Dat laatste komt niet van de grond omdat de partijen afwachten en beslissers ver weg zitten en de locale problematiek niet aanvoelen. Dáár zit het probleem. Het ontbreekt aan goede voorbeelden in Nederland.

Goede voorbeelden bestaan wel op het gebied van objectgerichte kantoorrenovaties. Nederland kent talloze kantoren en overige bedrijfsruimtes die op prachtige wijze zijn getransformeerd of gerenoveerd. Bovendien publiceerde Arcadis in 2015 het onderzoek Office Refurbishment in Global City’s waaruit is gebleken dat voor beleggers het renoveren en moderniseren van bestaande kantoorgebouwen de beste manier is om het rendement van gebouwen te verhogen.

Leren

NRP reikt ieder jaar de NRP Gulden Feniks uit aan de beste renovatie- en transformatieprojecten van Nederland. Het afgelopen jaar is bij de analyse van ruim tachtig inzendingen opgevallen hoeveel hoogwaardige kantoorruimtes renovatie en transformatie hebben opgeleverd.

Neem de circulaire herhuisvesting van Alliander in Duiven. De transformatie die dit bedrijventerrein heeft doorgemaakt illustreert de potentie ven duurzaam hergebruik van bestaand vastgoed. Of het hoofdkantoor van de Alliantie in Hilversum-Noord, een prachtig voorbeeld van een donker jaren ‘70 kantoor dat tot een prettig en modern kantoor is getransformeerd. Het volledig gerenoveerde hoofdkantoor van a.s.r in Utrecht is ook zo’n voorbeeld. Het ging van label G naar A met een BREEAM-NL Excellent certificaat. Inmiddels allemaal state-of-the-art kantoren waar menig werknemer van droomt. Kortom: renovatie biedt mogelijkheden.

Verwachting

NRP pleit voor het maximaal benutten van de aanwezige kennis en ervaring op het gebied van kantoorrenovatie. De grootste uitdaging ligt echter bij het integraal gebiedsgewijs herontwikkelen van monofunctionele kantoorgebieden. Niet bij opportunistische nieuwbouw.

Gezien de toenemende vraag enerzijds en het enorme kantoorvolume anderzijds, kunnen we, mits er verstandig beleid wordt gevoerd, de komende jaren nog de nodige prachtige (gebieds)transformaties en renovaties verwachten.