Nieuws Gemeenten moeten veel meer haast maken met het wijzigen van hun bestemmingsplannen zodat leegstaande kantoren omgebouwd kunnen worden tot woningen. Dat zegt minister Stef Blok voor Wonen en Rijksdienst in een gesprek met het FD. De VVD-bewindsman merkt dat lokale overheden te traag werken waardoor de verkoop van overtollige rijksgebouwen aan projectontwikkelaars getraineerd wordt. Volgens Blok zijn gemeenten vooral geïnteresseerd om hun eigen grond voor de hoogste prijs te verkopen. Daarbij wordt de behoefte aan met name middeldure woningen onvoldoende in acht genomen en krijgt de noodzakelijke transformatie van rijksvastgoed onvoldoende prioriteit. ‘Dat moeten gemeenten meer op het netvlies krijgen’, aldus de minister.‘Ik heb nog heel veel zendingswerk te verrichten.’ Blok zegt dat er ‘enorme belangstelling’ is voor de één miljoen aan rijksvastgoed die hij in de verkoop heeft. Dat varieert van grote departementsgebouwen tot kleine kantoren. In 2013, bij de start van het afstoot programma bedoeld om €136 mln aan bezuinigingen te realiseren, was de markt amper geïnteresseerd. Maar hoewel de behoefte aan kantoorruimte nog achterblijft, is de woningmarkt inmiddels flink aangetrokken. De ruime beschikbaarheid van geld bij vastgoedbeleggers en de lage rente hebben een stuwende werking, verklaren volgens Blok de gretigheid van belangstellenden.
Het geluk lacht Stef Blok toe. Aan het begin van zijn regeerperiode wenste iedereen de minister voor Wonen en Rijksdienst vooral veel sterkte met zijn plan om een miljoen vierkante meter aan rijksgebouwen te verkopen. Je raakt het aan de straatstenen niet kwijt, kreeg hij te horen. Maar nu het tij op de vastgoedmarkt is gekeerd, is de belangstelling ‘enorm’, zegt Blok in een gesprek met het FD.
Bijna €120 mln heeft Blok vorig jaar binnengehaald met de verkoop van panden die onder zijn Rijksvastgoedbedrijf vallen. En €125 mln het jaar daarvoor. De meest in het oog springende transactie was het voormalig Paleis van Justitie aan de Prinsengracht in Amsterdam een jaar geleden (opbrengst €61 mln). Maar de lijst met verkochte en nog te koop staande objecten is lang en divers. De eenmalige verkoopopbrengsten komen ten goede aan de schatkist of vloeien terug naar het oorspronkelijke departement. Maar het beoogde resultaat is een structurele besparing op kantoorkosten van €136 min in 2020. Dat die doelstelling gehaald wordt, staat voor Blok al vast. ‘We liggen op schema en zijn al op de helft.’
Helemaal tevreden is hij echter niet. ‘Het tempo moet omhoog’, benadrukt de VVD-bewindsman. Hij wil graag inspelen op de gretigheid van projectontwikkelaars en beleggers die veel geld ter beschikking hebben en profijt trekken van de lage rente. ‘De markt vraagt om locaties en ik heb nog steeds heel veel mooi vastgoed op prachtige plekken in de aanbieding.’
De inzet van Blok is zoveel mogelijk kantoorgebouwen te transformeren naar huurwoningen in het middeldure segment. Juist daar is in Nederland een nijpend tekort aan, waardoor er onvoldoende doorstroming is in de sociale huursector. Scheefwoners zijn niet bereid te verhuizen omdat het prijsverschil met de vrije sector te groot is. Het probleem is echter dat gemeenten niet snel genoeg hun bestemmingsplannen wijzigen om kantoren daarna te kunnen omzetten in woningen.
‘Planologie heeft in Nederland een lange traditie van wikken en wegen’, zegt Blok met gevoel voor understatement. Gemeenten zijn wat hem betreft te veel gebrand om zoveel mogelijk eigen grond voor de hoogste prijs aan de koopsector te slijten terwijl juist middeldure huurwoningen gevraagd zijn. ’Dat moeten gemeenten meer op het netvlies krijgen. lk heb daarom nog heel veel zendingswerk te verrichten.’
Als voorbeeld noemt Blok de verkoop van vliegveld Valkenburg. De grond leent zich uitstekend voor de bouw van woningen - ook huurhuizen - en ook de gemeente is daar voorstander van. Maar het duurt te lang voordat de bestemmingsplannen daadwerkelijk zijn aangepast, vindt de minister, daardoor raken belangstellenden gefrustreerd.
Hij wijst erop dat ontwikkelaars zich pas aandienen op het moment dat het zeker is dat ergens getransformeerd, gesloopt of gebouwd kan worden. ‘Uiteindelijk zijn we het wel met elkaar eens, maar het zijn lange ‘voortrajecten.’
Een ander probleem doet zich voor bij het recentelijk verkochte voormalige ministerie van Sociale Zaken. Voor €23 mln ging het Haagse complex naar projectontwikkelaar Litoro Investments. Eerst biedt bet vijf jaar onderdak aan vluchtelingen die een verblijfsvergunning hebben gekregen en daarna zou het gebouw tegen de vlakte gaan om ruimte te maken voor nieuwe woningbouw. Maar nadat het koopcontract was getekend, protesteerde de verantwoordelijke wethouder tegen de sloopplannen. Vooralsnog is het geschil niet opgelost. Blok: ‘lk hoop dat hier wel snel helderheid overkomt, want dit zal een enorme impuls voor de woningmarkt zijn.’
Kritiek dat de verkoop van zoveel kantoorruimte de vastgoedmarkt verstoort wijst Blok van de hand. Vooral in Den Haag speelt deze zorg omdat in de hofstad veel grote departemensgebouwen worden afgestoten. Het was nota bene de VVD-fractie in de gemeenteraad die onlangs in het FD eiste dat Blok deze bouwen sloopt in plaats van ze aan de hoogste bieder te gunnen.
De minister wil hier echter niets van weten. ‘Dan hadden ze net zo goed kunnen roepen: ‘Waarom steek je niet zo nu en dan een paar miljoen bankbiljetten in de fik?”’ Allicht worden andere vastgoedeigenaren rijker van de sloop van rijksgebouwen. ‘Hun vierkante meters worden dan meer waard’, aldus Blok. ‘Maar ik ben er om voor de belastingbetaler een reële opbrengst te genereren.’
Bron: FD
Cover: ‘den haag skyline’
Door Alexander Weissink
Politiek Redacteur at Het Financieele Dagblad
