GO Zomertour 2024 #2: Zorg en Hoop in Paramaribo

Zorg en Hoop, een wijk in het zuidwesten van Paramaribo, Suriname, heeft een rijke geschiedenis. Ooit kadastraal onderdeel van de plantage L’Hermitage, vormt deze wijk nu een levendige woonomgeving. De transformatie van Zorg en Hoop is een verhaal van sociale vooruitgang en economische ontwikkeling.

De naam ‘Zorg en Hoop’ is afgeleid van de voormalige indigoplantage Zorg en Hoop, die in handen was van de Joods-Hollandse familie Putcher. Deze plantage lag ten zuiden van de plantage L’Hermitage. Hoewel er in die tijd meerdere plantages in Suriname met dezelfde naam bestonden, is het alleen in deze wijk dat de naam nog steeds voortleeft. In het hedendaagse Suriname verwijzen veel plaatsnamen naar oude plantages en ze vertellen een deel van het verhaal van de mensen die het land in de loop der tijd hebben bevolkt. Wijken zoals Tourtonne en Maretraite herinneren aan de Fransen en namen zoals Zorg en Hoop aan de Nederlanders.

Historicus Alex van Stipriaan stelt dat de namen ook meer onthullen over de mensen die het gebied destijds bevolkten. Plaatsen zoals Alkmaar, Hamburg en Livorno dragen een verlangen naar het thuisland in zich, terwijl namen als ‘Rust en Werk’ en ‘De Zwarigheid’ de calvinistische achtergrond van sommige plantagehouders laten zien. Andere namen, zoals ‘Klaverblad’ en ‘Vide Bouteille’, weerspiegelen een frivoler leven. De namen getuigen ook van de hoge verwachtingen waarmee veel Europese kolonisten aan hun nieuwe leven begonnen, zoals bij ‘De Hoop’, ‘De Herstelling’ en ‘Fortuin’. Of Zorg en Hoop bij die laatste groep hoort, blijft echter onbevestigd.

De ontwikkeling van Zorg en Hoop als wijk begon in de jaren 50 na de Tweede Wereldoorlog, toen Suriname een periode van snelle politieke en economische groei doormaakte. In 1946 werd het Welvaartsfonds opgericht, waarbij Nederland 40 miljoen gulden beschikbaar stelde voor de sociaaleconomische opbouw van het land. Een groot deel van deze fondsen werd gebruikt voor de bouw van volkswoningen, gebaseerd op het principe dat gezonde mensen beter kunnen meekomen in de samenleving wanneer ze beschikken over goede huisvesting.

Deze wijkontwikkeling was een van de eerste projecten van de Stichting Volkshuisvesting, die was gericht op de verbetering van de huisvesting. De volkswoningontwikkeling Zorg en Hoop werd ook bekend als een van de eerste overheidsgebiedsontwikkelingen in Suriname.

De woningbouwprojecten in Zorg en Hoop en Beekhuizen stonden cruciaal in deze periode. Dit waren de eerste opdrachten die de Stichting Volkshuisvesting als overheidsinstantie van de regering ontving. Het project begon met de bouw van 700 volkswoningen in Zorg en Hoop, later teruggebracht naar 626 woningen van verbeterde kwaliteit. Daarnaast werden er 12 ambtenarenwoningen in Zorg en Hoop en 56 woningen in Beekhuizen gerealiseerd. Het aantal woningen in ontwikkeling in Beekhuizen werd na dit project geleidelijk verder ontwikkeld en uitgebreid. De bouw werd uitgevoerd door de firma Van Heesewijk en de eerste woningen werden opgeleverd in oktober 1950.

De eerste jaren

De eerste jaren na voltooiing verliepen succesvol voor het nieuwe woongebied. De woningen in Zorg en Hoop werden snel bewoond. Uit het jaarverslag (1950) van de Afdeling Volkshuisvesting van het Departement van Sociale Zaken en Immigratie (belast met het beheer van de woningen) lezen we: “…Een vrolijke woonwijk is daar verrezen, met tevreden bewoners, die over het algemeen hun woningen zeer behoorlijk bewonen en velen tot voorbeeld kunnen strekken. Op de bewoning wordt door de sociale werksters een regelmatig toezicht gehouden....(de bewoners) hebben een buurtvereniging opgericht, die o.m. een sportveld beheert."

De huizen waren verdeeld in verschillende categorieën: 350 woningen met één slaapkamer, 185 woningen met twee slaapkamers en 91 woningen met drie slaapkamers, met huurprijzen variërend van 10 tot 26 gulden per maand. Daarnaast werden er 12 ambtenarenwoningen aan de Surinamestraat gebouwd, die voor 72,50 gulden per maand werden verhuurd. Dit waren ruimere huizen met een fors hogere huurprijs, die alleen betaalbaar waren voor ambtenaren, destijds de welgestelden in het land. Zelfs in de volkswoningen vestigden zich veel mensen uit de middenklasse. Tot op de dag van vandaag staat de wijk nog steeds bekend als een populaire middenklassewijk.

Belangrijke ontwikkelingen

Twee beslissingen uit de jaren 50 van de vorige eeuw waren van groot belang voor de toekomst van de Stichting Volkshuisvesting Suriname, die verantwoordelijk was voor de woningen in Zorg en Hoop, en de volkshuisvesting in het algemeen. Ten eerste, de regeringsbeslissing in 1953 die de verkoop en huurkoop van de woningen mogelijk maakte. Dit systeem was aantrekkelijk voor bewoners, aangezien het een vorm van sparen was die uiteindelijk tot het bezit van een eigen woning leidde. Ten tweede werd besloten tot de toewijzing van fondsen uit het Tienjarenplan voor volkswoningbouw, wat de stichting in staat stelde om meer nieuwbouwprojecten te realiseren.

Vandaag de dag is Zorg en Hoop een centrale wijk in Paramaribo, waar veel mensen dagelijks doorheen reizen. De Jagernath Lachmonstraat en de J.A. Pengelstraat zijn twee belangrijke verkeersaders die de wijk doorkruisen. Het waterreservoir van de Surinaamse Waterleiding Maatschappij markeert een belangrijk punt waar deze straten elkaar ontmoeten. Deze straten zijn niet alleen cruciaal voor het verkeer, maar ook voor de sociale en economische activiteiten in de buurt.

Een leuk weetje: de Jagernath Lachmonstraat en de J.A. Pengelstraat zijn genoemd naar twee sleutelfiguren in de Surinaamse geschiedenis, respectievelijk de langstzittende voorzitter van De Nationale Assemblee en de premier van Suriname. Jagernath Lachmon heeft zelf nog gewoond in Zorg en Hoop, zijn woning staat er nog.

Als je vanuit het centrum de Jagernath Lachmonstraat oprijdt, een van de langste en belangrijkste wegen die door de wijk loopt, bevind je je duidelijk op een van de drukste verkeersroutes die Noord-Paramaribo met het zuiden verbindt en deels het verkeer van west naar oost leidt. Aan de rechterkant bevinden zich veel bekende scholen, waaronder een van de oudste middelbare scholen in Suriname, de Algemene Middelbare School (AMS). Ook hebben de lokaal bekende internationale school AlphaMax Academy, de Openbare Onderwijs Bibliotheek en andere onderwijsinstellingen hier hun adres. Iets verderop ligt de Stichting Lobi (liefde) voor gezinsplanning en nog verderop het Diakonessenhuis.

Aan de linkerkant kun je een typische middenklassesfeer ervaren met ruime woningen en terreinen. Het verkeer is hier rustiger, waardoor het een ideale omgeving is voor rijschoolhouders om praktijklessen te geven. Als je verder doorrijdt, kom je bij bekende sportclubs zoals Oase en De Witte Lotus, die alleen toegankelijk zijn voor leden. Aan de rand van de wijk bevindt zich het vliegveld Zorg en Hoop, het vertrekpunt voor reizen naar het binnenland van Suriname en voor de internationale vluchten naar Georgetown (Guyana), met regelmatige diensten.

Terugkijkend op de beginnende wijkontwikkeling in 1950, is sprake van een doorontwikkeling van Zorg en Hoop naar een multifunctionele wijk die centraal ligt in de hoofdstad Paramaribo en zich nog steeds verder ontwikkelt met nieuwe bedrijvigheid. Het is een treffende illustratie van de sociaaleconomische vooruitgang van het gebied; Zorg en Hoop staat nog steeds bekend als een van de betere overheidsgebiedsontwikkelingen. Men hield toen al goed rekening met mobiliteit en waterinfrastructuur, de menging van functies en voldoende groen. Dat is tot op heden goed terug te zien in de goed onderhouden straten en de ruime voorzieningen voor sport, recreatie en bedrijvigheid. Vooral de brede groene bermen en grote bomen, die tot op de dag van vandaag goed worden onderhouden, maken deze wijk uniek als woongebied.