Grondzakenjurist Peter Overwater: meer inzicht dankzij Congres Omgevingswet 2015

Blij met de komst van de Omgevingswet?

“Er was zeker aanleiding toe. Het Omgevingsrecht zoals we dat op dit moment kennen is een mandarijnenwetenschap en slechts een beperkt aantal adviseurs en advocaten verdienen daar een hele goede boterham aan. Daar hoor ik bij. Maar als je dat maatschappelijk bekijkt dan moet ik zeggen dat dat niet goed is. Degenen die zich de beste adviseurs kunnen permitteren hebben duidelijk een voorsprong op degenen die dat niet kunnen. Het gaat er om wie kan er het beste met de bureaucratie, met de regeltjes omgaan. En dat is een ontwikkeling – ik zit nu 30 jaar in het vak – die zich de laatste jaren versneld heeft doorgezet. Alle regelgeving, en zeker ook nu weer de Crisis- en herstelwet, is maar voor een hele kleine groep – de happy few – te overzien. Dus de aanleiding is er. Of de Omgevingswet de oplossing zal zijn. Dat weet ik niet!”

Waarom twijfel?

“Ik ben bang dat het opnieuw een mandarijnenwetenschap zal worden. Opnieuw zal er een heleboel uit te kristalliseren zijn via jurisprudentie. Als het heel ingewikkeld is, kan je twee dingen doen: je kan proberen er mee leren omgaan en je kan zeggen ik zorg er voor dat er iets komt dat eenvoudiger is. Dat is de doelstelling van de Omgevingswet, maar als ik bedenk hoe het er uit gaat zien! Hoeveel Algemene Maatregelen van Bestuur er aan zitten te komen en hoeveel jurisprudentie er nog nodig zal zijn, dan denk ik dat we zo’n tien jaar verder zijn voordat de wet is uitgekristalliseerd.” Misschien was het toch beter geweest voor het alternatief, inzetten op beter leren omgaan met het bestaande systeem te kiezen.

Het idee er achter is één wet: klopt dat niet?

“Het wordt helemaal niet één wet. Er komen zoveel Algemene Maatregelen van Bestuur, de Omgevingswet wordt gewoon een overkoepelend iets. Ik verwacht ook dat er meer geprocedeerd gaan worden omdat er weer allerlei nieuwe vragen aan de orde zullen komen. Er komen nieuwe begrippen bij en die moeten worden geduid.” 2018 wordt genoemd als mogelijk jaar dat de wet wordt ingevoerd. Maar u denkt dat het veel langer gaat duren? “Ja, terecht wordt er door de Tweede Kamer gezegd dat men de wet alleen maar wil laten invoeren als alle invoeringsbesluiten en Algemene Maatregelen van Bestuur in concept gereed zijn, Ik denk dat dat men bij het maken daarvan nog tegen hele grote problemen zal aanlopen. In de Omgevingswet zijn een paar hele mooie beginselen geformuleerd, maar om dat handen en voeten te geven in de uitwerking … dat, dat zal nog een hell of a job zijn.”

Waarom zou u gemeenten en andere partijen aanraden om op 11 november naar het Congres Omgevingswet 2015 te komen?

“Er is veel gaande als het gaat om gebiedsontwikkeling en dan met name in binnenstedelijke gebieden. Je moet een gevoel hebben bij wat er gaat gebeuren. Als je bij zo’n congres bent geweest, dan beschik je niet meteen over alle uitvoerende vaardigheden die je nodig hebt. Maar je houdt er wel een gevoel aan over welke richting het op gaat. Dat is in een fase van verandering waarin we zitten essentieel. En ook niet onbelangrijk: sinds de vorige editie van het Congres Omgevingswet - in oktober 2014 - is het besluit genomen om de Wet op de Stedelijke Herverkaveling geen verplicht karakter te geven en daardoor zal het een geheel ander soort wet worden dan we eerder dachten. Ook iets om te bespreken. Ik vind dit overigens een goed besluit. Een verplicht karakter zou een veel te grote inbreuk hebben gemaakt op het eigendomsrecht, er was sprake van wensdenken en nut en noodzaak waren niet onderzocht, laat staan aangetoond .”

Meer weten over het Congres Omgevingswet 2015: het programma, de voorwaarden en de sprekers? Kijk hier.

Meteen aanmelden kan ook.