Opinie Volgens columnist Aeisso Boelman hebben gebiedsontwikkelaars de mond vol van klimaatadaptatie, maar blijft het vooralsnog bij mooie verhalen en intenties. Om een einde te maken aan de vrijblijvendheid heeft hij goed nieuws: “het is helemaal niet moeilijk om klimaat een belangrijke plek te geven in gebiedsontwikkeling.”
De zomer komt eraan! Dat betekent zon, meer licht, een lagere energierekening, vakantie en veel buiten zijn. Maar in de zomer is het ook Earth Overshoot Day: de dag dat de bewoners van de aarde meer grondstoffen verbruiken en uitstoot produceren dan de aarde kan opwekken en verwerken. Die dag valt op 28 juli; de rest van het jaar staan we in het rood bij de aarde.
Een beetje begrip voor de betekenis van deze dag – die sinds de eerste berekening in 1986 steeds eerder in het jaar valt – leidt onherroepelijk tot het inzicht dat we moeten stoppen met het plegen van roofbouw op de aarde. En ook dat we beter moeten omgaan met de effecten van klimaatverandering. Gebiedsontwikkeling speelt daarbij een voorname rol omdat we juist daarin keuzes maken voor de inrichting van onze leefomgeving.
Er ontbreekt altijd een hoofdstuk over klimaatadaptatie
Maar niets is minder waar. In de praktijk doen we zorgwekkend weinig aan klimaatadaptatie. Het lukt ons niet om samenwerkingen te smeden waarin klimaatadaptatie een expliciete rol speelt. Gemeenten hebben veel ambities die ze optekenen in papieren beleidstijgers. Ontwikkelaars op hun beurt schetsen innovatieve oplossingen en strooien met schitterende artist impressions. Maar in de afspraken tussen partijen komt niets terug over klimaatadaptatie. Het blijft bij ambities en intenties. In geen van de contracten staan artikelen over klimaatadaptatie. Of het nu gaat om intentie-, samenwerkings-, uitgifte-, ontwikkel-, koop/verkoop- of anterieure overeenkomsten, ze hebben één ding gemeen: er ontbreekt altijd een hoofdstuk over klimaatadaptatie.
Het is echter helemaal niet moeilijk om klimaat een belangrijke plek te geven in gebiedsontwikkeling. Sterker nog, we kunnen direct beginnen, met drie simpele acties. Ten eerste maken we per direct klimaatadaptatie een vast onderdeel van selectie- en tenderprocedures. Iedere serieuze procedure moet voorzien zijn van klimaatadaptatie als belangrijk selectiecriterium. Ten tweede nemen we bij alle gebiedsontwikkelingscontracten een hoofdstuk op over klimaatadaptatie. Zoals er nu geen enkele anterieure overeenkomst bestaat zonder afspraken over programma en kostenverhaal, zo bestaat er straks geen anterieure overeenkomst zonder afspraken over klimaatadaptatie. En ten derde zijn de criteria bij selectieprocedures en de afspraken in contracten expliciet en gaan ze over proces, inspanning én resultaten.
Naast de acties op korte termijn moeten we ook werken aan een betere verankering op lange termijn. Ik denk dan aan de introductie van een uniforme definitie en een meetbare standaard voor klimaatadaptatie. Net zoals EPC, BREEAM en GPR een impuls hebben gegeven aan het meten en beoordelen van energie en duurzaamheid, zo zal een nieuwe klimaatadaptie-index hetzelfde doen op zijn gebied. Om de vrijblijvendheid te voorkomen is het ook nodig om klimaatadaptatie wettelijk te borgen, bijvoorbeeld in het bouwbesluit.
Met deze korte en lange termijn acties wordt klimaatadaptie een serieus onderdeel van gebiedsontwikkeling. Dat is belangrijk voor een prettige leefomgeving, hoewel het klimaat er nog niet mee is gered. Maar laten we serieus proberen om Earth Overshoot Day over een paar jaar weer richting de herfst te krijgen.
Cover: ‘GO Column Aeisso Boelman’ door Robin Duister (bron: gebiedsontwikkeling.nu)
Door Aeisso Boelman
Partner bij Fakton
