Verslag Hoe kunnen in de praktijk kernelementen zoals water, energie, afval en voedsel aan ruimtelijke ordening gekoppeld worden? Over dergelijke geïntegreerde netwerken gaf Thérèse van Gijn (DHV) een lezing, als onderdeel van de Masterclass ‘Smart Synergy. The Inverted Metropolis’. Als co-referent trad Duzan Doepel op.
Over het koppelen van netwerksystemen op gebiedsniveau in de praktijk
Twee gebiedsspecifieke vragen zijn leidend in het creëren van geïntegreerde netwerken: Welke duurzaam systeem past het beste bij dit gebied? En wat is de beste oplossing voor de toekomst? Beide essentiële maar lastige keuzes, zo blijkt in de praktijk.
Als framework voor een strategische aanpak voor duurzame gebiedsontwikkeling hanteert Van Gijn de backcasting-methode. Bij backcasting wordt vanuit een toekomstvisie teruggeredeneerd wat nodig is om deze toekomst te realiseren, om vervolgens naar dat doel toe te werken vanuit de dag van vandaag. Het framework werd geïllustreerd aan de hand van synergie van zes duurzame thema’s: energie, water, duurzaam bouwen, duurzame mobiliteit, resource management en placemaking. Een voorbeeldproject binnen het thema energie is de nieuwbouwwijk Hoogeland-Oost in Naaldwijk. Deze wijk wordt volledig verwarmd met restwarmte van de naastgelegen tuinbouwkassen. De restwarmte die bij het koelen van de kassen vrijkomt, wordt opgeslagen in grondwaterbronnen (WKO) onder de woonwijk. In de winter wordt door middel van warmtepompen het water opgepompt om zo de 700 woningen in de wijk te verwarmen. Nadat het water zijn warmte aan de woningen heeft afgestaan wordt het weer ondergronds opgeslagen. Met dat koude water kunnen vervolgens 's zomers zowel de kassen als de woningen gekoeld worden. De woningen zullen hierdoor zo’n 40 procent minder CO? uitstoten dan conventionele woningen. Hoogeland-Oost werd in 2011 genomineerd voor de titel ‘Duurzame Topper’. Uniek aan het project is de samenwerking tussen een woningcorporatie en een kassenbedrijf en de schaal waarop zonnewarmte uit kassen wordt ingezet.
Duzan Doepel reageerde op dit framework vanuit zijn praktijkervaring als architect. Volgens hem gaan architecten steeds meer de taal van engineers praten, onder andere door de koppeling van deze duurzame systemen aan ruimtelijke ordening. Ook komt er een nieuwe generatie architecten, een generatie die kritisch vanuit de lokale klimaatomstandigheden gaat ontwerpen. Doepel legde de volgende vragen aan Thérèse van Gijn voor:
Op welke schaal zijn masterplanning en blueprint-planning nog relevant?
Van Gijn: De trend gaat richting een lokale schaal. Voor elk type gebied zijn er andere keuzes
voor duurzame netwerken nodig, gebaseerd op de identiteit van het gebied.
Hoe dient de ruimtelijke kwaliteit meegenomen te worden in de ontwikkeling van deze
duurzame systemen?
Van Gijn: Dit komt terug in de vorm van placemaking. Een proces start met het identificeren
en benoemen van de kwaliteiten van het gebied. Vanuit deze kwaliteiten kan een keuze voor
een duurzaam systeem gemaakt worden. Start met het benoemen van lokale kwaliteiten.
In hoeverre is het realistisch om een regio autonoom te maken?
Van Gijn: Voor de voedproductie is niet haalbaar. Voor veel andere zware
netwerkoplossingen ligt de toekomst wél op lokaal niveau. We gaan naar een hybride
systeemoplossing op regionale schaal, waarbij de oplossing voor Nederland ligt bij zonneenergie.
Biomassa eindig, zeker gezien het feit dat nu houten pallets uit Groot-Brittannië
worden ingevlogen voor biomassa in Nederland.
Organisatie: Stadslab, 22 april 2012
Voor een pdf van de volledige publicatie zie bijlagen.
Door Arienne Mak
Projectmedewerker bij Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft
Door Karin van Dijk
Financiële Real Estate Consultant Fakton
