“Ik ben voor de volle 100% verliefd op mijn gebied”

Keizerlijke scheepswerf Gdansk: van historisch erfgoed tot bruisend stadsdeel

Wat is het allerbelangrijkste in dit project, wat is je doel en waar wil je naartoe?
Vroeger, en dat is nog niet eens zo heel lang geleden, was dit een scheepswerf: een omheinde, beveiligde, niet vrij toegankelijke industrieplek. Het allerbelangrijkste voor ons is om dit gebied, dat een ongelooflijke grote rol heeft gespeeld in de historie van Gdansk, Polen en heel Europa, weer te integreren met en toe te voegen aan de stad. Dit moet een plek worden voor bewoners, bezoekers en mensen die daar willen werken.

Welke rol speel jij daarin?
Een van de rollen is om overeenstemming te bereiken met de overheden over wat we willen doen. Dat is meer de formele kant; zij zijn degenen die de vergunningen verstrekken. Met die overheid zitten we op dit moment in een lastige situatie. Vorig jaar hadden we een competitie voor dit gebied uitgeschreven en daar is het plan van Henning Larssen (Architectenbureau uit Kopenhagen, Denemarken) als winnaar uit gekomen. Daarmee zijn we ook vol in de media gegaan en dat heeft veel positieve publiciteit opgeleverd. Het plan is gepresenteerd, het past allemaal prima binnen de kaders van het bestemmingsplan, dus in juridische zin klopt het allemaal. Maar omdat de scheepswerf een historische locatie is met veel monumenten, wordt er door de mensen die over de bescherming van erfgoed gaan,  extra kritisch naar gekeken. Een half jaar geleden kondigde de centrale overheid aan om de oude scheepswerf voor te dragen voor de UNESCO-werelderfgoedlijst. Wij geloven dat revitalisatie en UNESCO elkaar niet hoeven te bijten, maar er is meer dialoog met de conservators noodzakelijk om tot een gezamenlijke visie hierop te komen.

Tegelijkertijd werk ik als projectontwikkelaar door aan een aantal individuele projecten – zowel nieuwbouw als renovatie - die passen binnen ons masterplan en waarbij we niet te veel procedurele obstakels verwachten.

Naast de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling en ook het vastgoedmanagement (wij zijn deels nog gewoon een werf met huurders), houd ik mij bezig met de placemaking, het betrekken van bewoners en andere belanghebbenden bij de inrichting van de openbare ruimte.

Het simpelweg ‘openen’ van deze omgeving was hier belangrijk. Hoewel de poorten al enige jaren geleden zijn verdwenen, was het gebied in de mindset van mensen nog steeds afgesloten. Inmiddels hebben we al enkele duizenden bezoekers mogen ontvangen via georganiseerde rondleidingen. Kortgeleden hebben wij een historische wandelroute gelanceerd waarbij  de mensen op eigen gelegenheid het gebied kunnen ontdekken. Binnenkort zal ook een van de historische kranen als uitzichtpunt toegankelijk zijn voor het publiek.

Verder zoeken wij naar initiatieven die op korte termijn het gebied kunnen activeren. Dit voorjaar hebben wij voor een aantal jaren een gebouw aan een kunstenaarscollectief in gebruik gegeven. Dit is goed gelukt en het is een levendige plek geworden met een reeks concerten, tentoonstellingen en workshops. In de zomer is daar de jachthaven bijgekomen en voor volgend jaar zijn wij in gesprek met verschillende partijen om dit verder uit te breiden.

Wanneer ben jij als gebiedsontwikkelaar nodig?
Eigenlijk ben ik gebiedsontwikkelaar en projectontwikkelaar. Ik werk op grote schaal, dus voor het hele gebied, en tegelijkertijd houd ik me ook bezig met de ontwikkeling van individuele projecten binnen dat gebied. Dus ik ben actief op zowel stedenbouwkundige schaal als op gebouwniveau.

Een gebiedsontwikkelaar is nodig als je een wijk wilt maken waar de functies goed op elkaar zijn afgestemd en waar ruimte en gebouwen in samenhang worden ontwikkeld. Waar het grotere gebied weer aansluit op de ruimte die eromheen ligt. Een gebiedsontwikkelaar onderzoekt hoe je een goede integratie tot stand kunt brengen, ook met de gebieden waar je geen invloed op kunt uitoefenen. Hier in Gdansk is ons eigenlijke doel om het havengebied te integreren met de bestaande stad. Als je dan op groter schaalniveau kijkt, heb je iemand nodig als een gebiedsregisseur of gebiedsontwikkelaar. In Polen wordt vaak nog niet op die grotere schaal gedacht, men denkt meer op projectniveau. Maar wij hebben gemeend dat, vanuit de opgave die er ligt, er toch op dat grotere schaalniveau moet worden gekeken om tot een goede oplossing te komen.

Over welke eigenschappen moet een gebiedsontwikkelaar hier beschikken?
Je moet een soort duizendpoot zijn. Iemand die verschillende onderwerpen op verschillende abstractieniveaus duidelijk kan maken. Je moet aan de ene kant heel erg gedetailleerd naar bepaalde kleine initiatieven kunnen kijken om te beoordelen of ze een meerwaarde hebben en of je er iets mee kan. Aan de andere kant moet je ook op veel groter schaalniveau kunnen nadenken over hoe je bijvoorbeeld zo’n masterplan stap voor stap gaat ontwikkelen. Dat gebeurt op strategisch niveau, voor een termijn van bijvoorbeeld tien jaar.

Als gebiedsontwikkelaar zoek je initiatieven die als katalysator je project verder kunnen brengen, maar ook als persoon moet je een soort enthousiasmerende functie vervullen. Eigenlijk moet je een beetje verliefd zijn op je gebied, en dat ben ik ook. Voor de volle 100%. Ik voel zo duidelijk dat dit iets moet gaan worden. Met die passie ben ik ook een soort katalysator, maar dan  in processen. In mijn team, maar ook daarbuiten probeer ik mensen enthousiast te maken en te laten zien dat er echt iets kan veranderen.

Het is misschien een open deur, maar je moet ook goed kunnen luisteren. Als je op een plek komt waar je redelijk onervaren bent, een nieuw land, een nieuwe markt, dan is goed luisteren en doorvragen een belangrijke eigenschap. Verder moet je absoluut een sterk analytisch vermogen hebben en strategisch kunnen handelen.