In Nieuwkoop zoeken inwoners naar locaties voor flexwoningen

Om op korte termijn de woningnood te verzachten, heeft demissionair minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) stevig ingezet op flexwoningen. Voor het einde van dit jaar moeten er 37.500 gebouwd zijn. Hoewel het bouwtempo versnelt, worden die grote ambities vrijwel zeker niet gehaald, meldde dagblad Trouw vorige maand. In 2023 hadden 15.000 flexwoningen gebouwd moeten worden. In het derde kwartaal bleef de teller steken op 4.040 stuks. Er staan op dit moment 17.000 flexwoningen op de planning, naar verwachting worden er dit jaar 8.700 geplaatst. De verantwoordelijkheid voor het aanwijzen van bouwlocaties ligt bij de gemeenten. De Jonge noemt factoren die een snelle uitrol van flexwoningen in de weg zitten, waaronder draagvlak bij omwonenden en beschikbaarheid van geschikte locaties.

Het zijn problemen die de gemeente Nieuwkoop bekend voorkomen. In 2022 start de Zuid-Hollandse gemeente samen met woningcorporaties met het ontwikkelen van flexwoningen. Concrete aanleiding is het huisvesten van gevluchte Oekraïners. Daarom wil men vaart maken met de besluitvorming. Maar het aanwijzen van bouwlocaties leidt tot gefronste wenkbrauwen bij inwoners, vertelt Marjolein van de Ven, procesmanager gebiedsontwikkeling bij de gemeente. “Waarom moeten de woningen hier komen, en niet aan de andere kant van het dorp, vroegen mensen zich af. En ze zeiden: ik weet een veel betere plek.”

Grotere rol voor inwoners

Nieuwkoop besluit de procedure opnieuw te beginnen en geeft de inwoners een grotere rol in het ruimtelijke zoekproces. Uit een enquête komt naar voren dat de behoefte aan flexwoningen op zich groot is. Uit een analyse van de wachtlijsten voor sociale huurwoningen blijkt dat 35 procent van de tijdelijke woningen naar jongeren gaat, 40 procent naar starters en 25 procent naar statushouders.

Aan inwoners wordt gevraagd zelf met voorstellen voor geschikte locaties voor de flexwoningen te komen. Deze oproep levert ruim 200 reacties op, met meer dan 100 verschillende locaties. Hier zitten onder andere terreinen in particulier bezit tussen, die de gemeente nog niet in beeld heeft. Ook worden groenstroken in woonwijken voorgesteld. Het zijn gebieden waarvan de gemeente op voorhand verwacht dat er geen draagvlak voor de ontwikkeling van flexwoningen is. Daarnaast wijzen veel inwoners op gebieden die weliswaar bestemd zijn voor toekomstige permanente bebouwing, maar voorlopig nog braak liggen. “Dit gaf ons heel veel inzicht over hoe men over bepaalde locaties denkt. Als een locatie vaak wordt genoemd, is dat een indicatie voor hoeveel draagvlak er is om op zo’n plek flexwoningen te ontwikkelen,” zegt Van de Ven.

Randvoorwaarden

Op basis van randvoorwaarden die door de gemeenteraad zijn vastgesteld, wordt bekeken welke van de 100 locaties kansrijk zijn voor de bouw van flexwoningen. Dit resulteert in een lijst van 28 potentiële locaties. Deze lijst is tijdens een inspraakavond voorgelegd aan een adviespanel van inwoners. Dit adviespanel deelt aan elk van de locaties punten uit op een aantal criteria, zoals geschiktheid voor de doelgroep en toegang tot voorzieningen.

Van de Ven: “Dat leverde heel interessante discussies op. Zoals iemand die stelde dat een locatie te ver afgelegen zou zijn voor jongeren. Waarop een jongere reageerde dat hij het juist een heel fijne plek vond. Hij vond het helemaal geen probleem om een paar minuten te moeten fietsen naar de supermarkt.”
Met de input van het adviespanel heeft de gemeente een shortlist van vijf locaties opgesteld die nader onderzocht worden. Deze locaties zijn gelegen rond de grotere kernen in de gemeente, met voldoende toegang tot voorzieningen en groot genoeg om een substantieel aantal woningen op kwijt te kunnen. Bij gebleken geschiktheid wordt samen met de omwonenden een gesprek over de precieze inrichting van de openbare ruimte gestart, analoog aan hoe besluitvorming bij reguliere woningbouw gaat.

Locaties vanuit inwoners

Zijn de 28 locaties die in dit proces boven zijn komen drijven ook echt andere dan die de gemeente zelf had bedacht? Van de Ven: “Het grootste verschil is de tijd die voor dit proces is genomen. We zijn nu bijna een jaar verder. De opvang van Oekraïners moest snel worden geregeld: dan doe je een quickscan en kijk je wat je als gemeente aan eigen grond beschikbaar hebt. Nu hebben we een veel bredere uitvraag gedaan en heldere uitgangspunten geformuleerd. Zo neem je de hele gemeente onder de loep.”

Het definitieve besluit over waar de flexwoningen komen, moet nog worden genomen. Wel is er nu al interesse voor de ‘methode-Nieuwkoop’. Van de Ven heeft recent voor de Utrechtse gemeenten een workshop verzorgd over hoe Nieuwkoop met flexwoningen omgaat. Van de Ven: “We leren nog steeds bij. Bijvoorbeeld over communicatie rondom de status van het adviespanel. Het is work in progress.”