SKG Nieuws Op 11 november vindt de SKG Kennisbijeenkomst ‘Ontwerpen voor en in gebiedsontwikkeling’ plaats over ruimtelijk ontwerp(en) bij integrale gebiedsopgaven. Hierbij beantwoorden experts de vraag hoe ontwerp ingezet kan worden en wie dat moet organiseren. Deelname aan deze online bijeenkomst is gratis.
Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden bij Jolien Kramer (Jolien.Kramer@tudelft.nl)
Gebiedsontwikkeling is een kwestie van lange adem. Juist in deze tijden van grote transitieopgaven – denk aan stedelijke verdichting, klimaatadaptatie, energietransitie, maar ook betaalbaarheid, gezondheid en vergrijzing – is het belangrijk om een stip op de horizon te hebben die een ontwikkeling richting geeft, en houvast. En omdat deze opgaven niet los van elkaar op te lossen zijn omdat ze betrekking hebben op elkaar, vragen ze om een integrale aanpak en het maken van keuzes.
Ontwerpkracht
De ontwerpende disciplines kunnen helpen om deze stip op de horizon te tonen en in deze aanpak te voorzien. Door mogelijke toekomsten voorstelbaar te maken en de partijen in een gebiedsopgave bijelkaar te brengen in de zoektocht naar ruimtelijke visies voor een gebied, kunnen zij de gezamenlijke koers helpen vormgeven.
Maar hoe werkt ontwerpen aan de voorkant en tijdens gebiedsontwikkeling nu precies? Met de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en de Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp voor de deur, is dit een uitgelezen moment om te reflecteren en vooruit te kijken op de wijze waarop we ontwerpkracht gezamenlijk kunnen inzetten om te komen tot integrale gebiedsontwikkeling.
Programma
Tijdens deze bijeenkomst presenteren we de inzichten van het onderzoek dat de afgelopen twee jaar is uitgevoerd door de Leerstoel Gebiedsontwikkeling. Daarna discussiëren we onder leiding van SKG-directeur Tom Daamen met experts in bestuur en beleid, onderzoek en ontwerp, en de gebiedsontwikkelingspraktijk. Hierbij staan twee vragen centraal: hoe kunnen we ontwerp op de best mogelijke manier inzetten om oplossingen te vinden voor de opgaven waar we voor staan? En welke aspecten vergroten de doorwerking van ontwerpend onderzoek naar concrete gebiedsontwikkelingen?Adri Duivesteijn was onder meer wethouder voor bouw en ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Almere (2006-2013), waar hij vorm en inhoud gaf aan de beleidsagenda Schaalsprong Almere. Zijn functie gaf hem de mogelijkheid om direct in de praktijk actief te zijn.
Jannemarie de Jonge is landschapsarchitect en werkzaam in ruimtelijk ontwerp, beleid en onderzoek. Ze promoveerde aan de Wageningen Universiteit op het regionaal ontwerp en de 'ontwerpdialoog' als vorm van interactief ontwerpend onderzoek. De Jonge is medeoprichter en partner bij Wing, waar ze met een ontwerpgerichte aanpak werkt aan strategische vraagstukken. Per 1 december start ze als Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving.
Architect en stedenbouwkundige Marco Broekman is partner bij ontwerpbureau BURA en werkt met een onderzoekende en coöperatieve ontwerphouding aan stedenbouwkundige vraagstukken, ontwerpend onderzoek en (landschaps)architectuur.
Maarten Janssen is projectdirecteur bij ontwikkelende belegger Amvest en werkt onder meer aan DUIN en Floriade 2022 in Almere. Janssen is opgeleid als planoloog en heeft jarenlange ervaring met strategische ruimtelijke visies en plannen en de gebiedsontwikkelingspraktijk.
Vanuit de ‘eerste rij’ mengen de volgende experts zich in het gesprek: Hans ten Hoeve (Atelier X/BZK), Yvonne van Mierlo (Blauwhoed Studio), Paul Gerretsen (Vereniging Deltametropool) en Fred Schoorl (BNA).
De inzichten uit deze kennisbijeenkomst worden meegenomen in de vakpublicatie die na de kennisbijeenkomst verschijnt.
‘Programma Kennisbijeenkomst 11-11-20 A4’
Onderzoekslijn ‘Ruimtelijk ontwerp en gebiedsontwikkeling’
De Leerstoel Gebiedsontwikkeling ontwikkelde in de afgelopen twee jaar de onderzoekslijn over de relatie tussen ruimtelijk ontwerp en gebiedsontwikkeling. Het doel van deze onderzoekslijn is om meer inzicht te verschaffen over de rol en impact van ontwerp op gebiedsontwikkeling. Zodoende willen we partijen – zowel ontwerpers als andere betrokkenen bij gebiedsontwikkeling – helpen om ontwerpkunde optimaal in te zetten en daardoor gezamenlijk te werken aan oplossingen voor de integrale opgaven waar we voor staan.
In dit onderzoek onderscheiden we twee typen van ontwerpkunde: ontwerpend onderzoek (ontwerpstudie) en onderzoekend ontwerpen (concept- en planontwikkeling). Ontwerpend onderzoek vindt plaats in of voor de initiatieffase van gebiedsontwikkeling, soms nog voordat er sprake is van een duidelijke afbakening van het gebied of de opgave. We noemen dit ‘ontwerpen voor gebiedsontwikkeling’; het inzetten van ontwerp aan de voorkant, nog voordat er sprake is van een concrete gebiedsontwikkeling. Deze studies hebben meestal publieke opdrachtgevers en zijn gericht op meer inzicht: om welk gebied gaat het, wat zijn de kansen of problemen, en welke oplossingen zijn denkbaar? Ontwerpers verkennen hierbij zeer uiteenlopende ontwikkelrichtingen of -scenario’s.
Bij onderzoekend ontwerpen (dus concept- en planontwikkeling) werkt de ontwerper toe naar een realiseerbaar plan. Dit zijn de beter bekende fases van gebiedsontwikkeling, met publieke of private opdrachtgevers, financiële doorrekening en toetsing aan beleidsmatige en juridische kaders (rekenen en tekenen). Ook organisatie- en contractvorming komen in beeld. We noemen dit ‘ontwerpen in gebiedsontwikkeling’; het inzetten van ontwerp gedurende een gebiedsontwikkelingstraject. Maar hoewel ontwerpen in gebiedsontwikkeling op het eerste gezicht in het verlengde ligt van ontwerpen voor gebiedsontwikkeling (en dus lijkt voort te borduren op de uitkomsten ervan), is de praktijk weerbarstiger.
Meer lezen over deze onderzoekslijn? Bekijk hier ons dossier Ruimtelijk Ontwerp
Cover: ‘Kennisbijeenkomst programma Ontwerpen & GO 11-11-20’
