Koester de grotere schaal

Interview met Gerard Schuurman, MIT Sloan Fellow MBA

In Nederland was Gerard werkzaam als projectontwikkelaar bij Vesteda en daarvoor bij Kristal, en volgde hij het post-master programma MasterCityDeveloper aan de Erasmus Universiteit. Het vrijwel stilvallen van de bouwproductie in zijn moederland vormde voor Gerard een belangrijke motivatie om te vertrekken. Het buitenland lonkte, en de omgeving van Boston is een inspirerende voedingsbodem voor innovatie en ondernemerschap, ontdekte Gerard. Onder meer door de aanwezigheid van MIT, maar er gebeurt nog veel meer in het gebied aan goede onderwijsprogramma’s. In eerste instantie liet Gerard zijn oog vallen op het MIT Centre for Real Estate, maar dat is redelijk eenzijdig gefocust op de ‘harde kant’ van vastgoedontwikkeling. Gerard koos voor de breedte, en volgt naast de MBA ook vakken aan Harvard Graduate School of Design en het genoemde Centre for Real Estate. Op zijn eenjarige fulltime opleiding komen professionals uit alle branches en van over de hele wereld samen. Dat geeft een enorme meerwaarde, ervaart Gerard. ‘Al die verschillende ervaringen geven een waardevolle interactie in de groep. Het geeft een enorme verdieping om te werken met casussen van over de hele wereld.’

Visioning

De basis van de MBA-opleiding vormt de notie dat de wereld fundamenteel in verandering is en dat er nieuwe leiderschapsskills nodig zijn om bedrijven en instellingen te leiden in de nieuwe wereld. De deelnemers hebben een drive, een ambitie om het verschil te maken. Het programma bestaat uit echte MBA-vakken als financiën, accountmanagement en marketing management, maar is ook gericht op leiderschapsvakken als persoonlijk leiderschap, onderhandelen en het leiden van organisaties. Het programma is pittig: je maakt dagen van 8 tot 24 uur en bent volledig op de groep en mede-studenten aangewezen, zegt Gerard. De lessen zijn interactief en er wordt gewerkt volgens de case-studiemethode. De deelnemers werken pro-actief aan het ontdekken van hun eigen leiderschapsstijl. Een aantal begrippen staan daarbij centraal, zoals sense-making. Gerard: ‘Dat gaat bijvoorbeeld over complexiteit. Hoe kun je de complexe wereld om je heen begrijpen en kennis integreren? Relating gaat over in hoeverre je in staat bent crossboundary, over scheidslijnen heen, te werken en ook buiten je eigen omgeving relaties kunt aangaan. Ben je in staat om te luisteren en verbindingen te zien?’ Visioning is meer persoonlijk, en gaat over het vermogen om een pakkend verhaal neer te zetten en mensen mee te nemen in je visie voor de toekomst. Inventing ten slotte gaat over het innovatie en het bedenken van nieuwe oplossingen en processen én het vermogen ze tot uitvoering te brengen.

Storytelling

Storytelling vormt daarbij een rode draad. Door concreet te worden kun je je boodschap krachtiger laten overkomen. Gerard: ‘We staan dan echt voor de groep, samen met een acteur, en leren hoe we mensen mee kunnen nemen. Je moet het verhaal zodanig vertellen dat mensen jouw waarden eruit af kunnen lezen, zonder dat je ze dat letterlijk vertelt. Vertel een verhaal zodanig dat anderen daar aan kunnen relateren, gebruik niet alleen je eigen taal. Voor mij is storytelling een goede manier om mijn eigen leiderschapsstijl verder vorm te geven. Mijn sterke kanten liggen in het neerzetten van een visie. Maar het valt niet altijd mee om een groep daarin mee te krijgen. Dat vergt echt oefening.’ Ook voor gebiedsontwikkeling is storytelling bij uitstek geschikt, denkt Gerard. ‘Je hebt in gebiedsontwikkeling te maken met veel verschillende entiteiten, organisaties en mensen, in een steeds ingewikkelder wordende wereld. Om zo’n diverse groep mee te kunnen krijgen in je eigen motieven en belangen, moet je een connectie kunnen maken. Dat is de uitdaging, ook voor mij persoonlijk. In hoeverre kan ik die antenne verder ontwikkelen zodat ook anderen hun deel in mijn verhaal herkennen?’

Onderhandeling

Ook het vak leading organisations is interessant voor gebiedsontwikkeling, stelt Gerard. ‘Gebiedsontwikkeling gaat over projecten, daarbij zijn veel parallellen met organisaties. Hoe organiseer je projecten, functioneel en wat betreft planning? Maar er speelt ook altijd een politiek element, van onderhandeling en coalities bouwen. Ook symbolen en waarden die mensen met elkaar hebben spelen een belangrijke rol.’ In Nederland is vooral het onderhandelingsaspect goed geïncorporeerd in ontwikkelingsprocessen, veel meer dan in de VS. ‘Dat is waardevol en zal in Nederland ook altijd van belang blijven, zeker nu de hoeveelheid en soorten actoren aan het verschuiven zijn.’ De VS kan wat gebiedsontwikkeling betreft nog wel het nodige leren van Nederland en van Europa, stelt Gerard. In de States draait het vooral om de fysieke kant van het bouwen. Wat stedenbouw betreft, architectuur, compact bouwen of aandacht voor duurzaamheid mag er wel een tandje worden bijgezet. ‘Maar er verandert wel veel op dit moment. Transit Orientated Development (TOD) komt op, waarbij het draait om verdichting en het samen brengen van ‘work, live and play’. Er komt meer aandacht voor stedenbouw. In een stad als Boston zie je dat er ‘downtown’ nu echt woningen worden gebouwd.’

Fragmentatie

Toch vallen vooral de fragmentatie en de grote verschillen in de stedelijke regio Boston-Cambridge op. Dat geldt bijvoorbeeld voor de betrokkenheid van lokale overheden bij stedelijke ontwikkeling. Gerard: ‘In Boston bijvoorbeeld is die betrokkenheid groot. De Boston Redevelopment Authority is heel actief in het maken van plannen en staat dicht bij de burgemeester, die een belangrijke stempel drukt op stedelijke ontwikkelingen. Binnen gebiedsontwikkelingen wordt onderhandeld met vastgoedpartijen op gebiedsniveau.’ Cambridge daarentegen is een heel ander verhaal. De gemeente zelf is vrij dorps, waar weinig ontwikkelingen worden geëntameerd. De gemeente is vooral reactief op initiatieven vanuit de markt en onderhandelt meer op projectniveau met ontwikkelaars. Marktpartijen in de VS bestaan doorgaans uit kleinere, lokale ontwikkelaars die opportunistisch opereren. Gerard: ‘Dat leidt tot ruimtelijke fragmentatie. In sommige gebieden wordt goed geïnvesteerd, op andere plekken is het een puinzooi. Mijn les voor Nederland is in ieder geval om de grotere schaal echt te blijven koesteren, gooi die niet weg. Je moet niet alles maar kleiner en kleiner willen maken, de grote schaal is juist heel waardevol.’

Dichtheid

Wat ook opvalt is de grote dichtheid in de Kendall Square Area rondom het MIT, waar bedrijven en academisch onderzoek dicht op elkaar zitten. Daaruit ontstaat veel innovatief ondernemerschap, ook al door het vele aanwezige venture capital. ‘Dat leidt hier tot een enorme drive voor innovatie. De venture capitalist zitten dicht op de uitvindingen en er zijn veel mensen die na school direct een eigen bedrijf beginnen. Er is hier een ongelofelijke hoeveelheid startups, en alles tesamen levert dat een enorme economische groei op.’ Een groot verschil met Nederland is de cultuur van falen, die hier nauwelijks bestaat. Falen is geen probleem, is niet raar, want het hoort erbij en daar leer je van. Daardoor zijn mensen ondernemender en beginnen ze gemakkelijker een bedrijf.

Naar buiten kijken

De les die Gerard tijdens de opleiding leert en die hij ook gebiedsontwikkelaars in Nederland wil meegeven is dat het belangrijk is om veel meer naar buiten te kijken. ‘De vastgoedwereld kijkt vooral erg naar zichzelf. Om verder te komen moet je proberen te leren van anderen en van andere industrieën. Kijk naar bedrijven als Toyota en Amazon, hoe organiseren zij hun business? Hoe vernieuwen andere sectoren zich, hoe organiseer je je bedrijf en het project? In ketensamenwerking integreer je disciplines en creëer je samen meerwaarde. Analyseer de voor- en nadelen van zulke samenwerkingen, zoals het gebruik maken van de kennis die anderen al opgedaan hebben.’ Daarbij gaat het meer en meer ook over andere partijen die hun intrede doen in gebiedsontwikkelingen, zoals ict-bedrijven als IBM. Een inspirerend voorbeeld dat Gerard noemt is Zappos, een online winkelbedrijf in kleding en schoenen, die het voortouw neemt in de herontwikkeling van een deel van Las Vegas, waar het bedrijf ook zelf zit met haar hoofdkantoor. Maar ook Amazon wordt een steeds grotere speler in gebiedsontwikkelingen. Vooral wat betreft hun distributie hebben zij veel kennis die nuttig is voor gebiedsontwikkelaars, stelt Gerard.

Meer ondernemerschap

De verschuiving van het speelveld, waarbij andere partijen actief worden in gebiedsontwikkeling is in de VS op verschillende plekken zichtbaar, en zal verder doorgaan, onder invloed van steeds groter wordende fenomenen als crowdfunding en co-creatie. Voor Nederland, van oudsher goed in het smeden van coalities en polderen, zijn dit zeker geen bedreigende ontwikkelingen. ‘Vanuit onze cultuur van flexibiliteit, samenwerken en gedeeld leiderschap kunnen wij de vruchten blijven plukken van dergelijke ontwikkelingen. Een echte oproep heeft Gerard echter wel aan de Nederlandse praktijk als het gaat over ondernemerschap. ‘Hier in de VS zie ik wat durf en ondernemerschap te weeg kan brengen. Uiteraard zijn er hier door het model van venture capital meer mogelijkheden, maar ook in Nederland zou ik willen zeggen, durf te investeren, neem meer risico.’

PPS

In januari slaat Gerard zijn vleugels weer verder uit: hij vertrekt voor een internship van een maand naar Ascendas in Singapore. Bij deze grote speler in de Aziatische markten en Australië in het ontwikkelen van business environments gaat Gerard zich bezig houden met case studies van grootschalige stedelijke ontwikkelingen in Europa, Amerika en Azië, waarbij hij onder meer kijkt naar succes- en faalfactoren van pps in langlopende stedelijke ontwikkelingen. Wat zijn daarbij uitdagingen, risicofactoren en verdienmodellen? Een van de keuzevakken in het laatste semester waar Gerard naar uitkijkt is ‘Choice Points’. Hier gaat het over leiderschap en de dillema’s en beslissingen waar je als professional mee kan worden geconfronteerd. Interessant is dat het in dit geval niet gaat aan de hand van de bekende Harvard Business School-casestudies maar het gesprek wordt gevoerd door het bestuderen van verhalen, met name klassiek drama en fictie. Reflectie op eigen ervaringen en perspectieven wordt daarbij verstrekt doordat ook de partners van studenten welkom zijn om deel te nemen. Tot slot werkt Gerard het komende semester onder meer aan een groot studioproject aan het Center for Real Estate. Bij het vak Complex Urban Projects wordt in een multidiscplinair en internationaal team gewerkt aan een grootschalige gebiedsontwikkeling.

Zie ook:

- Artikelen van Gerard Schuurman op Gebiedsontwikkeling.nu
- Invasie van de Amazonians
- Geloven in het geluk