Persoonlijk De Cruquiushoeve in Cruquius in de Haarlemmermeer wordt herontwikkeld tot Landgoed Wickevoort. Samenwerkende partijen zijn SEIN, AM en Eigen Haard. Op het 56 hectare grote terrein wordt een nieuw woongebied met 1.000 woningen gerealiseerd, inclusief voorzieningen voor stadslandbouw en groene recreatie. Ook de zorg-, woon- en onderwijsvoorzieningen van SEIN, de Stichting Epilepsie Instellingen Nederland krijgen een plek op het landgoed. Woon- en zorgfuncties worden op een integrale manier ontwikkeld. Een voorbeeld voor toekomstige gebiedsontwikkelingen, zegt directeur Ronald Huikeshoven, die aangeeft dat investeringen in zorg steeds belangrijker worden voor gebiedsontwikkeling.
Ronald Huikeshoven, directeur AM
Mengen
AM gaat op de bestaande locatie van SEIN woningbouw toevoegen, waarmee zorg en woningbouw op een vergaande wijze worden geïntegreerd. In fysieke zin worden wonen en zorg niet gemengd op het terrein - de woningen zullen om de de zorgvoorzieningen worden gebouwd - maar de verschillende bewoners zullen wél op hetzelfde terrein leven en gebruik maken van dezelfde voorzieningen, zoals de stadslandbouw. De verschillende gebruikers zullen dus wel degelijk mengen, zegt Huikeshoven. De ambitie gaat nog een stap verder, door ook de kringlopen op het terrein te sluiten. Voor het voedsel gaat lokale boer Bors helpen door de patienten van SEIN te begeleiden in de verbouw en met zijn schaapskudde. De aanpak is dan ook integraal op meerdere terreinen, zegt Huikeshoven.
Gezamenlijk belang
Het gezamenlijk belang van partijen is duidelijk, stelt hij. Die ligt in het op een verantwoordelijke manier herontwikkelen van het terrein van SEIN. ‘Wij bouwen in hun achtertuin. Zij moeten inschikken om dit mogelijk te maken.’ Het terrein is een bijzonder landschapsgebied, ontworpen door de bekende na-oorlogse landschapsarchitect Warnau. AM Concepts ging een samenwerking met landschapsarchitect Michael van Gessel aan om een zodanige invulling aan de herontwikkeling te geven dat de bestaande kwaliteiten worden versterkt en er tegelijkertijd ruimte komt voor de ideëen en wensen van de nieuwe bewoners. Een oplossing is gevonden in het creëren van zogenoemde kamers: deelgebieden met een eigen karakter.
Toegankelijkheid
De meerwaarde van de geïntegreerde aanpak voor de bewoners van SEIN is dat er andere voorzieningen mogelijk worden gemaakt, zoals de stadslandbouw, waar zij een bijdrage aan kunnen leveren en dat hen ook ontspanning brengt. Alle gebruikers en bewoners kunnen gebruik maken van het bestaande en het nieuwe. Een belangrijke eis daarbij is veiligheid: ook voor de bewoners van SEIN moet het terrein overal toegankelijk zijn. Dat betekent dat over de toepassing van water bijvoorbeeld zorgvuldig moet worden afgestemd.
Dialoog
Het concept speelt een belangrijke rol bij een dergelijk vergaande integrale ontwikkeling. Voor SEIN is het belangrijk dat zij het gevoel behouden dat het hún gebied is, waarvoor een kwaliteitsslag wordt gemaakt. De opdracht is verworven middels een concurrentiegerichte dialoog. Belangrijk daarbij is dat het concept enthousiasme uitstraalt, naast respect. ‘Het gaat hier duidelijk niet om het simpelweg optimaliseren van aantal woningen. De insteek was echt dat we hier beiden beter van worden.’ De start was een marktconsultatie in 2011 door SEIN, waarna in 2012 een tender is uitgeschreven. Uit de groslijst werden vier partijen geselecteerd die mee deden aan de concurrentiegerichte dialoog. Daarbij werd een aantal gesprekken gevoerd met SEIN aan tafel als planontwikkelaar maar ook als gebruiker van het terrein. Daarbij konden vragen worden gesteld en ideeën uitgewisseld. Huikeshoven: ‘Echt een interactief proces. Voor ons als marktpartij is dat heel prettig werken. Je krijgt de kans om je verhaal toe te lichten. De kracht van het proces is dat je het gesprek aan kunt gaan. Je kunt je visie vertellen en oplossingen die misschien minder voor de hand liggen toelichten. Zo leren wij de klant en opdrachtgever beter kennen.’
Urgentie
Zoals de maatschappelijke trends zich nu ontwikkelen zullen zorg en gezondheid een steeds belangrijker onderdeel worden van gebiedsontwikkeling, zegt Huikeshoven. ‘We staan nog maar aan de beginfase van zorginpassing in gebiedsontwikkeling.’ Tot dusver is er van de meeste plannen van geïntegreerde zorg en gebiedsontwikkeling nog niet veel terecht gekomen, maar de vraag wordt nu opportuun. ‘Er is een slag nodig aan beide zijden. Op projectniveau kennen de partijen elkaar wel, vanuit het zorgvastgoed. Maar op gebiedsniveau moet men nu met elkaar het gesprek aan gaan over mogelijke toekomstperspectieven en wat er nodig is om die te realiseren. Helaas is dat bij veel partijen nog geen agendapunt.’ De beweging begint echter wel te komen, constateert Huikeshoven. ‘Zeker nu zorg wordt overgeheveld van het Rijk naar gemeenten. Dat moet een weerslag vinden in het gebied. Zorg gaat de komende jaren meer gemeentelijke investeringen kosten dan ruimtelijke ingrepen. Daarmee zou zorg op gebiedsniveau een belangrijke prioriteit moeten hebben. De urgentie is enorm groot.’
Cover: ‘Museum De Cruquius, gevestigd in het oude stoomgemaal Cruquius’ door Bjoern Wylezich (bron: Shutterstock)
Door Anne Luijten
Voormalig hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu
