Leren omdenken tijdens de NRP Academie

De speciale opleidingslocaties voor de renovatie- en transformatieprofessional

De NRP Academie, bezig aan de vierde jaargang, kwam twee jaar geleden met het voornemen om lesdagen in gerealiseerde transformatie- of renovatieprojecten te laten plaatsvinden. Het begon heel voorzichtig met twee bijzondere locaties in een jaar, vervolgens vier en dit jaar is het aantal opgeklommen naar acht. “Het gaat steeds meer leven en de cursisten dragen verrassende locaties aan”, zegt Erna van Holland, programmamanager. Een greep uit het huidige aanbod waar studenten een lesdag kunnen volgen: het ENKA terrein in Ede, de jazzclub Fifth NRE in Eindhoven, New World Campus in Den Haag, het Timmerhuis in Schiedam en het kantoor van IMd, een oude loods op de kop van Feijenoord in Rotterdam. Marjolein Cazemier, procesmanager Stedelijke Vernieuwing bij woningbouwcoöperatie Ymere, droeg vorig jaar de Van der Pekbuurt in Amsterdam voor en nodigde ook de huidige cursisten uit om hier een dag door te brengen. De woonwijk dateert uit de jaren dertig van de vorige eeuw en zat vorig jaar nog volop in een renovatietraject. Cazemier vertelt dat ze achteraf gezien deze opleiding liever had gevolgd vóórdat de renovatie van Ons Dorp in Amsterdam buurt van start ging, zodat ze deze kennis had kunnen inzetten tijdens dit renovatieproject. “Wat ik anders gedaan zou hebben? We hebben de buitenkant van dit schoolgebouw uit 1906 hersteld en de binnenkant helemaal nieuw gemaakt. Terugkijkend had ik veel meer willen onderzoeken wat kunnen we (van de oude elementen) hadden kunnen behouden. Ik heb geleerd dat de afwerking niet perfect hoeft te zijn en dat je de geschiedenis van een gebouw zichtbaar kan maken.”

Van architect tot financier

De NRP Academie is een opleiding voor renovatie en transformatieprofessionals die bijvoorbeeld werken bij een aannemings- of onderhoudsbedrijf, een projectontwikkelaar, een adviesbureau, architectenbureau, belegger, financier, corporatie, gemeente of andere overheidsinstelling. Pieter Zwart is adjunct- directeur Structured Real Estate Finance bij FGH Bank en coördinator duurzaamheid. Hij volgt dit jaar de opleiding en is erg enthousiast. “Het onderscheidend vermogen van de NRP Academie is dat je wordt uitgedaagd om heel anders naar de materie te kijken. Wat mij aanspreekt is dat de opleiding op meerdere locaties plaatsvindt en dat er mensen van verschillende disciplines aan deelnemen. Daardoor kunnen de deelnemers zien wat andere transformatieprofessionals bereikt hebben. Het netwerken met docenten, alumni en cursisten is een natuurlijk element van de opleiding”. 

Zwart is op dit moment bezig met de module Vernieuwen, de eerste van de vier opleidingsmodules . Tijdens een eerdere sessie in deze module gaf Cees Anton de Vries van Origame een workshop Omdenken. Daarin kwam aan de orde dat vaak in oude patronen wordt gedacht. In zijn logboek over deze sessie schrijft Zwart: “Omdenken, hoe krijg je processen gekanteld, zodat we bereiken wat we initieel willen bereiken. Dialoog aangaan, doorvragen. Als het niet persoonlijk is, is het niet; als het niet verbonden is, werkt het niet; als het niet driehoekig is, ontwikkelt het niet.”
In die driehoek gaat het onder andere om binnenstedelijke leefbaarheid.
“De driehoek invullen is lastiger dan je denkt”, vertelt Zwart. “Je bent snel geneigd deze sociaal wenselijk in te vullen in plaats van uit je overtuiging, je ideologie. Als cursist wordt je tijdens de opleiding uit je comfortzone getrokken”.
Hij haalt een casus aan waar hij samen met een paar andere cursisten aan werkt: een oud kantoorgebouw bij een winkelcentrum in Hilversum. “Een architect denkt dan: misschien moet er een andere gevel tegenaan. De woningcorporatie denkt meteen in een concrete oplossing om het gebouw geschikt te maken voor statushouders en er later woningen voor bepaalde doelgroepen van te maken. Maar het is suboptimaal om meteen te denken in oplossingen. Je moet een hoger aggregatieniveau nastreven
Eerst een brede scan maken: waar staat het gebouw? Heeft het een functie en is er sprake van sociale cohesie? En ook: kunnen we mensen verleiden om er te gaan wonen? Als er geen traffic is, dan werkt het niet. Maar ook door adaptiviteit in het ontwerp mee te nemen, anticipeer je op de volgende gebruiker/huurder. Toekomstbestendig maken van gebouwen zal toekomstige leegstand niet voorkomen, maar wel deels vermijden. Ook dat is duurzaamheid.”
De opleiding is voor hem geslaagd als hij anderen (ook binnen zijn eigen organisatie) weet te enthousiasmeren voor transformatieprojecten en zo het verschil kan maken als het gaat om verduurzaming. “Tijdens de opleiding ervaar je dat de praktijk weerbarstiger is dan je zelf denkt.”
En ook al zit hij nog volop in het opleidingstraject, hij kijkt nu al met plezier terug op bepaalde onderdelen van de opleiding, bijvoorbeeld het bezoek aan het voormalig ENKA terrein in Ede. In zijn logboek schrijft hij hierover: “In de hoogtijdagen van de ENKA werkten er ruim 5000 mensen in de fabriek. De Westhal, een rijksmonument met een oppervlakte van 9000 vierkante meter is in 2015 gerestaureerd en de huurder Accell Nederland heeft het omgetoverd tot een landelijk fiets-experience center De Fietser. Consumenten kunnen de complete Accell fietsencollectie zien, beleven en uitproberen op het indoor testcircuit. Deze uitdaging heb ik natuurlijk met beide handen aangegrepen.” 

Goede investering

Mei van Eeghen, als stedenbouwkundige in dienst van de gemeente Haarlem, is alumna van de opleiding. Ruim twee jaar na dato vertelt ze dat ze vooral heeft geleerd hoe transformatieprojecten op een onorthodoxe manier opgepakt kunnen worden: door bij elkaar te gaan zitten en samen te kijken wat de gemeenschappelijke belangen zijn. De kennis die ze opdeed heeft ze ook ingezet in de praktijk. “Een gebiedsontwikkelingsproject was helemaal stukgeslagen omdat er heel veel wensen en regels van de kant van de gemeente kwamen. Toen zijn we vervolgens gaan praten met de betrokkenen over de vraag wat voor identiteit we willen voor dit gebied. Dat heeft fantastisch uitgepakt. Niemand had het verwacht, maar het project is nu in volle gang.”
Marjolein Cazemier zegt ook de vruchten te plukken van de opleiding. Niet alleen vanwege de kennis die ze er opdeed. Ze vindt het ook belangrijk dat ze nog altijd contact heeft met haar ‘teamleden’ van de opleiding. “Ze zijn onderdeel van mijn netwerk geworden. Dat is echt heel fijn. Zo kan het zijn dat ik tijdens een project op zoek ben naar een oplossing voor iets en er niet uit kom. Dan kan ik gewoon even bellen naar één van de andere oud-cursisten en vragen of zij er even naar kunnen kijken.”
Bedrijven die een medewerker naar de opleiding van de NRP Academie sturen krijgen er volgens Marjolein Cazemier een heel netwerk bij: “Zowel voor de medewerker als voor het bedrijf is deelname aan de opleiding een goede investering.”

Beelden: Marjolein Cazemier