Nieuws De nieuwe lichting gebiedsontwikkelaars moet haar blikveld meer op het buitenland richten. Het wordt tijd dat we de internationale wereld dichterbij halen, aldus Geurt van Randeraat, programmadirecteur van de MCD, tijdens de opening van het nieuwe collegejaar. Nu al leven 3,5 miljard mensen in steden en dat zullen er de komende jaren alleen maar meer worden. Wat betekent dit voor ons vakgebied en welke lessen kunnen we leren uit het buitenland?
Het afgelopen jaar gaf Arun Jain, een bekende Amerikaanse ruimtelijk strateeg, voor MCD-cursisten zijn visie op planvorming in steden. Jain: ‘Onze quality of life hangt af van ons vermogen om met onzekerheid om te gaan’. De meeste stedelijke problemen zijn immers wicked problems (‘ontembaar’). Nieuwe plannen moeten de complexiteit van de stad als uitgangspunt hebben, in plaats van deze te simplificeren. Ook pleitte hij voor periodieke evaluatie van projecten na de oplevering. Beoordeel of het project een antwoord vormt op de problemen die de aanleiding ervan vormden. Zo kun je leren van datgene wat niet goed is gegaan.
De huidige tijd lijkt ruimte te bieden voor deze reflectie. Op 15 augustus jl. kopte de NRC: ‘Architect Marlies Rohmer deed iets heel ongewoons. Ze ging terug naar de gebouwen die ze ooit ontwierp. Veel leuke ideeën pakten heel anders uit. De bewoners klagen.’ Naast trots is er ontluistering. Niet alle idealen blijken gewaardeerd te worden. Zo verliest ontworpen collectiviteit het van individueel verlangen naar privacy in de Haagse studentenflat Bleijenburg. De wijk Stellinghof in Vijfhuizen kan op meer waardering rekenen, zowel bij de architect zelf als bij de bewoners. ‘Sterke, noeste concepten kunnen veel hebben is de les’, aldus Rohmer.
‘Links en rechts kunnen niet zonder elkaar - Afbeelding 1’
Een motto waar Joost Schrijnen zich in zou kunnen vinden. Hij was door de MCD gevraagd de kansen te schetsen in tijden van crisis. Een belangrijke stelling in zijn betoog was dat de ruimtelijke ordening een belangrijke taak heeft in het samenbrengen van het individuele en het collectieve. Of anders verwoord: links en rechts kunnen niet zonder elkaar. Niet langer of dit, of dat, maar én én. Hierbij kunnen we leren van de Balkan, waar zelforganisatie een overlevingsstrategie is. Maar we hebben ook de grote schaal nodig, aldus Schrijnen. Groter denken biedt kansen. Hij noemde onder meer het doortrekken van de Randstadrail naar Scheveningen, waarmee Rotterdam een directe verbinding naar de kust krijgt.
Ook MCD-scriptieprijswinnaar Hans-Hugo Smit ziet kansen in de stad, mits er meer vraaggericht ontwikkeld wordt: ‘Gebiedsontwikkeling moet meer gaan aansluiten bij behoeften van eindgebruikers. Dat gebeurt nu niet voldoende, en dat gebeurt ook niet vanzelf. Daarvoor moeten partijen gewoontes en opvattingen uit het verleden herzien en institutionele barrières worden geslecht’. Een onderbouwd pleidooi voor zelfreflectie door professionals en het aangaan van het gesprek.
Gesprekken over de stad, haar bewoners en kansen. Veel ontwikkelingen kenmerken zich op dit moment door een lagere ontwikkelsnelheid, een divers en kleinschalig aanbod, strategieën voor tijdelijkheid en een roep om flexibiliteit. Robuuste concepten kunnen houvast bieden in onzekere tijden. Evenals kennis van en inleving in de behoefte van de uiteindelijke gebruikers. Mooie uitdagingen voor MCD 10, waarin professionals uit verschillende organisaties, links en rechts samenkomen.
Zie voor het complete verslag van de MCD bijeenkomst: ‘Een kans: dwars door de crisis heen’
Door Agnes Franzen
Strategisch adviseur SKG/TU Delft en medeoprichter/hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu (2010-2017)
