Maatschappelijke ontwikkelingen als spiegel voor gebiedsontwikkeling

De effecten van vergrijzing worden steeds tastbaarder, net als de wensen van de jongere generaties. De nieuwe realiteit in vastgoed is op steeds meer plekken zichtbaar. Na de leegstand van kantoren, zien we nu een andere retailmarkt, verschuivingen in horecagebruik, een groei van transformatie en een aantrekkende woningmarkt. Steeds vaker is sprake van samenwerking tussen verschillende sectoren. Hoe vinden we de nieuwe wegen? Welke verbindingen tussen bedrijven, institutionele partijen en gebruikers dragen bij aan een welvarende samenleving en een lerende economie? Wat is de toekomst van mass-customization en wat kunnen we hierbij leren van andere industrieën, zoals de auto-industrie (kies kleur, opties, uitvoering, materialen, extra's in je woning)? Kunnen we de data die door woninggebruik worden gegenereerd actief gebruiken, en zo ja, hoe? Wat kunnen we opsteken van het groeiende aantal diensten die de klant ontzorgen, zoals Nest, een slimme thermostaat? Of welke lessen kunnen we trekken uit de samenwerking tussen fietsmaker VANMOOF en Vodafone? De combinatie van simkaarten met fietsen betekent dat fietsen altijd zijn op te sporen. Dat opent mogelijkheden voor anti-diefstal en nieuwe vormen van fietsdelen en -huren. En de toenemende aandacht voor robotica (zelfrijdende auto's vallen daar ook onder) heeft misschien wel zijn weerslag op de stad van de toekomst.

Dit jaar zetten de technologische ontwikkelingen breed door. Wat behoudt zijn waarde in de vastgoedmarkt en waar zit de innovatie? Aan welke maatschappelijke uitdagingen kan vastgoedontwikkeling in combinatie met technologische innovaties een bijdrage leveren? De impact van technologie op het publieke en private domein is interessant: Wat is de rol van de overheid, burger, bedrijven, kennisinstellingen, studenten, etc. binnen de technologie? Andere aspecten zijn de financiering en het beleid van technologie in de stad. Naar verwachting wordt er binnenkort over de besluitvormingsprocessen, flexibele bestemmingsplannen en investeringsbeslissingen binnen dat gebied geschreven, alles gelinkt aan hoe technologie wel of niet een plek kan krijgen in gebiedsontwikkeling. Een laatste aspect is leren van bestaande SMART cities waar technologie al een rol heeft in de stad. Onze taak is deze steden in de gaten te houden, te analyseren en er lessen aan overhouden.

In de context van deze ontwikkelingen is technologie gekozen als thema voor ons jaarcongres.

Dit jaar is er natuurlijk ook weer aandacht voor de woningmarkt en de uitdagingen in het middensegment. Welke mensen maken de overstap van de sociale huur naar de middeldure huur en op welk moment? Wat is het effect van de komst van micro-appartementen op goede locaties? Hoe populair zijn die micro-appartementen bij de consument? Wat doet de verdichting met de stad?

We blijven de ontwikkelingen in wet- en regelgeving volgen, met aandacht voor de Omgevingswet, grondbeleid en het verdere ‘ontslakken’. Eind vorig jaar stond het klimaatakkoord in Parijs volop in de aandacht. Dat onderwerp raakt aan verschillende aspecten in gebiedsontwikkeling. Hoe schalen we de huidige verduurzamingstechnologieën voor bestaande bouw op? En hoe gaan we partijen die nog nooit eerder hebben samengewerkt bij elkaar krijgen om dit projectmatig op te pakken? Nationaal beleid is nog niet voldoende om de technologieën op een 'level-playing field' te krijgen met huidige energievoorzieningen in de stad. Hoe richten we het zo in dat projecten ter verduurzaming, ook van bestaande bouw, economisch interessant zijn voor alle betrokken actoren, inclusief de gebruikers? Ook zoomen we dit jaar verder in op wat circulariteit betekent voor gebiedsontwikkeling. Hernieuwbare energie, gesloten kringlopen van voedsel en materialen: de overgang naar een circulaire economie heeft grote effecten op de ruimtelijke layout en vereist technische, organisatorische en institutionele veranderingen. Kersverse TU Delft professor Urban Development Management Ellen van Bueren ging uitgebreid in op deze aspecten tijdens haar intreerede ‘The Great Urban Bake Off’ in november 2015.

Een aantal zaken is vorig jaar onderbelicht gebleven, mede omdat er nog weinig beweging was. Dit jaar verwachten we meer te kunnen delen over andere vormen van PPS, samenwerkingsmodellen en bijbehorende selectieprocessen, contractvormen en (buitenlandse) financiering. We vervolgen de serie over competenties en leiderschap in de planning en hebben aandacht voor de uitdagingen in de zorg, erfgoed, klimaatbeleid, circulaire economie, energie, en conceptontwikkeling. Nederland is het komend half jaar voorzitter van de Europese Unie. Hierbij past het volgen van de Europese Agenda Stad. Hoe kunnen we samenwerken aan de toekomst van Europese steden en succesvolle voorbeelden delen. We blijven aandacht houden voor wat we kunnen leren van internationale projecten.

Tot slot. Gebiedsontwikkeling.nu blijft de actualiteit volgen en bijdragen leveren aan het ontsluiten van onderzoek, aan maatschappelijke uitdagingen en aan het signaleren van trends en agenderen van kwesties. Vorig jaar hebben we een aantal nieuwe formats geïntroduceerd en zijn we meer met video gaan doen. Uit de bezoekersstatistiek blijkt dat dit zeer gewaardeerd wordt, dus gaan we hiermee door. Ook interviews met onderzoeker versus professional uit de praktijk en dubbelinterviews zetten we voort en we blijven projecten volgen. Niet alleen met aandacht voor de inhoud, maar ook juist voor proceservaringen.

De maatschappij staat niet stil. Technologische, economische, sociale én politieke ontwikkelingen hebben hun weerslag op gebiedsontwikkeling. Zoek naar kansen voor strategische allianties om aan duurzame en leefbare leefomgevingen te bouwen.