Minister Blok blijft koersvast: afspraak is afspraak

Na de heftige crisis is het van groot belang dat de woningmarkt weer een beetje normaler functioneert. De huidige minister, Stef Blok maakt steeds opnieuw melding van het feit dat de interventies van de Rijksoverheid daarbij maar een beperkte invloed hebben. Maar tegelijkertijd: die beperkte invloed moet niet een zwabberend beeld vertonen, moet consequent zijn. Inzetten op betere ‘loan to value’ doe je over een langere, afgesproken periode. Dus als de Nederlandsche Bank dan denkt dat het wel wat sneller kan omdat de markt aantrekt, moet je je als overheid betrouwbaar tonen. Niet hals over kop een aanpak die nog maar net is ingezet weer veranderen. Stef Blok vindt het belangrijk dat de overheid betrouwbaarheid en consequent gedrag laat zien en zei “neen” tegen de Bank.

Evenzo is de reactie van Blok op het idee om de verhuurdersheffing ter discussie te stellen stoïcijns consequent: die is vastgesteld en daarmee een gegeven. Belangenorganisaties als Aedes (en ook enkele gemeenten) blijven fulmineren. Niet erg realistisch. Bijna iedereen begrijpt dat ook de corporaties een bijdrage moesten leveren aan het gezond maken van de rijksbegroting. Alleen puristen denken dit nog af te kunnen wenden. Verloren energie.

Minster Blok heeft een helder beeld neergezet (en in wetgeving weten te vertalen) over wat de rijksoverheid nog doet en wat des gemeentes is. Daarin past vaak geen rijksinterventie, ook niet als het EIB becijfert dat er de komende tijd nog één miljoen woningen nodig is. Des te meer is daar een verantwoordelijkheid voor provincies. Die moeten deze alarmerende cijfers vertalen naar aanpassingen in hun provinciale structuurvisies. Maar ook voor gemeenten ligt daar een belangrijke taak: wat kan mijn gemeente bijdragen aan deze immens grote, en soms onverwachte, vraag naar woningen? Coalitiepartij PvdA zit met woordvoerder Jacques Monasch dus op een verkeerd spoor als hij de minister aan het werk wil zetten. Provincies en gemeenten zijn aan zet. En die hoeven zich van Kamerleden niet al te veel aan te trekken (gelukkig).

Blok heeft met de nieuwe Woningwet een belangrijke verantwoordelijkheid voor het goed functioneren van de woningmarkt bij anderen gelegd, met name bij gemeenten. Dat wordt nog wennen. Van groot belang is dat gemeenten dat niet “bureaucratisch” oppakken. De geboden ruimte moet maximaal worden benut. Maar gemeenten kunnen dat alleen echt goed invullen als corporaties en andere marktpartijen daarbij intensief worden betrokken. De tijd dat we dit vanachter de tekentafels konden regisseren is (als het al ooit kon) definitief voorbij.
Gemeenten krijgen meer mogelijkheden om in prestatieafspraken met corporaties de marsroute uit te zetten. Prima: gemeentebesturen zijn democratisch gekozen dus horen daarin een belangrijke stem te hebben. Maar ook nu is er al weer een Kamerfractie (ditmaal de SP) die de minister vraagt om in actie te komen omdat gemeenten te weinig initiatief zouden tonen en te weinig vakkennis over volkshuisvesting meer in huis hebben. Hoewel daarin best een kern van waarheid zou kunnen zitten: hier is geen rol weggelegd voor de minister en ook dus is het ook geen onderwerp voor Kamervragen. Dit type Kamervragen hoort thuis in het rijtje “Vindt de minister niet dat de gemeente X beter Y zou kunnen doen?” Daarop hoort geantwoord te worden: “Ik ga daar niet over.”

Sinds kort schaart ook de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur zich in het koor dat zingt dat het roer helemaal om moet. Hypotheekrenteaftrek is volgens deze Raad niet meer van deze tijd in hun advies ''Wonen in Verandering''. Volgens één van de leden, prof. dr. W. Vanstiphout, hebben mensen steeds meer wisselende banen en wisselende inkomens. Daarom zouden ze ook vaker willen huren maar dan worden ze gestraft omdat ze geen hypotheekrenteaftrek krijgen. Minister Blok maakte meteen al bij de overhandiging van dit advies duidelijk dat hij daar niets van moet hebben. En terecht: er is nog maar heel recent een afbouwtraject voor de hypotheekrenteaftrek afgesproken. Niets is zo slecht om je op dat punt als overheid onbetrouwbaar te tonen. Afspraak is afspraak.

Nu de woningmarkt weer aantrekt (overigens niet overal in ons land) zullen er vaker van dat soort oprispingen komen: meer rijkssubsidies, meer rijksbemoeienis en lopende afspraken over de woningmarkt (m.n. de hypotheekaftrek) ter discussie stellen. Goed om daarbij koers te houden.
Valt er dan helemaal geen commentaar te leveren op het beleid van deze minister? Ja zeker, bijvoorbeeld op de merkwaardige, recente manoeuvre om roomser dan de paus om te gaan met de Nibudnormering voor vestrekking van hypotheken. Was niet nodig geweest om toch koers te houden. Maar voor het merendeel van het beeld geldt dat gewoon een aantal jaren uitvoering geven aan wat is afgesproken, bijdraagt aan stabilisering van de woningmarkt. Het kabinet heeft op een aantal onderdelen de voorgenomen beleidswijzigingen tot stand gebracht en in wetgeving vertaald. Sommigen roepen dat ze daarmee zijn uitgeregeerd. Het tegendeel is waar: juist het in uitvoering brengen van de nieuwe beleidslijnen is zeer belangrijk en vraagt aandacht van bewindslieden. Niks uitgeregeerd: regeren is ook zorgen dat het beleid in de praktijk ook echt gaat werken. De onderwaardering bij sommige politici en vaak bij journalisten voor die praktijk is onterecht.