Niet water en bodem sturend, maar de bodem in om het water tegen te houden

Twee zomers geleden zorgden gigantische regenbuien voor enorme schade in Duitsland, België en Limburg. Zulke hoeveelheden neerslag in zulke korte tijd zijn zeldzaam, maar door het veranderende klimaat niet meer uniek en niet meer plaatsgebonden. Door de problemen in Limburg vroegen partijen in de rest van Nederland zich af: wat als wij zulke buien voor ons kiezen krijgen? De resultaten van de ‘bovenregionale stresstesten’ in Zuid-Holland waren zorgwekkend. Grootschalige neerslag zou leiden tot “ongekende wateroverlast, waarbij de schade dan in de orde van miljarden loopt. Op veel plaatsen komt water op het maaiveld en op straat te staan (enkele dagen tot meer dan een week).”

Opvang ondergronds

In en rondom de Japanse hoofdstad Tokio stellen gebiedsontwikkelaars zichzelf de ‘wat als wij-vraag’ al een stuk langer. Bloomberg nam een kijkje onder de grond in Tokio in 's werelds grootste ondergrondse faciliteit voor het opvangen en omleiden van hemel- en overstromingswater. Een netwerk van enorme tunnels, koepels en schachten moet de stad en de directe omgeving beschermen tegen overstromingen, orkanen en ander noodweer – met de bijbehorende wateroverlast. De aanleg van het stelsel, het zogeheten G-Cans Project, werd al in 2006 afgerond en kostte destijds al twee miljard dollar.

Maar zelfs de pioniers- en voorbeeldrol die Japan heeft op het gebied van bescherming tegen extreem weer, is niet voldoende om Tokio en omgeving voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering. Althans, dat zeggen Japanse overheidsfunctionarissen die al jarenlang de taak hebben het land te beschermen tegen extreem weer. De meer dan 100 rivieren in de regio brachten altijd al overstromingsrisico’s met zich mee. Maar de experts maken zich zorgen om de steeds heviger buien en de frequentie waarmee de stortbuien over het land trekken.

“Hoewel Japan wereldwijd tot de koplopers hoort op het gebied van klimaataanpassing, verandert het klimaat zo snel dat, zoals je in land na land ziet, oude aanpassingsplannen gewoon niet goed genoeg zijn,” zegt expert Vinod Thomas van het Institute of Southeast Asian Studies in Singapore in het artikel. De razendsnelle verstedelijking in de regio zorgt er niet alleen voor dat het aantal mogelijke slachtoffers enorm snel stijgt. Hier wonen 37 miljoen mensen op 13.500 vierkante kilometer, waarvan 1,5 miljoen onder de zeespiegel. De bouwwoede slokt ook alle mogelijke ruimte op voor klimaatadaptatie op land.

Het G-Cans Project moet dan ook voor droge voeten zorgen. Vijf enorme ondergrondse schachten, stuk voor stuk groter dan het Vrijheidsbeeld in New York, vormen de ankers hiervan. Een 6,3 kilometer lange tunnel die 50 meter diep ligt, verbindt de vijf ruimtes met elkaar en leidt het water naar een gigantische, centrale bunker. “Het overstromingstunnelsysteem is bestand tegen overstromingen die eens in de eeuw voorkomen,” vertelde een ambtenaar tijdens een rondleiding aan Bloomberg. Tijdens tyfoon Hagibis in oktober 2019 bewees het systeem al 4.800 volle Olympische zwembaden vol regen aan te kunnen in 48 uur. De Japanse overheid schat al ruim twee miljard euro te hebben bespaard met de aanleg.

Alleen is zelfs deze inspanning (waarschijnlijk) niet voldoende. Deskundigen maken zich al jaren zorgen dat de weersomstandigheden zo extreem worden dat het G-Cans Project alleen niet voldoende is. Daarom is vorig jaar het honderden miljarden euro’s kostende Tokyo Resilience Project aangekondigd. Met dat geld wordt niet alleen het ondergrondse systeem uitgebreid, maar worden ook hele wijken naar hoger gelegen gebieden verplaatst. Het project verdubbelt de opvangcapaciteit van hemelwater in de regio. Tevens wordt kunstmatige intelligentie ingezet om de hoogte van speciale ‘zeemuren’ in te schatten die lagergelegen gebieden moeten beschermen. Alles om de inwoners van Tokio droge voeten te laten houden.