Nederland polder

Nieuw omgevingsbeleid dreigt technocratische exercitie te worden

6 oktober 2017

3 minuten

Nieuws Het omgevingsbeleid staat in de steigers. Dat beleid voegt voorheen gescheiden beleidssectoren als ruimtelijke ordening, natuur en milieu samen. Er komt een Omgevingswet, en op de ministeries wordt hard gewerkt aan een Omgevingsvisie. Maar het nieuwe omgevingsbeleid dreigt een technocratische exercitie te worden, stelt Ries van der Wouden in de PBL policy brief ‘Omgevingsbeleid op een tweesprong’. De discussie gaat vooral over beleidssectoren, transities en systemen. Terwijl het vooral een maatschappelijke opgave is en zou moeten gaan over de leefwereld van de burgers in Nederland.

Omgevingsbeleid is maatschappelijke opgave

Deze maatschappelijke opgave is groter dan ooit, gezien de groei van het maatschappelijk onbehagen. Voor een deel van de bevolking is het beleidssysteem te ver af komen te staan van hun leefwereld. Het risico van ‘gescheiden werelden’ groeit: gescheiden naar onder meer opleiding, inkomen, regio en etnische achtergrond. Dit heeft gevolgen voor het omgevingsbeleid omdat die gescheiden werelden ook geografisch zichtbaar worden.

Het risico van gescheiden werelden pleit voor andere, aanvullende thema’s op de beleidsagenda. Zo verdienen culturele identiteit, gemeenschap en ruimtelijke selectiviteit meer aandacht in het omgevingsbeleid, dat nu wordt gedomineerd door langetermijnopgaven op het gebied van de economie, het klimaat, landbouw, infrastructuur en verstedelijking. De huidige situatie biedt daarvoor kansen. Zo heeft de politieke aandacht voor de gevolgen van de aardgaswinning in Groningen niet alleen geleid tot een aanpassing daarvan, maar ook tot een gestegen regionaal bewustzijn en culturele identiteit onder de Groningers.

Omgevingsbeleid niet beperken tot Rijk

De ambitie van het omgevingsbeleid zou moeten zijn om te zoeken naar de thema’s die de verschillende agenda’s verbinden. Die van de centrale en decentrale overheden, van burgers en bedrijven, over maatschappelijke scheidslijnen heen.

Het is een uitdaging om hier een echte nationale visie van te maken, en die visie niet te beperken tot het takenpakket van de Rijksoverheid alléén. Daarvoor is aandacht nodig voor de positie van de decentrale overheden. Die hebben door decentralisatie hun takenpakket de afgelopen decennia zien groeien, maar zijn voor hun inkomsten nog grotendeels afhankelijk van de Rijksoverheid. Een aanpassing van het systeem van belastingheffing kan daar meer evenwicht in brengen.

Regiodeals sluiten

Het regionale schaalniveau tussen provincies en gemeenten is gestaag in belang toegenomen, onder meer vanwege de schaalvergroting van het daily urban system. Er zijn grote verschillen tussen de regio’s, die in het openbaar bestuur nu geen positie hebben.

Om het bestuurlijke ‘regionale gat’ te dichten lijkt niet zozeer bestuurlijke reorganisatie, maar een flexibele en opgavegerichte invulling van regionale governance de best begaanbare weg. Naar analogie van de ‘city deals’ zou moeten worden overwogen om ‘regiodeals’ af te sluiten, afspraken tussen centrale en decentrale besturen en maatschappelijke organisaties met het doel de regionale beleidsruimte te vergroten.


Dit is een artikel van PBL en verscheen eerder op PBL.nl. Lees hier de volledige policy brief.


Cover: ‘Nederland polder’



Meest recent

GO weekoverzicht 17 april 2025 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van langdurige en snelle impact in de toekomst

Deze week waren snelheid en impact de sleutelwoorden op Gebiedsontwikkeling.nu. In Rotterdam, Amsterdam, Den Haag én in Nieuw-Zeeland. En columnist Aeisso Boelman helpt met een overlevingspakket voor het vakgebied.

Weekoverzicht

17 april 2025

Brasa Village door Martine Goulmy (bron: Ymere)

Het geheim van een van de snelste gebiedsontwikkelingen in Nederland

In Amsterdam Zuidoost werken drie woningcorporaties en de gemeente aan de ontwikkeling van 520 flexwoningen in tweeëneenhalf jaar tijd. Een recordtijd die mede mogelijk is door een andere inrichting van het ontwikkelproces en het nemen van risico’s.

Casus

17 april 2025

Sessie Grond voor GO door Sander van Wettum (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

SKG Jaarcongres 2025: de oogst van de deelsessies, deel 2

Ook het afgelopen SKG Jaarcongres waren er weer twee rondes met kennissessies. De thema’s varieerden van de aanpak van transformatiegebieden tot en met het leren in en van gebiedsontwikkeling. Dit zijn de verslagen van ronde twee.

Verslag

16 april 2025