Nieuwe Amsterdamse wijk Houthaven krijgt vorm

Een negentig meter hoog gebouw in de vorm van een gigantische stoel. De voorbereidingen voor het Pontsteigergebouw in de Houthaven zijn onlangs van start gegaan. Enkele weken geleden is in het water van de haven begonnen met het slaan van de damwanden. Het Pontsteigergebouw is het meest opvallende ontwerp in het havengebied dat in de komende jaren van rommelgebied naar een woonwijk transformeert.

Eilanden

Het vaste land achter de Spaarndammerdijk wordt in stroken afgegraven. De zeven schiereilanden die daardoor ontstaan, worden aan de uiteinden verlengd, waardoor ze het IJ insteken. De vorm van de eilanden doet denken aan de landtongen zoals die ook in de oude haven bestonden. Op de groene, autoluwe wooneilanden komen niet alleen ongeveer tweeduizend woningen, maar ook voorzieningen die bij een stadswijk horen: scholen, horeca, en een zorginstelling. In de getransformeerde Houthaven woont straks bijna iedereen aan het water en kunnen bewoners een bootje voor de deur leggen. Naast de woonboten die terug kunnen keren in het vernieuwde havengebied, komen er niet alleen extra ligplaatsen, maar ook drijvende waterwoningen.

Duurzaam

De nieuwe wijk in de Houthaven moet een klimaatneutrale wijk worden. Dat hebben gemeente en marktpartijen zo met elkaar afgesproken. Dat betekent dat de ontwikkelaars in de Houthaven milieuvriendelijk bouwen, met extra aandacht voor energie- en materiaalgebruik. Daarnaast is het de bedoeling dat de gehele energiebehoefte duurzaam opgewekt wordt. De Houthaven krijgt een aansluiting op het Stadswarmtenet, met restwarmte van de vuilverbrandingsinstallatie in het naastgelegen westelijke havengebied en de overige duurzame energieopwekking zal op locatie plaatsvinden.

Tunnel

Over een paar jaar kijken de bewoners van de bestaande Spaarndammerdijk niet direct tegen de nieuwe woningen in de Houthaven aan. Zij hebben uitzicht op een park van vier voetbalvelden groot, met daarachter de eilanden in het IJ. De nieuwe wijk in de Houthaven wordt nu nog van de oude stad gescheiden door een weg. Om de Spaarndammerbuurt stedenbouwkundig aan te laten sluiten op het toekomstige eilandenrijk is besloten om een tunnel aan te leggen. Op het dak van de Spaarndammertunnel komt een park dat beide buurten met elkaar verbindt. De werkzaamheden daarvoor starten in de zomer van 2016 en moeten eind 2017 zijn afgerond.

Crisis

De ontwikkeling van de voormalige houthaven heeft op zich laten wachten. De crisis is daarvan de voornaamste oorzaak geweest. Diverse partijen, met name woningcorporaties, moesten zich door de economische malaise terugtrekken. Zo zou het Pontsteigergebouw, waar 366 appartementen in komen, aanvankelijk door een ontwikkelcombinatie met onder meer de corporaties De Key, Rochdale en Ymere gebouwd worden. Lange tijd leek het er op dat het gebouw er nooit zou komen. Ook Stadgenoot, dat een deel van de eilanden zou bebouwen, moest afzien van een bijdrage aan de herontwikkeling van het transformatiegebied. De woningcorporaties bouwen wel sociale huurwoningen. Zo tekende Ymere samen met ontwikkelaar BPD onlangs een overeenkomst met de gemeente Amsterdam. Ymere bouwt ruim 80 sociale huurwoningen, BPD ruim 300 koopwoningen, verdeeld over vijf eilanden. Nu marktpartijen de posities van woningcorporaties hebben overgenomen, kan de herontwikkeling van de Houthaven doorgaan.

Tussentijd

Hoewel de crisis de voornaamste reden is geweest voor de vertraging van de bouw, heeft het gebied er niet geheel ongebruikt bijgelegen. Diverse bedrijven en woonbootbewoners hebben er al jaren een plek, in 2014 is het Amsterdam Theater geopend, was er een stadsstrand, woonden er studenten in containers en was er horeca te vinden. Zoals in het bijzondere REM-eiland. Vanaf dat platform zond TV Noordzee in 1964 van buiten de Nederlandse territoriale wateren, illegale commerciële televisieprogramma’s uit. In 2008 kocht Woonstichting De Key het REM-eiland waarna het is opgeknapt en verbouwd tot restaurant op 22 meter hoogte met uitzicht over de haven en het IJ. Als vooruitgeschoven post diende het platform vanuit een idee van placemaking ook om mensen bekend te maken met een onbekend gebied dat langzaamaan onderdeel van de stad moet worden.

Aanjagers

Omdat door de crisis meerdere projecten, waaronder die in de Houthaven, op zich lieten wachten, probeerde de gemeente Amsterdam onder meer zelfbouw te stimuleren. Een vorm van bouw die toen nog maar mondjesmaat gebeurde in de hoofdstad. De Houthaven was in 2011 een van de eerste locaties waar particulieren in groepen hun ideale woning mochten bouwen. Daarmee zijn zij niet alleen pioniers in het havengebied, maar is in de stad ook kennis opgedaan met collectieve zelfbouwgroepen.

Blok 0 wordt als eerste ontwikkeld en bestaat uit negen kavels voor collectieve zelfbouw, die veelal door architecten en kleine marktpartijen worden begeleid. Naar verwachting nemen de eerste bewoners nog dit jaar hun intrek. Blok 0 is onderdeel van een reeks hogere gebouwen dan in de rest van de wijk. De gebouwen van maximaal acht verdiepingen hoog dienen als barrière voor het geluid uit het westelijk havengebied, het deel van het Amsterdamse havengebied dat nog wel vol in bedrijf is.

2022

Nu de transformatie van de Houthaven op gang komt, is het de verwachting dat het tot ongeveer 2022 zal duren voordat de eilanden bebouwd zijn en Amsterdam er een nieuwe duurzame woonwijk bij heeft.

Lees verder:

- Samenwerken aan een energieneutrale wijk
- Sessie A 'Piushaven Tilburg, binnenstedelijk levend podium'
- Piushaven Tilburg
- Verstandig beleid voor de oplevende woningmarkt
- Almere Hout Noord - Wijk voor initiatieven
- Katendrecht - grootscheepse transformatie