“Ondanks de toegezegde miljarden komen we geen stap verder”

De woningnood en het klimaatprobleem waren de afgelopen dagen twee van de centrale thema’s in Den Haag. Van de Troonrede van koning Willem-Alexander tot de debatten in de Tweede Kamer tijdens de Algemene Beschouwingen: deze twee cruciale onderdelen van gebiedsontwikkeling waren nooit ver weg.

2 miljard

Het belang van deze thema’s kwam ook naar voren in de financiële plannen. Een miljard euro extra voor de woningmarkt om sneller betaalbare woningen te kunnen bouwen, ruim 1,3 miljard voor de verdere verduurzaming van gebouwen en woningen, en 6,8 miljard extra voor het aanpakken van klimaatverandering.

Gisterenavond kwam daar nog als klap op de vuurpijl de verlaging van de verhuurderheffing met 500 miljoen bij. Ook worden de energiekosten van burgers met 375 miljoen euro verzacht. Deze nieuwe plannen zijn onderdeel van de deal van in totaal 2 miljard euro tussen de oude coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, gesteund door oppositiepartijen PvdA en GroenLinks.

Chagrijn

“Het is het maximale wat je had kunnen verwachten, maar het is niet genoeg.” Zo vat hoogleraar gebiedsontwikkeling en dijkgraaf Co Verdaas de plannen samen. Hij roemt de aandacht die er is voor de verschillende thema’s binnen zijn vakgebied, maar hij mist een samenhangend perspectief en aandacht voor de uitvoering - ondanks het feit dat hij die ook niet had verwacht. “Het is niet meer dan een begin”, zo omschrijft hij de Prinsjesdag-plannen. “Inhoudelijk perspectief voor de middellange termijn ontbreekt, omdat de Tweede Kamer te klein was geweest als het demissionaire kabinet dat wél had gedaan. Logisch, maar het helpt niet om tot resultaat te komen.”

Verdaas is wel blij met de urgentie waarmee het klimaatdebat door nagenoeg alle partijen wordt gevoerd. “Klimaat als item begint politiek neutraal te worden. Bijna alle partijen praatten de afgelopen dagen in termen als: dit is het moment, we moeten wat doen. Samen met de woningmarkt gaat dit thema niet meer van de agenda. Dat is positief. De fase van agendering is geweest, maar nu moeten er ook plannen gemaakt worden.”

Want ondanks de miljarden die nu al worden vrijgemaakt voor klimaat en woningbouw, weet Verdaas ook dat de echte knopen pas worden doorgehakt als er een nieuw kabinet komt. “Er is een miljard vrijgemaakt voor de woningmarkt, maar Ollongren gaat samen met de Kamer invullen hoe dat geld precies wordt besteed. Het chagrijn in de Tweede Kamer over het ontbreken van perspectief is logisch, maar het kabinet kan ook niet veel meer.”

Geen stap verder

Wonderen had de hoogleraar gezien de positie van het demissionaire kabinet dus niet verwacht, wat niet wegneemt dat Verdaas zich zorgen maakt om het gebrek aan samenhang tussen de gepresenteerde plannen. “Tot een paar jaar geleden konden we per project met elkaar polderen, deed iedereen wat water bij de wijn en gaven we elkaar aan het eind een hand. Dat kan nu echt niet meer. De opgaven zijn nu zo groot dat alles met elkaar samenhangt. Je hebt niets aan een miljard voor extra woningen als je geen rekening houdt met de stikstofuitstoot.”

Verdaas miste in de plannen en het debat de afgelopen dagen daarom de bereidheid van de partijen om de samenhang tussen belangrijke thema’s onder ogen te zien. “Het besef dat dit soort projecten regionaal of zelfs nationaal richting nodig heeft is er niet. De oplossingen voor klimaat, stikstof, bereikbaarheid, woningmarkt en energietransitie moeten op systeemniveau gevonden worden. Anders komen we ondanks alle toegezegde miljarden geen stap verder. Dat inzicht is nog niet ingedaald.”