Casus Zorgorganisatie Siza heeft gebieds- en vastgoedontwikkelaars VanWonen en BPD (Bouwfonds Property Development) benoemd tot ontwikkelende partijen voor de herontwikkeling van Het Dorp in Arnhem. De herontwikkeling omvat een totale transformatie van het gebied naar een inclusieve woon- en leefomgeving, waar regulier wonen en zorgaanbod voor bewoners van Het Dorp op innovatieve wijze hand in hand gaan. Halverwege januari werden de plannen gepresenteerd aan inwoners en omwonenden van Het Dorp.
Het Dorp ligt in de bosrijke omgeving van Arnhem-Noord en is bijna 60 jaar geleden ontstaan. Het was de eerste woongemeenschap in Nederland waar mensen met een beperking zelfstandig konden wonen. Het vastgoed in Het Dorp is toe aan vernieuwing en sluit niet meer optimaal aan op de huidige behoeften. Daarbij is de zorgvraag aan verandering onderhevig, net als de vorm waarin zorg wordt verleend. Mensen hebben steeds meer behoefte aan een leefomgeving waarin zij, ondersteund door technologie, regie hebben over hun eigen leven en in verbinding staan met hun omgeving.
Zorgorganisatie Siza heeft zich tot taak gesteld Het Dorp klaar te stomen voor de toekomst. Ontwikkelcombinatie VanWonen/BPD maakte (in samenwerking met Koschuch architects, Marc Koehler Architects en Buro Harro) de winnende planvisie voor deze toegankelijke en inclusieve leefomgeving. Deloitte Real Estate, Houthoff, 4Building en plein06 begeleidden Siza in het tenderproces.
Bestuurder van Siza Rob Hoogma: "De planvisie van VanWonen/BPD geeft een goede invulling aan onze behoefte om opnieuw baanbrekend te zijn in de (mindervalide) zorg met een prettige woonomgeving voor onze bewoners, met als vertrekpunt de wijze waarop een omgeving invloed kan hebben op optimaal gezond samenleven. De ervaring met transformatie naar multifunctionele en eigentijdse leefgebieden was voor ons doorslaggevend om voor Van Wonen/BPD te kiezen."
Sanne Uiterwaal, Directeur Acquisitie van VanWonen: "We zijn verheugd met het vertrouwen van Siza om vernieuwde betekenis te geven aan een wijk waar mensen met elkaar, met en zonder zorgbehoefte, samen leven in een groene, kwalitatieve en inclusieve woonomgeving. Waar we met zorgverleners en huidige en nieuwe bewoners samen werken aan een nieuwe toekomst voor Het Dorp. Dat maakt dit project uniek."
Regulier woningaanbod | Samenwerkingspartners Het Dorp
Wonen voor mensen zonder en met een beperking
In de planvisie van de ontwikkelcombinatie wordt de zorglocatie volledig getransformeerd naar een groene woonplek dichtbij de stad. Ontwikkelingsmanager Henri Schimmel van BPD: "Bijzonder aan deze herontwikkeling is dat er op deze plek nu ook regulier woningaanbod komt in een prachtige woonwijk in het groen, vlakbij de Arnhemse binnenstad. Er komen ruim 100 architectonisch hoogwaardige en duurzame woningen voor onder andere gezinnen op een van de mooiste plekken in Arnhem. We streven ernaar om gezinsleden met een zorgvraag thuis te kunnen laten wonen, omdat zorgaanbod en een veilige omgeving in het gebied gegarandeerd zijn."
Voor bewoners met een beperking verrijst een nieuw woonzorgconcept met 84 appartementen, inclusief veel eigentijdse voorzieningen, zoals een sportdaklandschap en mobiliteitshuis, en parkeerfaciliteiten. Het Dorp wordt een inclusieve wijk met aandacht voor leefbaarheid, zelfredzaamheid en toekomstbestendigheid. Verbinding en ontmoeting worden extra gestimuleerd in de bosrijke parken en collectieve binnentuinen. Een centrale ontmoetingsplek wordt het dorpsplein, met onder andere een brasserie. Op het dorpsplein worden buurtactiviteiten georganiseerd voor zorg- en buurtbewoners.
Zicht op het dorpsplein | Samenwerkingspartners Het Dorp
Healing environment
In de uitwerking van het ontwerp voor de gebouwen en de openbare ruimte is omgevingspsychologie centraal gesteld, gericht op het verbinden van mens, omgeving, gedrag en welzijn. De focus van een healing environment ligt op de vijf elementen: natuur, frisse lucht, daglicht, rust en veiligheid. Zo speelt het zien en ervaren van natuur en frisse lucht, zowel op het terrein als in de gebouwen, een belangrijke rol. Ook worden er in de woonomgeving heldere oriëntatiepunten aangebracht.
Veel daglicht en het van buiten naar binnen halen van de natuur worden onder andere gerealiseerd door de architectuur van Koschuch architects en Marc Koehler Architects en het landschapsontwerp van Buro Harro. Voor de gebouwen wordt gebruik gemaakt van materialen die opgaan in de omgeving en een vriendelijke en gastvrije uitstraling hebben. Bewoners worden zoveel mogelijk in contact met de natuur gebracht door de aanwezigheid van grote raampartijen, royale balkons en (dak)terrassen. De omgeving is goed toegankelijk met goede zichtlijnen en verlichting.
Daarnaast spelen privacy, autonomie en bewegingsvrijheid een belangrijke rol. Mensen kunnen kiezen tussen reuring en rust, in gebouw en omgeving. En er zijn diverse mogelijkheden voor het maken van ‘rondjes', te voet, met de rolstoel of op de fiets. Ook sporten en spelen in de openbare ruimte wordt volop gefaciliteerd door (natuurlijke) speeltoestellen en groenzones die voor allerlei gebruik geschikt zijn.
Regulier woningaanbod | Samenwerkingspartners Het Dorp
Klimaatadaptief en circulair
Bij de herontwikkeling wordt zeer bewust omgegaan met energie en gebruik van natuurlijke materialen. De gebouwen zijn zo ontworpen dat ze flexibel zijn. Essentiële elementen zijn hernieuwbaar, hergebruikt of herbruikbaar. Gebouwen kunnen zodoende bij een veranderende vraag opnieuw ingedeeld worden, wat sloop op lange termijn voorkomt.
De gebouwen en woningen worden voorzien van een mix aan duurzame en geavanceerde energiesystemen met veel aandacht voor wooncomfort, zoals optimale verwarming en koeling. Daarnaast is er voor het openbaar gebied aandacht voor klimaatadaptatie. Hemelwater wordt lokaal opgevangen en geïnfiltreerd en er wordt 2 hectare groen toegevoegd aan het gebied. In en rondom de gebouwen ontstaan nieuwe nestmogelijkheden voor dieren. Het Dorp geeft zodoende betekenis aan de vraag naar een gezond en duurzaam leven en is daarmee klaar voor de toekomst.
Het Dorp
In 1962 werd met 'Open Het Dorp' de aftrap gegeven voor een unieke ontwikkeling. Met Mies Bouwman als boegbeeld werd via een grote inzamelingsactie in een radio- en televisieprogramma ruim 12 miljoen gulden ingezameld. Met dat geld is Het Dorp gebouwd, de eerste woongemeenschap in Nederland voor mensen met een beperking. De realisatie van Het Dorp in Arnhem was een grootse stap in de emancipatie van mensen met een beperking. De uitgangspunten van toen zijn nog altijd actueel. Tegenwoordig speelt slimme inzet van technologie een grote rol, zodat mensen met een beperking zo zelfstandig mogelijk kunnen leven en meedoen in de samenleving.
Beelden: Samenwerkingspartners Het Dorp
Dit artikel verscheen eerder op BPD.nl
Cover: ‘Het Dorp01_Koschuch architects, Marc Koehler Architects en Buro Harro’
Door BPD
BPD | Bouwfonds Gebiedsontwikkeling
