Verslag In de Broodfabriek in Rijswijk vond donderdag 19 mei ‘Het Grote Duurzaamheidscongres’ plaats, georganiseerd door de gemeente Rijswijk. Ruim 400 bezoekers namen deel aan het programma waarin Rijswijk zich presenteerde als duurzame gemeente die –ondanks het succes van Rijswijk Buiten- volgens zichzelf nog genoeg te leren heeft.
Grote Duurzaamheidscongres 2016
De middag start met een Rijswijks onderonsje, op de bank nemen twee wethouders en de burgemeester van Rijswijk plaats. Moderator Inge Diepman legt de vinger gelijk op de zere plek: “De wijk RijswijkBuiten is één van de koploperprojecten in Nederland op het gebied van duurzaam wonen en leven. Iets om trots op te zijn als gemeente, maar als je naar de ranglijst van duurzame gemeenten kijkt, dan bungelt Rijswijk toch onderaan. Hoe komt dat en wat zijn de eerste stappen om te klimmen?” Volgens burgemeester Michiel Bezuijen is de lage positie vooral te wijten aan de omvang en staat van de bestaande woningvoorraad. Daar valt nog veel duurzaamheidswinst te halen.
Marloes Bosboom, wethouder duurzaamheid: “De eerste stap is in kaart brengen waar je goed in bent om van daaruit te vertrekken. Maar ook niet vergeten om tijdig focus aan te brengen.” De gemeente Rijswijk ziet het congres als een manier om samen met de partners kennis op te halen. En de gemeente moet vooral ook zelf het goede voorbeeld gaan geven. ”Afval scheiden en recyclen, elektrisch rijden en onze eigen daken benutten voor het opwekken van zonne-energie. Maatregelen van bovenop opleggen is niet onze manier, we geloven meer in stimuleren en participatie,” aldus Bosboom.
RijswijkBuiten is in de crisis gestart. Wat zijn de succesfactoren van RijswijkBuiten? “De crisis was een plus, duurzaamheid de sleutel om eruit te komen. De techniek was er, maar voor verbindingen was nog weinig aandacht. Wij wilden een totaalconcept, en we hebben kunnen leren van de fouten van onze voorgangers. “ stelt Ronald van der Mey, wethouder van RijswijkBuiten. Transformatie van bestaande voorraad is nu de grootste opgave, en gelukkig is energie nu ook een thema bij partijen in het veld.”
Salderingsregeling: een gratis accu?
In het tweede plenaire blok komen ook gasten van buiten aan het woord. Al snel spitst het gesprek toe op de salderingsregeling, een stimulatieregeling die duurzame energieopwekking stimuleert. Deze werkt goed, maar de overheid overweegt hem in 2020 stop te zetten. Een slechte zaak stelt Job Dura van ontwikkelaar Dura Vermeer: ”Ontwikkelende partijen hebben behoefte aan consistent beleid. Dan kun je investeren en gaan voor de lange termijn. De politieke dynamiek en omzwaaiingen in beleid kunnen de nekslag betekenen voor ingeslagen routes. Van der Meij: ”Het is ook belangrijk voor particulieren. Zij maken de overweging om wel of niet te investeren in zonnepanelen. Onzekerheid blokkeert stappen. Op dat vlak vragen wij helderheid van de landelijke overheid.” Meindert Smallenbroek van het Ministerie van EZ reageert: “De minister wil de regeling evalueren, waar zitten de voor- en nadelen? De regeling die er nu is, is in feite een soort gratis accu die bewoners cadeau krijgen. Maar gratis bestaat niet. Mensen zonder zonnepanelen of windmolens betalen deze kosten in feite. En dat kan zeker niet tot in lengte van dagen doorgaan. Een van de voordelen van verkiezingen is dat het een thema zal zijn, en er goed over nagedacht gaat worden. Net als over het hele fiscale pakket waaronder energiebelasting.”
Werken aan een huwelijk van minimaal 25 jaar
Job Dura gaat in op de rol van de ontwikkelaar als het gaat om duurzaamheidswinst in projecten. Bijzonder is het prestatiecontract dat Dura tekende voor RijswijkBuiten. “We zijn voor 25 jaar verbonden aan het project, en dat levert een beter product op. Al in de ontwerpfase kijk je met een andere bril en bouw je aan goede samenwerking en betere prestaties. Samen steek je veel tijd in puzzelen naar goede oplossingen.” Maar ook andere zaken zijn belangrijk voor succes, schetst Dura. “Je moet de keten mee zien te krijgen. Je kunt niet in een keer biobased materialen toepassen. De keten werkt weer op geheel eigen wijze, ze is op efficiëntie ingericht. Omgooien van bouwprocessen is duur en kost tijd.” Vergeet vooral niet om zaken integraal te bekijken, stelt Dura. “Met een betere EPC (Energie Prestatie Coëfficiënt) ben je er niet, je moet naar de gehele milieuprestatie kijken. Circulariteit, EPC, CO2 reductie, ESCo’s (Energy Service Company’s): het zijn allemaal losse onderdelen, het hele verhaal moet nog veel integraler worden. Om dat voor elkaar te krijgen, en te koppelen aan een rendabel investeringsplaatje, ben je al gauw vijf jaar verder.” Wat kunnen de gemeenten bijdragen? “Samenwerken op basis van transparantie en vertrouwen cruciaal. Risico’s, grondexploitaties en vastgoedontwikkelingen moet je met elkaar kunnen bespreken om te kijken wie waar garant voor kan staan en wie waar investeert.”
Wethouder Van de Mey beaamt het verhaal van Dura: ”Je moet de risico’s daar leggen waar men ze kan managen en kan beïnvloeden. Het heeft geen zin om risico’s die wet- en regelgeving betreffen, bij marktpartijen neer te leggen want die gaan daar niet over. In Rijswijk zien we ook dat andere grote ontwikkelaars in deze werkwijze meegaan, we zien dus dat het kan.”
Duurzaamheid als kader
Na het plenaire gedeelte volgen een drietal korte presentaties. De eerste is van Gijs van den Boomen van KuiperCompagnons, het stedenbouwkundig bureau achter RijswijkBuiten. Hij gaat in op de opgave waar de Randstad voor staat: het realiseren van 100.000 nieuwe woningen. Handreikingen die hij Rijswijk kan meegeven: omarm de parken, bouw aan buurten en leer van de groene kwaliteit die is gerealiseerd. Koppel energie aan mobiliteit en bouw voor meer verschillende doelgroepen. Onno Dwars van VolkerWessels stelt dat duurzaamheid de nieuwe standaard is. Zonder duurzaamheid doe je niet mee. Er is geen keus, de consument vraagt er naar. Duurzaamheid is geen onderdeel, het vormt het kader. De bouwsector doet het goed in vergelijking met bijvoorbeeld de auto-industrie, er zijn geen auto’s die energie terugleveren aan het net. Woningen wel, Volkers heeft een fabriek geopend in 2013 voor prefab huizen die hun eigen energie opwekken. Zijn advies: gebruik de natuur als inspiratie en wacht niet op regelgeving van de overheid om stappen te maken.
Tot slot komt Marko Kruithof van Stedin aan het woord. Stedin zorgt als netwerkbeheerder voor de continuïteit van de energievoorziening. Nederland staat in de top 3 van beste netwerken van de wereld. Met de verduurzamingsslag die gaande is, verandert het spel. Een elektrische auto gebruikt per dag 3 a 4x zoveel elektriciteit als een huis. Een nul op de meter-huis is ’s zomers een energieproducent en in de winter een consument. Dit soort zaken heeft gevolgen voor het netwerk. Dat moet verzwaren of nog beter: slimmer en integraler gaan werken. Stedin is een van de sleutels om de energietransitie te versnellen. Daar is andere wet- en regelgeving voor nodig en meer lef, met name om ambities te verhogen. Relevante trends zijn o.a.: decentrale opwekking, systeemintegratie, elektrificatie, ICT & datacollectie.
Cover: ‘rijswijk’
Door Danielle Niederer
Adviseur Ruimtelijke ontwikkeling & communicatie
