Play the City in Almere Oosterwold: gebiedsontwikkeling zonder gemeente

Direct bij aankomst in Pakhuis de Zwijger begint het spel voor de groep. Iedereen koos een speler, wat bepaalde hoeveel geld je had, en het stukje land waarmee je wilde werken. Van tevoren wist niemand hoeveel geld je kreeg, de portemonnees waren gesloten. Wel kon je de grootte kiezen en het type land waarmee je wilde werken. Deelnemers hadden de keuze uit een landbouwkavel, een landschapskavel of een generieke kavel. Nadat elke speler zijn keuze had gemaakt, was iedereen een fictieve investeerder van Almere Oosterwold. Het was een interessante mix van mensen die meedeed aan het spel, nationaal en internationaal, ervaring in ruimtelijke ordening of niet, jong en oud door elkaar. Na een voorstelrondje werd het spel kort uitgelegd.

Helemaal vrij

Het spel duurt vijf rondes en in elke ronde mocht de speler iets van een bepaalde categorie bouwen. Te beginnen met de plaatsing van je land. Op het speelbord stonden wegen, water en een aantal gebouwen, je was helemaal vrij om te bepalen waar je je land plaatste ten opzichte van de bestaande inrichting. De volgorde werd bepaald door het nummer van jouw speler. Ik had nummer drie, dus was al snel aan de beurt. Ik koos voor een stuk land in de buurt van bestaande huizen, water en bos in de hoek van het speelbord. Toen iedereen de kavels had neergelegd, werden er wegen gebouwd. Dit was het eerste moment dat de portemonnee open ging, de wegen moesten gekocht worden. Het was ook het eerste moment waarop er samengewerkt kon worden. Men kwam erachter dat je redelijk afhankelijk was van je buren; degenen die hun kavel naast dat van jou hadden geplaatst. Het mijne lag redelijk afgesloten van het merendeel, ik had alleen mijn buurvrouw om mee samen te werken. Waar anderen onder meer de kosten van hun wegen konden delen, deden wij het samen. Na enige discussie en geschuif met de wegen kwamen we er uit en deelden we de kosten, ons land was nu bereikbaar vanaf de bestaande weg. De volgende ronde bestond uit het bouwen van je droom. Het verschilde per plot hoeveel bebouwd mocht worden, op een generieke kavel meer dan op een landschapskavel. Ook had niet iedereen de financiële middelen om te bouwen wat hij wilde. Er ontstond een breed pallet aan bebouwing. Iedereen had een andere invulling van zijn plot voor ogen. Sommigen gingen voor een individueel plot en bouwden een huis voor zichzelf, anderen kozen een meer publieke functie zoals een monument of een café.

Samenwerkingsverbanden

Nadat er gebouwd was, werd er een bron van energie gekozen. Iedereen had nu zijn plot bebouwd, nu moesten er voorzieningen komen. Opnieuw was er de keus voor een individueel te ontwikkelen plot, het zelf voorzien in energie, of voor een samenwerkingsverband. De grote spelers met veel land en veel geld, kozen voor een grotere energievoorziening waar meerdere spelers in konden delen. In dit deel van het spel werden veel samenwerkingsverbanden gesloten.

De laatste fase van het spel ging over het aanleggen van groene en blauwe infrastructuur. Parken, weilanden en recreatief water werden aangelegd. Agricultuur was gratis. Alle spelers wisten ondertussen al van de hoed en de rand. Er werd uitbundiger gespeeld. Buren ontwikkelden samen publieke functies. Er werd geïnvesteerd in de kavels van anderen om samen meer doelen te bereiken. Geld vloog over tafel en richting de bank, dit was de laatste kans om te bouwen en die kans werd gegrepen.

Inzicht

De ontwikkelingsstrategie voor Almere Oosterwold is een vernieuwend alternatief voor grootschalige gebiedsontwikkeling. Het gebied wordt door de bewoners zelf vormgegeven en zal organisch groeien. Maar weten we eigenlijk wel wat het betekent als elke actor zich betrokken voelt bij het ontwikkelen van een gebied? Dit spel gaf inzicht in het sociale aspect van deze nieuwe strategie. Er werd duidelijk dat niemand van tevoren kon voorzien wat zijn eigen kavel allemaal nodig had. Er werd gevraagd om meer regels. Achteraf werd gezegd dat meer regels hun keuzes wel degelijk op een positieve manier beïnvloed zouden hebben. Dat is echter het interessante van Almere Oosterwold, er zijn geen regels, niemand is de baas, men leert al doende. De hunkering naar algemene regels viel op. Naarmate het spel vorderde werd duidelijk welke keuzes tactisch waren en hoe je het beste met je geld om kon gaan. Het moet gezegd: betrokkenheid en verantwoordelijkheid zijn lastig na te bootsen in een spel, want iedereen is ervan op de hoogte dat het slechts om een spel gaat. In hoeverre er realistische keuzes worden gemaakt, valt daarom te betwijfelen. Op het moment dat iedereen zich ten volste betrokken voelt bij het gebied en echt geld in geïnvesteerd heeft, is de kans groot dat er egoïstischer gedacht wordt.

Op dit moment zijn de eerste bewoners van Almere Oosterwold bezig hun land klaar te maken om op te wonen. Op de facebookpagina van deze pioniers is te lezen dat iedereen tegen dezelfde problemen aanloopt. Want hoe leg je eigenlijk een riool aan? En hoe voorzien anderen zich van stroom of internet? Facebook wordt gebruikt om kennis over deze woonbasics uit te wisselen. Ik ben benieuwd naar het moment waarop de basis staat en er samen gewerkt kan gaan worden aan publieke functies. Als dit uiteindelijk gebeurt, is dit project geslaagd en misschien ziet de toekomst van moderne stedenbouw er wel zo uit.

Play Oosterwold! werd ontwikkeld door Ekim Tan, Hans Larsson en Cristina Ampatzidou in samenwerking met MVRDV.

Lees verder:

• Stadsspel 'Play the City' helpt bij het oplossen van stedelijke problemen
• Initiatiefrijke avonturiers bouwen eigen stadsdeel